بزرگنمايي:

راه نو- جورج سمعان، در گزارشی در الحیات (انگلستان) با عنوان «فروپاشی تفاهم‌ها از لبنان و سوریه تا کردستان!» نوشت:
منطقه مشرق عربی پس از شکست داعش برای وارد شدن به دوره جدیدی از رویارویی بین ایالات متحده آمریکا و هم پیمانانش از یک سو و ایران و متحدانش در منطقه از سوی دیگر آماده می‌شود آن هم در شرایطی که «هماهنگی» موجود بین مسکو و واشنگتن در عمل پیاده نمی‌شود. جنگ اراده‌ها و برنامه ها،‌ تصویری تیره و تار در همه عرصه های درگیری و عرصه‌هایی که در معرض انفجار قرار دارند ارائه می‌کند. تنگنایی که بازیگران تاثیرگذار در منطقه با آن مواجه هستند در حال دشوارتر شدن است و تردیدی نیست که تلاش های دیپلماتیک و سخنان و موضع گیری‌های این بازیگران موجب دستیابی به تفاهم های جدید در دوره پس از نابودی گروه داعش به ویژه در عراق و سوریه نشده است. حتی شاید بتوان گفت شتاب برخی از این بازیگران برای تحمیل واقعیتی جدید بر منطقه موجب خشم دیگران می‌شود و آنان را به سوی تغییر قواعد بازی و تغییر توازن قوا در سراسر خاورمیانه سوق می‌دهد. این مسئله موجب افزایش سطح تنش‌ها و تشدید خطر وقوع درگیری گسترده‌ای می شود که شاید تنها جایگزین برای سوق دادن همه به سمت میز گفتگو روی صفحه‌ای داغ باشد.
استعفای سعدالدین حریری نخستین گام در شکل گیری تصویر راهبردی متفاوتی نیست که ایجاد آن از عراق و کردستان آن، تا سوریه و جولان آن، و لبنان و حزب الله آن، و فلسطین و دو جناح آن آغاز شده است و آخرین گام هم نخواهد بود. این استعفا در چارچوب صف بندی‌های جدید و به هم ریختن اوضاع صورت می گیرد که این تصویر تحمیل می‌کند. زمان کنار گذاشتن بخش اعظم تفاهم‌هایی که جنگ جهانی علیه تروریسم به وجود آورد نزدیک شده است و چاره‌ای جز تغییر موضع گیری‌ها به منظور همراه شدن با سیاست های بین المللی و منطقه ای مناسب برای این مرحله وجود ندارد. دیگر لبنان از نقشه رویارویی تمام عیار به رهبری آمریکا و متحدان عرب آن علیه ایران و حزب الله دور نیست. کنگره آمریکا و کشورهای خلیج (فارس) تحریم هایی علیه حزب الله تحمیل کردند و اقتصاد این کشور کوچک از پیامدهای این تحریم ها در امان نخواهد بود. اسرائیل از اشاره به دست زدن به اقداماتی فراتر از حمله هوایی به مواضعی در سوریه دست بر نمی‌دارد و بر ایجاد منطقه‌ای حائل از جولان تا مرزهای دمشق اصرار دارد که به موجب آن جمهوری اسلامی و هم پیمانانش از مرزهای شمالی‌ اسرائیل دور بمانند. اسرائیل از راهبرد دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا درباره تهران استقبال کرد و همچنان با اصرار از مسکو می‌خواهد منطقه حائل را گسترش دهد. در همین حال سپاه پاسداران انقلاب و شبه نظامیان سوری در حال پیشروی به سمت خطوط آتش بس در جنوب سوریه هستند. حسن روحانی رئیس جمهور ایران افتخار می‌کند که هیچ گام مهمی در عراق و سوریه و لبنان و منطقه خلیج (فارس) و شمال آفریقا بدون ایران قابل برداشتن نیست.
در میان این دو رویارویی اقتصادی و نظامی، دیگر به رئیس جریان المستقبل اجازه داده نمی‌شود بیطرف بماند یا بپذیرد که کشورش به لطف قدرت حزب الله و سیطره آن بر تصمیم گیری های سیاسی، به سمت اردوگاه تهران سوق پیدا کند. او نمی‌تواند پوششی رسمی برای حزب الله و سیاست های داخلی و منطقه ای آن و نقش آفرینی نظامی آن در عرصه های مختلف باشد یا مسئولیت فروپاشی اقتصاد لبنان را به علت تحریم ها یا پیامدهای هرگونه حمله احتمالی اسرائیل به مرزهایش و آسمانش را بپذیرد آن هم در شرایطی که درخواست ها در تل آویو برای دست زدن به این ماجراجویی تکرار می‌شود. نکته قابل توجه این بود که تهران به سرعت به استعفای حریری واکنش نشان داد و این استعفا را در چارچوب اتهامات «واهی» اسرائیل و عربستان سعودی و آمریکا علیه ایران مورد ارزیابی قرار داد و آن را سناریویی جدید برای تنش آفرینی در لبنان و منطقه برشمرد.
