بزرگنمايي:

راه نو- محمدعلي غفاري نجاح، در گزارشي در القدس العربي (انگلستان)،نوشت: اختلاف واقعي بين تهران و رياض، صرفا اختلاف سياسي و ايدئولوژيکي بر سر ماهيت روابط بين هر يک از اين دو کشور با کشورهاي منطقه از يمن و لبنان گرفته تا سوريه و عراق و حتي افغانستان است. رياض روي آنچه اختلاف بين حوثي‌ها و علي عبدالله صالح ناميده مي‌شود شرط بندي کرده است و در مقابل آن، شاهد يکسان نبودن موضع عربستان و هم پيمانانش هستيم. اين مسئله ايجاب مي‌کند عربستان تصميمي جسورانه براي متوقف کردن جنگ در يمن اتخاذ کند و به عبارتي روند فرسايش داخلي را متوقف کند.

ايران خطاب به عربستان و حوثي‌ها: هر نکته مکاني دارد!
مي‌گويند بدون آتش دودي وجود ندارد، با اين حال کساني هستند که دود را مي‌بينند ولي به خودشان دروغ مي‌گويند و تلاش مي‌کنند اين گونه القاء کنند که اين فقط دود است. سخنان درباره درخواست عربستان سعودي از عراق براي ميانجي گري بين اين کشور و ايران به منظور برداشتن گام هايي براي عادي سازي سريع روابط متشنج بين آنها، از طرف عربستان به شکلي خجولانه تکذيب شد. ولي «عجله» عربستان براي پاسخ گويي به خواسته‌ها يا «شروط» ايران از جمله بهبود چشمگير رفتار عربستان با حجاج ايراني، و تلاش در عرصه هاي مختلف براي از سرگيري سريعتر روابط ديپلماتيک، و از همه مهمتر، تلاش رياض براي يافتن راه حلي سياسي به منظور خارج شدن از باتلاق بزرگ يمن که اين کشور را به معناي واقعي دچار فرسايش کرده است، درستي اين سخنان را تاييد کرد.
ميانجي عراقي با افشاي ميانجي گري خود، رياض را به عنوان طرفي که شتابان به سمت تهران مي‌رود نشان داد و آن را دچار دردسر کرد، ولي حتي پيش از آن که ايران از طريق اين ميانجي، عربستان را به نشان دادن قدري آمادگي براي حل بحران در يمن توصيه کند، مقتدي صدر روحاني جوان عراقي در سفر جنجالي خود به عربستان به شاهزاده محمد بن سلمان گفت عقب نشيني از يمن و کمک به بازسازي آنچه در جنگ ويران شده به طوري که به پرداخت غرامت به يمني‌ها شبيه باشد، و آزادي شيعيان در عربستان و بحرين که به جرم اظهار نظر بازداشت شده اند، و توقف صدور فتواهاي هيئت علماي بزرگ که شيعيان را مسلمان نمي‌داند و تغيير خط مشي تکفيري، قطعا موجب گسترش فضايي مثبت در کل منطقه خواهد شد و منطقه را به سوي گشايش مثبت بزرگ پيش خواهد برد.
- ديدگاه ايران:
از زمان آغاز جنگ در يمن در ماه مارس ٢٠١٥ ايران هدف از تشکيل ائتلاف نظامي براي ادامه دادن به جنگ را پيش از هر چيزي، اقدامي عليه خود تلقي کرد هرچند ادامه يافتن جنگ را با جدال در داخل عربستان بين محمد بن نايف و محمد بن سلمان براي نشستن بر تخت پادشاهي مرتبط مي‌دانست. ايران درباره ادامه جنگ در حد «طوفان قاطعيت» يا حتي شديدتر از آن پس از تغيير نامش به «بازگرداندن اميد» با گذشت بيش از يک ماه از آغاز آن در يمن، چنين ديدگاهي داشت و در عين حال منتظر بود که يکي از دو محمد (بن نايف يا بن سلمان) کشمکش بر سر تاج و تخت را به نفع خود رقم بزند و پس از آن، شخص برنده (طبعا محمد بن سلمان) اقداماتي را براي معرفي خود آغاز کند: يا صدام حسين دوم باشد که عليه همسايگانش جنگ آغاز مي‌کند، يا پيامي درباره سال هاي حکومت خود به عنوان پادشاهي ميانه‌رو ارسال مي‌کند و با واقعيت رو به رو مي‌شود به ويژه درباره ايران که تاکنون هيچ گونه تاثير مستقيم اين کشور بر بحران يمن به رغم گذشت اين همه مدت از اين جنگ بيهوده، ديده نشده است!
