بزرگنمايي:

راه نو- يک نشريه ايتاليايي مصاحبه اي با سفير پيشين ايتاليا در ايران پيرامون تحولات منطقه و نقش ايران و چين در اين تحولات انجام داده است.
"لورنتزو ويتا" که اين مصاحبه را براي نشريه ايل جورناله (ايتاليا)، انجام داده است در ابتداي گزارش خود آورده است:
قارۀ آسيا بيش از پيش مي رود که به مرکز حساس جغرافياي سياسي جهان تبديل شود. از خاورنزديک گرفته تا خاوردور منافع قدرت هاي جهاني و منطقه اي با هم در تضادند و درک بازي اتحاد ها و درگيري ها که از ويژگي هاي اين بستر آسيايي است، کار دشواري است. خاورميانه به ويژه با جنگ هاي ابدي اش در طول زمان به الگوي گذر از يک نظام تک قطبي به رهبري آمريکا به يک نظام چندقطبي تبديل شده است که در آن ابرقدرت هاي جهاني به منظور کسب رهبري منطقه همديگر را به چالش مي کشند و در عين حال بازيگران نوظهور در مقياس منطقه اي بر گسترش نفوذ خود تأکيد دارند.
در اين موقعيت بي ثباتي مطلق و شک و ترديد در خصوص آينده، ايران و چين دو بازيگري به شمار مي آيند که به منظور درک تحولات نه تنها مربوط به سياست آسيا بلکه همچنين مربوط به روابط ميان شرق و غرب، از اهميت فراواني برخوردار مي باشند. هر دوي اين کشورها با تفاوت هاي ريشه اي که دارند، دو ديدگاه جهان به شمار مي آيند که با غرب اروپايي و آمريکايي در تضاد مي باشند ليکن در عين حال هر دو به سبب منافع اقتصادي بيش از سياسي به سوي غرب مي نگرند و ايتاليا در اين ميان نمي تواند علاقه اي به برقراري روابط بيش از پيش مستحکم تر با اين کشورها نداشته باشد.
به منظور درک بهتر نقش پکن و تهران در خاورميانه و موضع ايتاليا در قبال اين دو کشور مهم قارۀ آسيا، تعدادي پرسش براي آلبرتو برادانيني، سفير پيشين ايتاليا در ايران (بين سال هاي ٢٠٠٨ و ٢٠١٢) و در چين (بين سال هاي ٢٠١٣ و ٢٠١٥) مطرح ساخته ايم. وي امروز رياست مرکز مطالعات مربوط به چين معاصر را بر عهده دارد.
سفير برادانيني، شما نمايندۀ ايتاليا ابتدا در ايران و سپس در چين بوده ايد. سياست خارجي ايتاليا را در رابطه با آسيا در دولت هاي اخير چگونه ارزيابي مي کنيد؟
سياست خارجي ايتاليا فاقد استقلال واقعي است. بنابراين از ايتاليا به عنوان يک کشور مستقل ياد نمي شود. دولت هاي ايتاليا مفهوم تحريف شده اي از وفاداري را در رابطه با به اصطلاح متحدان (در وهلۀ اول آمريکا) و در اروپا نيز در رابطه با سه گروه حاکم يعني آلمان ، فرانسه و انگليس که کمترين توجهي به نيازها و منافع ما نشان نمي دهند، بر منافع ملي که گاهي نيز بنيادين به شمار مي آيند، ترجيح مي دهند. در رابطه با سياست ايتاليا در قبال آسيا ابهامي مشاهده نمي شود. وراي قاموس جذاب بيانيه هاي رسمي، خلايي نهفته است که در کنار شناخت اندک از سناريوها و يک کسري بودجۀ سازمان يافته قرار مي گيرد که هيچ دولتي هرگز به آن نمي پردازد. در ضمن لازم به ذکر است که شايستگي هاي اقتصادي- تجاري بين المللي را تسليم اتحاديۀ اروپا نموده ايم که نهادهاي اروپايي در رابطه با آنها به جاي ايجاد توازن ميان منافع تمامي کشورهاي عضو به طور سيستماتيک منافع کشورهاي قدرتمند و در وهلۀ اول آلمان و اقمارش را که در بروکسل مواضع کليدي اتحاديۀ اروپا را تحت کنترل دارند، غالب مي گردانند.