لبنان بار دیگر وارد مرحله خصومت عمومی در منطقه می‌شود. در عراق، تشدید دعوای سیاسی بین بغداد و اربیل، زنگ خطر رویارویی نظامی را به صدا در می‌آورد. در مقابل لجبازی یا غرور مسعود بارزانی برای برگزاری همه پرسی، پیامدهای این بحران و دستاوردهای میدانی ارتش عراق و «بسیج مردمی»، دولت مرکزی عراق را به سمت سخت گیری بیشتر و تا حدی غرور و سرمستی ناشی از پیروزی میدانی پیش برد. دولت آمریکا از اعمال فشار زیاد بر بغداد برای آغاز گفتگو بعد از استعفای رئیس منطقه کردستان و تشکیل دولتی جایگزین که اختیارات او را تقسیم کرد، خودداری می‌کند و مراقب است به روابط دوطرف خدشه ای وارد نشود. واشنگتن مایل نیست حیدر العبادی نخست وزیر عراق به دردسر بیفتد زیرا بیم آن دارد موضع او تضعیف شود آن هم در شرایطی که گروه های عراقی به ویژه شیعیان نبردی زودهنگام را برای پیروز شدن در انتخابات سراسری که قرار است بهار آینده برگزار شود آغاز کرده اند. آمریکا با نگرانی تاثیر گفتمان تندروهای عضو «دولت قانون» را دنبال می‌کند که توقف گفتگو با دولت کردستان و حمایت از فرماندهانی را خواستارند که ورود نیروهای نظامی عراقی را به کرکوک و دیگر مناطق مورد مناقشه بدون درگیری تسهیل کردند. این تندروها نگرانند که ترکیه بعد از تغییر اوضاع با کناره گیری مسعود بارزانی، موضع خود را تغییر دهد به ویژه که جانشین او نچیروان بارزانی که برادرزاده مسعود بارزانی است برای سفر به آنکارا ابراز تمایل کرده است. ترکیه با این سفر مخالفت نکرد بلکه آن را به زمان مناسب موکول کرد زیرا فراموش نکرده است رئیس سابق منطقه کردستان به ترکیه امکان نفوذ داد و گذرگاه هایی سیاسی و نظامی و اقتصادی برای ورود به سراسر عراق در اختیارش گذاشت. از این رو ترکیه حاضر نیست تا حدی پیش برود که هرآنچه را با همکاری اربیل به دست آورده است به نفع جمهوری اسلامی از دست بدهد آن هم در شرایطی که به اعتراض این هم پیمان سرسخت خود به استقرار نیروهای ترکیه در ادلب و مناطق جنوب غرب حلب با دیده تردید می‌نگرد.
به این ترتیب واشنگتن نمی‌تواند اجازه دهد تندروی دولت عراق به ساختار سیاسی موجود در کردستان آسیب برساند زیرا بیم آن دارد که سلطه ایران از سلیمانیه تا اربیل گسترش یابد. همچنین واشنگتن نمی تواند ریسک از دست دادن کردها را بپذیرد آن هم در شرایطی که برای رویارویی گسترده با تهران آماده می شود. آمریکا در محاسبات خود به منطقه کردستان به عنوان جای پایی تضمین شده در صورت ناکامی در خارج کردن بغداد از سیطره جمهوری اسلامی نگاه می کند. دولت آمریکا همچنین نمی‌تواند درخواست ها در داخل کنگره آمریکا و اندیشکده ها و مراکز تحقیقاتی را نادیده بگیرد و چشم خود را به روی حملات محافل رسانه ای و سیاسی به سیاست های رئیس جمهور ترامپ در قبال بحران کردستان ببندد. برخی طرف ها دولت آمریکا را مسئول معنوی آنچه در منطقه کردستان روی داده است می‌دانند و از این دولت به علت پایبند نبودن به تضمین های اعطا شده به کردها هنگام نگارش قانون اساسی و تشکیل نظام جدید بعد از لشکرکشی به عراق انتقاد می کند.