رويکرد عربستان - تا اين لحظه - در مسيري ملايم قرار گرفته است به طوري که محمد بن سلمان ميزبان مقتدي صدر در عربستان بود که بيشتر به خط مشي پدرش در زمينه باور به ظهور مهدي منتظر پايبند است، باوري که بن سلمان آن را به تمسخر گرفت و هرگونه فرصتي را براي گشودن فصلي جديد در روابط رياض با تهران از بين برد.
حتي در صورتي که بين صدر و ايران هماهنگي وجود نداشته باشد و ايران توجهي به سفر صدر به عربستان و ديگر سفرهاي مشروط او نشان ندهد که دعوت نامه هاي رسمي از کشورهايي که در اشغال عراق مشارکت نداشته اند دريافت کرده است،‌ آنچه تاکنون روي داده است را مي تواند سياست مثبت درهاي باز عربستان به روي ايران ناميد که نخستين نشانه هاي آن در يمن با برخي تفاوت ها که به طور طبيعي در روابط ايران با حوثي ها وجود دارد، و تلاش حوثي ها براي نشان دادن خود به عنوان عضوي از محور «مقاومت» نه تابع يک کشور بزرگ در منطقه، مشاهده مي شود.
- ابتکار:
در اين چارچوب مي‌توان يادآوري کرد که عبدالملک الحوثي ابتکار ايران را که اواخر عمليات موسوم به «طوفان قاطعيت» ارائه شد رد کرد که از چهار بند تشکيل شده بود: آتش بس، ارسال کمک هاي بشردوستانه، آغاز مذاکرات بين همه طرف هاي درگير در بحران يمن بدون استثناء، و تشکيل دولت ملي فراگير که به بحران ملي پايان دهد.
حوثي‌ها ابتکار ايران را رد کردند و استدلال کردند که عربستان به آن پايبند نبوده و آن را با ادامه دادن خود و هم پيمانانش به پيشروي در ميدان جنگ، زيرپا گذاشته است. ولي ايراني ها به نوبه خود به کوبيدن «درهاي صلح» موجود ادامه دادند و ميزبان نمايندگان سازمان ملل در بحران يمن بودند. ايراني ها همچنين ديدگاه راهبردي خود را براي عربستان تشريح و اعلام کردند منافع ملي چشمگيري در يمن ندارند و دو طرف بايد به منافع طرف مقابل در منطقه احترام بگذارند. چنين توافقي به دست عراقي ها در حال شکل گرفتن است که همواره به رياض تاکيد کرده اند اجازه نخواهند داد کشورشان به سکويي براي تجاوز به ايران تبديل شود.
در اين ميان و در حالي که موشک هاي بالستيک يمن همچنان به عمق خاک عربستان اصابت مي کرد و محاصره زميني و هوايي و دريايي يمن به بهانه قطع ارسال تسليحات از ايران براي حوثي‌ها نتوانست مانع آن شود؛ ايران توانست يا دست کم تلاش کرد خود را به عنوان طرفدار صلح در يمن نشان دهد، يعني نقطه مقابل عربستان «جنگ طلب» که فاجعه انساني در يمن بر گرفتار شدن آن در باتلاق يمن افزود. همچنين ناکامي بزرگ عربستان در حل آنچه که بحران قطر ناميده مي‌شود به نفع خود، بر شدت اين گرفتاري افزود به ويژه پس از آن که ايران و قطر تعادل را به روابط دوجانبه بازگرداندند و درباره بازگشت سفير قطر به تهران که دوحه او را در سال ٢٠١٥ به نشانه همبستگي با رياض فراخواند، توافق کردند.