با توجه به تجربۀ شما به عنوان سفير، چه تصوري در خصوص احساسي که در پکن و تهران نسبت به ايتاليا وجود دارد، داشته ايد؟
به عقيدۀ پکن ايتاليا اساساً به عنوان بازار خروجي محصولاتش و نيز براي برخي سرمايه گذاري هايش اهميت دارد. کسري بودجۀ تجاري ايتاليا در ده سال اخير بين ١٥ الي ٢٠ ميليارد يورو بوده است. بنابراين هر ساله ايتاليا علاوه بر رنج بردن از رقابت بدعهدانه در بازارهاي ثالث که زماني ساخت ايتاليا برگ برنده را داشت، چکي را براي آن مقداري که به نفع جمهوري خلق چين است، مي کشد. چشم پوشي ايتاليا از حاکميت پولي و يک جهاني سازي بدون قاعده (پکن در اين راستا منافع عظيم خود را کسب مي کند) صنعت ما را به زانو درآورده است. چين در ضمن احساس مي کند که ايتاليا تحت نفوذ فساد گسترده و جنايت سازمان يافته قرار دارد. اين در حالي است که طبقۀ سياسي حاکم اين کشور بي ثبات و کمرنگ مي باشد. در رابطه با اتحاديۀ اروپا پکن خوب مي داند که ساير کشورها در رابطه با مباحث اقتصادي که براي آن حائز اهميت مي باشد، تصميم گيري مي کنند و نه به طور قطع ايتاليا. نبايد فريب واژه هايي را بخورند که در بيانيه هاي رسمي که به مناسبت ديدارهاي سياسي مشاهده مي شوند، بخورند. فقط صحبت از تربيت مناسب است. در رابطه با خاورميانه تهران شاهد آن است که ايتاليا حتي در حوزه هايي که بيش از همه رنج مي برد، به عنوان مثال حوزۀ مهاجرت، از يک نقش مهم در تصميماتي که توسط ساير کشورهاي مهم اتخاذ مي شود، برخوردار نيست. بنابراين عجيب نيست اگر خواستار بازگشت هاي مشروع حتي در عرصۀ تجاري باشيم (در صورتي که آمريکايي ها به ما اجازۀ امضاي تعدادي قرارداد را بدهد. مسأله اي که بعد از دستيابي به توافق هسته اي امروز از نظر قانوني مجاز است). هيچ واقعۀ ملموسي در پي اين اعلان عمومي که روسيه به طور قطع يک دشمن نيست (با توجه به اينکه سايۀ يک استدلال وجود ندارد)، محقق نگرديده است: مانند هميشه اين آمريکايي ها خواهند بود که تصميم خواهند گرفت که آيا مي توانيم بار ديگر به طور عادي به تجارت با مسکو بپردازيم يا خير و چه زمان اين کار را انجام دهيم.
ايران نقشي مهم در خاورميانه ايفا مي کند و سهم مهمي در جنگ سوريه و نبرد عليه دولت اسلامي دارد. شما چگونه چشم انداز ساخت به اصطلاح هلال ماه شيعي را از ايران گرفته تا لبنان ارزيابي مي کنيد؟
صحبت از يک سناريوي پيچيده است. من شخصاً معتقدم که سياست منطقه اي ايران هنوز هم داراي ماهيت اساساً دفاعي مي باشد. ايران احساس کرد که مورد تهديد قرار گرفته است و ممکن است متحمل يک تهاجم نظامي از سوي آمريکا و/يا اسرائيل گردد. با ورود ترامپ به کاخ سفيد که حتي خواستۀ خود را مبني بر يک تغيير رژيم در تهران علني ساخت، اين احساس بيشتر تقويت گرديد.
آيا درگيري ميان عربستان سعودي و ايران مي رود که منطقۀ خاورميانه را به آتش بکشد و خطر وقوع جنگي در مقياس وسيع را به همراه دارد يا اينکه مي توان باور کرد که به يک راه حل مصالحه آميز دست خواهيم يافت که مانع اوج گيري نظامي گردد؟
من اعتقادي به يک جنگ قريب الوقوع ميان اين دو کشور ندارم. هدف اين اوج گيري ظاهري که ما شاهدش هستيم و وراي آن نمي تواند دست آمريکا را مشاهده نکرد، دوگانه است. اعمال فشار بيشتر بر ايران از طريق کشورهاي عرب منطقه که با اين وجود با متحد بودن فاصلۀ بسياري دارند و نيز فروش تسليحات آمريکايي به هر کس و در وهلۀ نخست به رياض.
ايران و چين کشورهايي هستند که داراي روابط حسنه اي اعم از ديپلماتيک و نيز تجاري مي باشند. آيا مي توانيم آنها را متحد بدانيم يا اينکه صحبت از يک همسويي سادۀ منافع است؟
اين دو کشور از نظر عقيدتي و فرهنگي در نقطه مقابل يکديگر قرار دارند. از يک سو يک حکومت ديني که با نوگرايي سر جنگ دارد و از سوي ديگر يک جهان نادين محور و بي عقيده که آماده است در همان نوگرايي به نقش آفريني بپردازد. با اين وجود، در اين گذر تاريخي منافع آنها در قالب مصلحت انديشي با يکديگر همسو شده اند. چين و ايران همراه با روسيه که ضلع سوم اين مثلث است، قصد دارند طمع قدرت آمريکا در آسيا (شرقي، خاورميانه و مرکزي) را مهار کنند.