به نظر نمی رسد بحران در سوریه آن گونه که روسیه می‌‌گوید به حل سیاسی نزدیک شده باشد. این دست و پا زدن روسیه یا شتاب آن در دعوت از طرف های درگیر در سوریه به سوچی اقدامی عجیب بود. طرف های بحران از ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه به علت دعوت به برگزاری «کنفرانس نمایندگان ملت سوریه» در حمیمیم انتقاد کردند، سپس حاضر نشدند بپذیرند که سوچی مکانی برای میزبانی «کنفرانس گفتگوی ملی» سوریه باشد. بعد از مخالفت گسترده طیف های مخالف سوری با برگزاری این کنفرانس، می‌توان دعوت کرملین برای برگزاری آن را اقدامی متهورانه یا گرفتاری یا شکست سیاسی حساب نشده توصیف کرد. ولی رئیس جمهور روسیه اینقدر بی‌فکر نیست بلکه برای تحمیل دیدگاه خود برای حل بحران سوریه عجله می کند. او اخیرا تمایل خود را به کنار گذاشتن همیشگی شراکت بین‌المللی و نقش سازمان ملل متحد آشکار کرد. دیگر جایی برای وجود روندهای مختلف برای پایان دادن به بحران از ژنو تا آستانه و دیگر مناطق وجود ندارد. مقدمات برگزاری این کنفرانس مثلا به مرحله انتقالی که در قطعنامه های بین المللی مربوط به سوریه آمده است اشاره ندارد. سه محور اصلی برای گفتگو وجود دارد که پرداختن به آنها وظیفه دولت یا تشکیلات انتقالی است و این محورها عبارتند از: اصلاحات سیاسی، تشکیل مجلس موسسان برای تدوین قانون اساسی جدید، و فراهم کردن مقدمات برگزاری انتخابات پارلمانی و ریاست جمهوری. مسکو می خواهد از واشنگتن جلو بیفتد که آماده می شود به زودی سیاست خود را در قبال سوریه اعلام کند. قطعا این سیاست در چارچوب سخنان ترامپ درباره منطقه و نقش ایران در آن خواهد بود. مسکو برای بستن پرونده نشست های ژنو و بیانیه‌های آن عجله دارد و بعد از آن نیز پرونده نشست های آستانه را می‌بندد به ویژه که دور اخیر مذاکرات آستانه شاهد اعتراض ایران به استقرار نیروهای ترکیه در شمال سوریه بود. مسکو همچنین ناخرسندی خود را از مخالفت نظام دمشق و تهران با محورهای گفتگو پنهان نمی‌کند به ویژه دعوت به برگزاری انتخابات زیر نظر بین المللی و پافشاری دمشق و تهران بر دستیابی به پیروزی کامل. روسیه می‌داند که واشنگتن وجود غالب و مغلوب را بر نمی‌تابد.
مسکو بدون شک نگران است که تحولات اخیر و نبرد شدید اراده ها بین همه بازیگران در منطقه، تلاش آن را برای بازپروری نظام و تغییر آن از داخل -نه جایگزین کردن آن با نظامی دیگر که خواسته آمریکایی ها و متحدان اروپایی و منطقه ای آنان است- با مانع رو به رو کند. درست است که دولت ترامپ همچنان مخالفان سوری را به شرکت در همه نشست های سیاسی برای پایان دادن به بحران دعوت می کند و بر تفاهم با روس ها در سوریه تاکید دارد ولی واقعیت ها وجود چنین چیزی را تایید نمی‌کند. دوطرف از متهم کردن یکدیگر به حمایت از تروریسم دست بر نداشته اند. مسکو، واشنگتن را به کمک به داعش متهم می کند و واشنگتن نیز مسکو را به چشم پوشی از حضور جبهه النصره در ادلب و اجازه دادن به ترکیه برای حضور در مناطق عاری از تنش و مشارکت دادن جبهه النصره در چارچوب اداره‌های محلی در استان ادلب متهم می‌کند. همچنین باید به این نکته اشاره کرد که آمریکا و روسیه بر سر دیگر بحران های بین المللی از اوکراین گرفته تا کره شمالی و اروپا با یکدیگر تفاهم ندارند. همچنین تحولات قضایی اخیر در پرونده مداخله روسیه در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا ممکن است موجب تشدید تنش بین این دو کشور شود و آخرین امیدها را برای بهبود روابط آنها از بین ببرد. علاوه بر این، مسکو نگران است که سیاست اسرائیل و حملات هوایی اش به مواضعی در سوریه به آغاز جنگی غیرمنتظره منجر شود که همه برنامه ها را در سوریه به هم بریزد. شاید به نفع دولت نتانیاهو باشد وارد جنگی شود که دستاوردهای اخیر در خصوص غزه (آشتی فلسطینی) و دستاوردهای ایران در سراسر مشرق عربی را از بین ببرد و باقیمانده سیاست دستیابی به تفاهم را در منطقه از لبنان گرفته تا سوریه و عراق، نقش برآب کند.