بزرگنمايي:

راه ترقی - انتخاب / متن پیش رو در انتخاب منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
امجد احمد جبریل- العربی الجدید/ با وجود تحولاتی که به دلیل شیوع ویروس کرونا بوجود آمده و دولتها را به سمت برقراری روابط نزدیک جدید و اثرگذار سوق داده است، به نظر می رسد ولی عهد سعودی، محمد بن سلمان، همچنان در پی روابط قدیمی است و آن را برای مقابله با چالش هایی که پیش روی اوست، مفید می داند.
در رابطه با برگزاری نشست گروه 20 به میزبانی عربستان سعودی، این سوالات مطرح می شود؟ آیا صرف برگزاری این نشست، می تواند نقطه عطفی در مسیر سیاستهای عربستان باشد؟ آیا استفاده ریاض از روابط بین المللی اش از طریق میزبانی این نشست، می تواند سرپوشی بر شکست سیاستهای آن در سطوح داخلی، عربی و منطقه ای باشد، که پس از ترور جمال خاشقچی، در استانبول، وضوح بیشتری یافت؟
چه بسا بن سلمان تلاش می کند با برگزاری سریع این نشست، به هدفی دست یابد؛ که همان سرپوش گذاشتن بر اوج گرفتن بحرانهای نظام سیاسی سعودی در دوره ولی عهدی بن سلمان، که مهمترین انها بازداشت شاهزاده محمد بن نایف، برای کاستن از حجم نفوذ اوست. در مجموع، بن سلمان با بحرانهای داخلی و خارجی فراوانی مواجه است، که از آن میان می توان به توقف درآمدهای حاصل از حج، پس از توقف این فریضه و کاهش قیمتهای نفت به دنبال شیوع کرونا، اشاره کرد.
علاوه بر اینکه سعودیها درگیر نبردهای منطقه ای با ایران و ترکیه هستند و ظاهرا جنگ آنها بر سر قیمتهای نفت با مسکو نیز پایانی ندارد. در مقابل، عربستان به اسرائیل نزدیک شده است و ظاهرا، در ادراک طبیعت تحولاتی که در نظام منطقه ای در خاورمیانه بوقوع خواهد پیوست، ناتوان و شکست خورده است؛ چرا که نفوذ محور آمریکا-اسرائیل در خاورمیانه رو به کاهش بوده و این مساله، به ضرر ریاض است که قصد تجدید نظر در نزدیکی به هم پیمانان تازه را ندارد.
هدف دیگری که می توان برای برگزاری نشست گروه 20 از طریق ویدئو کنفرانس به میزبانی عربستان ذکر کرد، نشان دادن نقش برجسته ای برای عربستان و بویژه بن سلمان، در سطح جهانی است. در واقع بن سلمان از این طریق قصد داشت خود را به عنوان رهبری قابل اطمینان مطرح کند که دیگر دولتها برای حل مشکلات جهان از جمله بحران کرونا، می توانند روی نقش فعال او حساب کنند.
این در حالی است که هیچ شخص عاقلی نمی تواند حجم بحرانهایی که ریاض برای صادر کردن آنها به دیگر دولتها تلاش کرده است را نادیده بگیرد. بن سلمان با در پیش گرفتن سیاست «بحران سازی»، سیاست خارجی شناخته شده عربستان در دوره ملک فیصل و ملک فهد را زیر سوال برده است.
افکار نئو لیبرال بن سلمان، منعکس کننده تمایل روز افزون ریاض برای آمیخته شدن با نظام اقتصاد سرمایه داری جهان است؛ خواه این آمیختگی را در گرو نزدیکی با اسرائیل بداند و یا در دشمن تراشی های توجیه ناشدنی با آنکارا و تهران.
در این میان، صرف برگزاری نشست 20، مشکلات سعودیها را حل نمی کند؛ موفقیت تلاش ها برای بهبود تصویر خارجی، شروطی دارد. چه بسا عربستان به جای تلاش برای دست یافتن به حمایت آمریکا و غرب، با هدف سرپوش گذاشتن بر مشکلات داخلی خود، در راستای باز پس گرفتن جایگاه و نفوذ خود در دو جهان عربی و اسلامی، لازم است اصول سیاستهای داخلی اش را تغییر داده و مفهوم تازه ای برای «امنیت ملی» خود تعریف کند، که شامل بخش های بهداشتی، اجتماعی، اقتصادی و علمی باشد و بلافاصله، مصالحه با همسایگان عرب خود از جمله دوحه و اعتماد سازی در روابط با دولتهای خلیج فارس، یافتن راه حل سیاسی برای جنگ یمن، دست برداشتن از حمایت از سیاستهای کودتا و نتایج فاجعه بار آن برای ملتهای عربی و تکیه بر منطق گفتگو، توازن و احترام به منافع مشترک با دو همسایه منطقه ای اش، یعنی ایران و ترکیه را سرلوحه سیاستهای خود قرار دهد. بدون انکه به مساله فلسطین پشت کرده و قدرتمند شدن خود را در گرو همراهی با اسرائیل علیه ایران و هم پیمانان آن در منطقه بداند.
ریاض نیاز دارد تا به اقدام رهبر انصارالله در مورد ازاد کردن نظامیان سعودی در مقابل ازادی زندانیان فلسطینی جنبش حماس در زندانهای عربستان، فکر کرده و متوجه تاثیر این مساله بر کمرنگ شدن جایگاه خود باشد. عربستان سعودی برای گذر از بحرانهای داخلی و خارجی، چاره ای جز تجدید نظر در سیاستهایش ندارد.
در مجموع، امسال سال سرنوشت سازی برای عربستان خواهد بود؛ به این دلیل که پرونده های مهم مربوط به کنترل درگیریها در داخل خاندان سعودی، پایان دادن به جنگ یمن و اعلام آتش بس در آن را پیش رو دارد. ضمن اینکه در سال جاری پیروزی یا شکست ترامپ در دوره دوم انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده مشخص شده و این مساله خواه ناخواه تاثیرات خود را روی عربستان سعودی نیز می گذارد.