جادۀ جديد ابريشم شامل چه چيزي مي شود و چقدر مي تواند روي ثبات خاورميانه و آسياي ميانه تأثيرگذار باشد؟
به اصطلاح راه جديد ابريشم (طرح يک کمربند، يک جاده) يک طرح مدبرانۀ سياسي- اقتصادي به شمار مي آيد که چينِ شي جين پينگ به منظور نزديک شدن به اروپا از طريق سرمايه گذاري ها و منافع مشترک با کشورهاي آسياي ميانه طراحي کرده است. راهبردي که به علل مختلف باعث نگراني آمريکايي ها مي گردد که البته به خودي خود تأثير قاطعي روي وقايع خاورميانه نخواهد داشت.
آيا ممکن است ما به يک پايانۀ ژئوپليتيک چيني در اروپا تبديل شويم و به لطف برقراري روابط با پکن نقش خود را در درون اتحاديۀ اروپا تغيير دهيم؟ به نظر مي رسد يونانِ سيپراس با مخالفت خود با اعلاميۀ اتحاديۀ اروپا در خصوص نقض حقوق بشر در چين، در اين جهت حرکت مي کند.
گمان نمي کنم که چنين رويدادهاي جزئي بتوانند چشم انداز کلي روابط ميان چين و اروپا را که امروز به نفع کامل چين است (به استثناي آلمان) که بر تجارت و سرمايه گذاري متمرکز شده اند، تغيير دهند. در خصوص حقوق بشر که انديشۀ آن همچنان ميان چين و غرب متفاوت است، سال هاست که اعتبار آمريکا دچار سقوط آزاد شده است و قدرت اقتصادي چين اين امکان را به آن مي دهد که تمامي اتهامات حتي اگر هم موجه باشد، رفع نمايد. سرانجام ايتاليا به منظور تبديل شدن به يک پايانۀ ژئوپليتيک مهم در نگاه پکن بايد از توانمندي هاي سياسي و اقتصادي برخوردار گردد که فاقد آن است و در ضمن نبايد کشوري دستخوش بحران عميق سياسي و اقتصادي که ما شاهدش هستيم، باشد.
ايتاليا به منظور جذب سرمايه هاي چين در حيطۀ طرح يک کمربند، يک جاده، چکار بايد بکند؟
در نظر چيني ها سرمايه گذاري ها در حيطۀ طرح يک کمربند، يک جاده بايد به سمت کشورهاي همسايه (يا واسطه) آسياي ميانه (راه زميني ابريشم) و جنوب شرق آسيا (راه دريايي ابريشم) و ساير واسطه هاي ميان چين و اروپا هدايت شوند. ايتاليا به منظور کسب نتيجه از حضورش در طرح هاي مورد بحث بايد به رقابت بپردازد. به لحاظ کمک هاي مالي (با مطرح ساختن در وهلۀ اول کمک هايي که به بانک سرمايه گذاري زيربنايي آسيا (AIIB ) واريز گرديده، توانمندي ها و فن آوري ها و نشان دادن کارآيي و تماميت که متأسفانه ما فاقد آن هستيم). خطر فراوان همانا جمع کردن ذراتي چند نسبت به کشورهاي شمال اروپا (يا آسيا) است که سازمان يافته و داراي قابليت مي باشند.
آقاي سفير، به عنوان آخرين تحليل آيا شما معتقديد که ايتاليا بتواند باز هم براي خود يک سياست خارجي داشته باشد يا اينکه ما به سبب تصميماتي که در سياست بين المللي اتخاذ مي کنيم در حال تسليم کردن حاکميت خود هستيم ؟ آيا به راستي از منافع خود محافظت مي کنيم؟
به دلايل تا حدودي واقعي (ديگرکشورهاي داراي حاکميت کامل مانند يک زمان وجود ندارند) و تا حدودي مرهون کمبودهاي ملي (کمبودهاي همه گير که کمتر مورد توجه دولت هايي بوده که در دهه هاي اخير بر مسند قدرت بوده اند)، معتقدم که امروز ايتاليا (منظور کساني است که در عرصۀ دولتي و خصوصي نمايندۀ آن هستند) قادر نباشد آنطور که بايد از منافع خود نه تنها در آسيا و خاورميانه بلکه حتي و به اندازه اي حتي بيشتر در اروپا، دفاع کند.