اما رياض تا پيش از آن به پول خود براي ايجاد شکاف در توافقنامه هسته اي با ايران و از بين بردن آن و سوق دادن واشنگتن به لغو آن دل بسته بود زيرا از زاويه ديد خود معتقد بود اجراي موفقيت آميز اين توافقنامه، زمينه را براي ايران فراهم مي کند تا بيشتر به آمريکا نزديک شود که در دوره باراک اوباما رئيس جمهور سابق، نقش تهران را براي حل بحران ها در منطقه به رسميت شناخته بود. عملا نيز همه اقدامات آمريکا، قبل و بعد از آن که دونالد ترامپ بر کرسي رياست جمهوري آمريکا در واشنگتن بنشيند، در همين راستا بود.
- کودتا:
با تغيير موازين بسياري از کشورهاي عضو ائتلاف سعودي در جنگ با يمن به ويژه ترکيه که خواستار آتش بس شده است و پاکستان که به رغم دريافت يک و نيم ميليارد دلار کمک ساليانه از عربستان حاضر نشد نيرو به يمن اعزام کند، عربستان پس از وليعهد شدن بن سلمان خود را در دوره جديدي مي بيند که بايد اين شاهزاده از آن به نفع خود بهره برداري کند پيش از آن که کنترل اوضاع به علت پيروزي هاي ديگران از دستش خارج شود به ويژه طرف هاي منطقه اي که همواره رياض آنان را دشمن تلقي کرده است!
به طور کلي، اختلافات بين ايران و عربستان بسيار عميق است. همچنين دو کشور مشکلات بسيار پيچيده اي به ويژه بر سر بحران بحرين دارند. همچنين اشاره به اين نکته اهميت دارد که ايران و آمريکا، هيچ گونه منافع راهبردي در يمن ندارند و تنها چيزي که پاي آمريکا را به يمن باز کرد، چيزي است که مبارزه با تروريسم و مبارزه با سازمان القاعده در شبه جزيره عربستان ناميده مي شود.
به طور تاريخي نيز ايران مداخله جدي در يمن نکرده است و تنها مداخله آن به پيش از انقلاب اسلامي مربوط مي شود که شاه ايران از رژيم «محمد البدر» حمايت کرد که در کودتاي نظامي سقوط کرد و مورد حمايت اتحاد جماهير شوروي و مصر بود.
از اين رو اختلاف واقعي بين تهران و رياض، صرفا اختلاف سياسي و ايدئولوژيکي بر سر ماهيت روابط بين هر يک از اين دو کشور با کشورهاي منطقه از يمن و لبنان گرفته تا سوريه و عراق و حتي افغانستان است. صرفا براي يادآوري به اين نکته اشاره مي‌کنيم که پيش از اشغال عراق به دست آمريکايي ها در سال ٢٠٠٣ صدام حسين و طالبان بزرگترين متحدان رژيم سعودي در منطقه تلقي مي شدند.
رياض روي آنچه اختلاف بين حوثي‌ها و علي عبدالله صالح ناميده مي‌شود شرط بندي کرده است و در مقابل آن، شاهد يکسان نبودن موضع عربستان و هم پيمانانش هستيم. اين مسئله ايجاب مي‌کند عربستان تصميمي جسورانه براي متوقف کردن جنگ در يمن اتخاذ کند و به عبارتي روند فرسايش داخلي را متوقف کند که بر سياست هاي خارجي رياض در منطقه‌اي تاثير گذاشته است که در آن روابطي (نمي گوييم ائتلاف هايي) برخلاف سياست عربستان در حال شکل گيري است... اينجاست که مي گوييم هر نکته مکاني دارد!