بزرگنمايي:

راه ترقی- همزمان با هفته عفاف و حجاب، نشست فکرانه «نامسئله حجاب» با حضور حجت الاسلام سجاد یوسفی، عبدالله پور سردبیر مجله «زن و مطالعات خانواده» و روح الله رشیدی، مدیر دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی تبریز در حسینیه هنر برگزار شد.

در ابتدای این نشست، روح‌الله رشیدی، گفت: موضوع حجاب، یکی از دلمشغولی‌های ما و شماست. اما به آن معنا مجالی برای طرح در فضای عمومی پیدا نکرده و اگر هم به آن پرداخته شده اغلب از ناحیه افراد بوده و برای همین هم عملاً شاهد شکل‌گیری یک منظومۀ فکری در این‌باره نبوده‌ایم. وقتی می‌خواستیم عنوان جلسه را اعلام کنیم، اولین چالش از همان‌جا شروع شد. چرا که مع‌الاسف دربارۀ حجاب آن‌قدر در این سال‌ها حرف زده شده و آن‌قدر بد حرف زده شده که این مفهوم اساساً دستمالی شده است. برای همین هر کس که می‌خواهد به این موضوع نزدیک شود لاجرم بحثش در طبقه‌بندی‌ موجود و ذیل ادبیات متعارف جای می‌گیرد. با این حساب، طبعاً کسی انتظار ندارد حرف متفاوتی از این نشست‌ها و برخاست‌ها بیرون بیاید.

«حجاب» برای داعیه‌داران اندیشه انقلاب اسلامی، مسئله نیست

وی ادامه داد: ما تعبیر «نامسئلۀ حجاب» را انتخاب کردیم تا اعلام کنیم «حجاب» برای داعیه‌داران اندیشۀ انقلاب اسلامی، مسئله نیست، اما برای جمهوری اسلامی مسئله شده است. یا بهتر است بگوییم مسئله کرده اند. آن قدر مسئله کرده اند که به جرات می‌توانیم بگوییم حُکمِ پاشنه آشیل نظام را در حوزۀ فرهنگ و اجتماع پیدا کرده است. امروز بزرگترین طوفان‌ها نمی‌تواند در این کشور به عنوان مسئله مطرح شوند اما کوچکترین تکانش‌ها در این موضوع حجاب، می‌تواند در کمترین زمان به صدر اخبار و مسائل بیاید!

رشیدی تصریح کرد: هدف نهایی ما، گشودن دریچه ای نو برای نگاهی متفاوت به موضوع حجاب است. این اتفاق هم با یک نشست دو ساعته، محقق نمی شود. باید همچنان در این باره اندیشید و حرف زد. ما هنوز به صورت مسئلۀ درست و کاملی در باب حجاب نرسیده ایم. و تا این اتفاق نیفتد، همۀ تلاش ها در حل مسئله، پیچیده کردن آن را به دنبال خواهد داشت. بدون صورت مسئلۀ درست، یافتنِ راه حل محال است. صورت‌مسئلۀ نادرست ما را به پاسخ نادرست خواهد کشاند. کما اینکه به همین دلیل هم همۀ تدارکات و طراحی‌های ما در موضوع حجاب، نافرجام یا بدفرجام بوده. هر چه بیشتر دست و پا زده ایم، بیشتر خرابش کرده‌ایم. چرا؟ چون نمی دانیم دقیقا با چه درگیریم!

این فعال فرهنگی تاکید کرد: معتقدیم برای رسیدن به فهم درست از قضایایی مانند حجاب در جمهوری اسلامی، باید به این اندیشۀ بنیادین نظریۀ اسلام نابِ امام(ره) رجوع و تکیه کنیم. از این منظر، لاجرم ردپای دو جریان عمدۀ متحجرین و متجددین را همه جا خواهیم دید؛ حتی در همین موضوع حجاب! اینکه چرا «نامسئله» می دانیم حجاب را، به همین مبداء مهم برمی‌گردد. به این معنا که حجاب هیچگاه برای انقلاب اسلامی مسئله نبود، اما دو جریان مذکور، از فرصت‌های پیش آمده در ساحات مختلف، سوءاستفاده کرده و حجاب را برای نظام مسئله کردند.

وی افزود: برای همۀ ما سخت و گران است که چهل سالگی انقلاب اسلامی را در شرایطی جشن بگیریم که نقاط قوتش را به نقاط ضعفش تبدیل کنند. پس باید بکوشیم و فارغ از ذهنیات پیشین، به واکاوی مسائل انقلاب بپردازیم.

مشکل حجاب اصلا مربوط به خودش نیست

حجت‌الاسلام یوسفی، پژوهشگر و مدرس حوزه و دانشگاه هم در سخنانی با بیان اینکه در کشور ما حجاب «مشکل» است، «مسئله» نیست خاطرنشان کرد: مسئله با مشکل فرق دارد. مشکل دغدغه‌آفرین و آشفته است. اساساً مشکل جواب ندارد، درد دارد و جامعه‌ی ما در مورد حجاب درد می‌کشد، هم متجددینش و هم متحجرینش درد می‌کشند و دارند به هم‌دیگر این درد را تزریق می‌کنند. انگار در دانشگاه و در سطح عمومی جامعه طوری است که داریم این درد را به همدیگر تحمیل می‌کنیم. چرا؟ چون هیچ وقت حجاب در سطح مسئله مطرح نشده است.

