بزرگنمايي:

راه نو- آيت‌الله محمدعلي تسخيري، مشاور مقام معظم رهبري در امور جهان اسلام صبح امروز در سخنراني خود در نخستين پنل علمي نهمين دور گفت‌وگوي ديني ايران با شوراي جهاني كليساها، در شرح تفسير موضوعي متون ديني مقدس و ويژگي‌هاي مفسر، گفت: شهيد سيد محمدباقر صدر، تفسير را به دو بخش ترتيبي (آيه به آيه) و موضوعي تقسيم مي‌كند. در تفسير ترتيبي، مفسر غالباً نمي‌تواند نقش سازنده‌اي داشته باشد؛ زيرا متن قرآني را به طور محدود و بدون هيچگونه پيش‌فرضي مورد بررسي قرار مي‌دهد و بيشتر به دنبال تبيين معناي قرآني بر اساس قراين متصل و منفصل است.
وي افزود: اما مفسر موضوعي، تفسير خود را با توجه به واقعيت‌هاي زندگي آغاز مي‌كند و بر مطالب مرتبط با زندگي اعتقادي و اجتماعي و جهان‌بيني متمركز مي‌سازد و تجربه‌هاي انديشه انساني در پيرامون آن موضوع اعم از چالش‌ها، راه‌حل‌ها و پرسش‌ها را مورد پردازش قرار داده و آن را به متن قرآني عرضه مي‌دارد. سپس وارد گفت‌وگو با قرآن كريم شده تا پاسخ‌هاي قرآن را در برابر آنچه عرضه مي‌دارد، بشنود. تفسير ترتيبي به معاني گسترده آيات قرآني بسنده مي‌كند، حال آنكه تفسير موضوعي در پي به دست آوردن جهت‌هاي گوناگون پيوستگي اين معاني گسترده براي شناخت تركيب ديدگاه قرآني است.
آيت‌الله تسخيري ادامه داد: شهيد صدر خلاصه تفاوت‌ها را در اين مي‌بيند كه با تفسير موضوعي، مفسر واقعيت بيروني را در نظر گرفته و به قرآن رجوع مي‌كند، تا انسجامي ميان تجربه انساني و مضمون قرآني حاصل، و البته تجربه انساني را زير چتر معاني قرآني برده، همانگونه كه ميان آيات مختلفي كه در خصوص موضوع واحدي آمده، انسجام به وجود مي‌آورد. سپس در پاسخ به ضرورت شناخت عمومي قرآن كه يك سؤال مهمي است و شناخت ديدگاه‌هاي ضروري كه در راه شناخت قرآن قرار مي‌گيرد، تأكيد مي‌كند؛ به خصوص در شرايطي كه جامعه پر از ديدگاه‌هاي ناهمگون است. و يادآور مي‌شود كه منظور اين نيست كه ما از تفسير ترتيبي بي‌نياز شويم؛ بلكه به دنبال افزودن گرايشي بر گرايش‌هاي گذشته هستيم و در حقيقت گرايش موضوعي گامي به پيش و نه جايگزين است.
انديشمند و محقق صاحب‌نام جهان اسلام، در بخش ديگري از سخنان خود در اين دور از گفت‌وگوهاي ديني ايران و شوراي جهاني كليساها، اظهار كرد: بايد توجه كامل داشته باشيم كه تفسير موضوعي به عنوان جايگزين تفسير ترتيبي نيست؛ بلكه گام دوم است. همچنين بايد توجه شود كه اساسي‌ترين اصل در تفسير موضوعي آن ديدگاهي است كه از متن به دست مي‌آيد و جايي براي تحميل ديدگاه بيگانه از متن را بر متن وجود ندارد. توجه به هر آنچه در راه غني‌سازي موضوع مورد نظر كمك كند، از ديگر مواردي است كه مفسران بايد به آن الزام داشته باشند.
آيت‌الله تسخيري همچنين با اظهار اينكه مفسران در سه مرتبه قرار دارند، اين مراتب را اينگونه برشمرد: مرتبه انبياء كه تفسير آنها قطعي است. مرتبه اوصيا كه تفسير آنها بر اساس حديث ثقلين قطعي است. مرتبه علما كه اگرچه تفسيرشان قطعي نيست؛ اما بايستي حتي‌الامكان مورد توجه باشد.
وي سپس تأكيد كرد: بنابراين نگرش ما به ميراث ديني بايستي با دقت همراه باشد و ديدگاه‌هاي علما را تا آنجايي كه ممكن است چراغ راه خود قرار دهيم؛ زيرا تفسيركننده در حقيقت همچو روحي است كه در تفسير دميده شده و سير مي‌كند با همه ويژگي‌ها و آثاري كه اين كلمه دارد.
مشاور مقام معظم رهبري در امور جهان اسلام در بخش ديگري از سخنانش اظهار كرد: مفسر مي‌تواند شخصيت آگاه، دانشمند، باتقوا و بلندنظر و يا مي‌تواند تنگ‌نظر، بي‌تقوا و متعصب باشد و نيز تفسيركننده هدايت شده به چراغ قرآن و يا فرورفته در تاريكي‌هاي كينه و پليدي و يا غواصي كه مرواريد مي‌ستاند است، و ممكن است سطحي‌نگر و بي‌مايه باشد. با توجه به اهميت اين بخش از علوم، معتقديم كه تفسيركننده متن بايد شرايط ويژه‌اي داشته باشد؛ زيرا ه تمدن مسلمانان برآمده از بازدهي و بخشش قرآن و آثار آن است و امانت‌دار اين ميراث ديني، جز فرد توانمند و امانت‌دار نمي‌تواند باشد.
تسلط بر علومي همانند لغت، نحو، صرف، معاني، بيان، بديع و ... و داشتن مهارت و درون‌داشت يا «دانش استعداد»، دو شرط حداقلي است كه آيت‌الله تسخيري آن را در اين سخنراني، مهم‌ترين شرايط يك مفسر، اعلام كرد و افزود: مفسر بايد داراي قابليت تحمل سختي‌هاي طاقت‌فرسا و صبوري نسبت به سختي‌ها باشد، در مرتبه‌اي از تقوا باشد كه او را از نتيجه‌گيري شتابزده بازدارد، فردي باشد كه از نظر رواني و جسمي در صحت و سلامت باشد.
آيت‌الله تسخيري سخنان خود را اينگونه پايان داد: با توجه به فرمايشات قرآني مانند تأكيد بر رحمت و اخلاق انساني و ميل به صلح و مخالفت با نابودسازي زندگي انسان‌ها و همانند آن، نتيجه همه فرمايشات قرآني عدم پذيرش خشونت و تأكيد بر زندگي عاري از خشونت است.
بنا بر اعلام اين خبر، نهمين دور گفت‌وگوي ديني ايران و شوراي جهاني كليساها، ديروز دوشنبه 30 مرداد، در محل سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي افتتاح شد. اين دور از گفت‌وگوها به همت مركز بين‌المللي گفت‌وگوي اديان و تمدن‌هاي سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي با عنوان «نقش تفسيري متون مقدس براي ايجاد جهان عاري از خشونت» طي روزهاي 30 و 31 مرداد با حضور انديشمندان مسلمان و مسيحي از ايران و كشورهاي عضو شوراي جهاني كليساها برگزار مي‌شود.