این فعال فرهنگی اظهار داشت: مسئله بر عکس مشکل، چیزی است که راه‌حل مشخصی دارد، راه‌حل‌های چندگانه دارد، روی این راه‌حل‌ها اختلاف هست، و طرفین به راه‌حل‌ها می‌اندیشند. و شما می‌بینید که در کشور ما هیچ یک از طرفین قضیه نه به راه‌حل‌ها فکر می‌کنند و نه اصلا به این‌که طرف مقابل اگر مسئله دارد، آن مسئله را چطور باید حل کنیم. و لذا ما معمولاً در مشکل، خشم داریم که «تو کردی»، «او کرد»، «من کردم» و ... . و شما ببینید مسئله‌ی دختران خیابان انقلاب، یک جورهایی همه‌مان دغدغه‌اش را داریم و در آن خصوص هی داریم همدیگر را مقصر می‌کنیم.

وی توضیح داد: در بررسی‌ای که ما انجام داده‌ایم بخش عمده‌ای از مشکل حجاب اصلا مربوط به خودش نیست، مربوط به چیزهای دیگر است. یعنی مسئله این نیست که بپوشم یا نپوشم، مسئله این است که دیده بشوم یا نه! بخش عمده‌ی اینها نیاز دارند که دیده شوند و این نحوه پوشش را انتخاب کرده‌اند برای دیده شدن. ما فکر می‌کردیم مشکل بچه‌های ما حجاب است، در حالی که مشکل شان چیز دیگری بود. می‌گفتند چرا ما دیده نمی‌شویم و ما نیامده بودیم که راه دیده شدن آن‌ها را فراهم کنیم.

تا ما نتوانیم باوری را ایجاد کنیم انتظار عملکرد نداشته باشیم

عبدالله‌پور، استادیار دانشگاه آزاد اسلامی تبریز و سردبیر مجله «زن و مطالعات خانواده» نیز در بخش دیگری از این نشست گفت: من در این چند روز در دنیای مجازی هر چه که از زبان مخالفین توانستم را جمع‌آوری کرده‌ام. یک بار هم که شده ما بنشینیم پای حرف خانم‌های بی‌حجاب و بزک کرده و ببینیم چه می‌گویند. چه شده است که امروز مخالفان حجاب در موضع حق قرار گرفته‌اند و یا اقلا خودشان اینطور تصور می‌کنند که در موضع حق قرار دارند.

عبدالله پور ادامه داد: جامعه‌ی ما از تکرار مکررات و از شعار دادن خسته شده است. و جامعه را به جایی رسانده‌ایم که یک بی‌حجاب وقتی با حجاب‌ها را می‌بینند به دیده تحقیر نگاهشان می‌کنند. چطور شده است که آن‌ها به زعم خودشان در موضع حق قرار گرفته‌اند. این را همه‌ی بانوان محجبه دیده‌اند. چه بلایی سرمان آمده است که چنین شده؟ ما باید قبول کنیم که دشمنان بسیار دانا و در قبال آن دوستان بسیار نادانی داریم.

وی تصریح کرد: حجاب یک عمل است. یک عمل به پشتوانه‌ یک اندیشه انجام می‌گیرد. می‌رویم و یقه‌ی یکی را می‌گیریم که خانم شما چرا حجاب ندارید؟ و برمی‌گردد جواب می‌دهد به تو چه؟ اصلاً آیا به من مربوط است این مسئله یا نیست؟ آیا ما واقعاً چنین اجازه‌ای داریم؟

این استاد دانشگاه یادآور شد: چند سال پیش یکی از دانشجویانم با من پایان‌نامه‌ای در موضوع حجاب کار کرده بود، با این موضوع که آیا در عصر نبوی، حجاب اجباری بوده یا نه؟ اگر نبوده خوب الان چرا هست؟ اگر در عصر پیامبر(ص) و در عصر امیرالمومنین(ع) حجاب اجباری نبوده، چرا الان هست؟ ما امروز در جامعه‌مان افراد بسیاری داریم که باور ندارند حجاب را و ما اجبار می‌کنیم که باید به قدر یک روسری نیمچه‌ی الکی هم که شده باید سرتان کنید. آیا ما واقعاً چنین مجوزی داریم یا نه؟ هیچ‌کس نمی‌داند این اجبار حجاب از کجا آمده است؟ و خوب این یک

وی اضافه کرد: تا ما نتوانسته‌ایم باوری را ایجاد کنیم نباید انتظار عملکرد داشته باشیم. من اگر روسری سرم هست، باید بتوانم بگویم چرا این را سرم کرده‌ام. اگر دختر من، دانشجوی من، یا هر کس دیگری از من بپرسد چرا باید حجاب داشته باشم، باید بتوانم به او جواب بدهم. و خیلی از مواقع متاسفانه بسیاری از دوستان ما جوابی ندارند برای اینکه به یک زن مسلمان نمی‌توانیم بگوییم که شأن تو چیست.

عبدالله پور تاکید کرد: مسئله‌ی دیگر این هست که آیا قبول دارید که جامعه‌ ما درباره‌ حضور زنان ناجوانمردی می‌کند؟ شما نه بین مفاخر ما و نه بین مسئولان ما اگر بگردید، خواهید دید توجهی به زنان نشده است. 

در ادامه این نشست، شماری از حاضران به بیان نظرات خود درباره موضوع جلسه پرداختند.

نشست هفتگی «فکرانه»، به صورت هفتگی و با بررسی موضوعات مختلف جامعه در حسینیه هنر تبریز برگزار می شود.