بزرگنمايي:

راه ترقی- نخستین واحد تولید لعاب کشورمان در دهه 50 از سوی ایتالیایی‌ها در تهران و برای تامین لعاب کارخانه‌ کاشی ایرانا ایجاد شد ولی با پیروزی انقلاب اسلامی به علت محدودیت‌های ارزی و وارداتی و میل به خودکفایی، واردات فریت(لعاب) عملاً متوقف و متخصصان این صنعت بر آن شدند تا خود نسبت به تولید داخلی اقدام کنند که ادامه این روند هم‌اکنون میزان تولید لعاب در کشور را به قریب 480 هزار تن در سال رسانده است.

"فریت" یک ماده پایدار و سفیدکننده یا براق یا مات‌کننده سطح کاشی است که در کوره های ذوب کارخانجات لعاب تولید می‏‏‌شود و آن را به اصطلاح لعاب می‏‏‌خوانند. فریت به‌ عنوان ترکیب اصلی لعاب در صنایع کاشی مورد استفاده قرار می‏‏‌گیرد.

فعالیت 80 درصد واحدهای تولید لعاب کشور در یزد

سید علی ‎ اکبر کلانتر، رییس خانه صنعت، معدن و تجارت استان یزد که ریاست انجمن لعاب و رنگدانه ‎ های سرامیکی ایران را نیز برعهده دارد، یزد را قطب اصلی صنعت لعاب کشور می خواند و در این باره  می‌گوید: در حال حاضر استان یزد با 46 پروانه بهره ‎‎ برداری، نزدیک به 80 درصد واحدهای تولیدکننده لعاب در کشور را به خود اختصاص داده است.

وی ادامه می‌دهد: حدود 2500 نفر به صورت مستقیم و بیش از 20 هزار نفر به صورت غیرمستقیم از رونق این صنعت امرار معاش می‌کنند ولی با این وجود صنعت لعاب کشور با چالش‌های متعددی روبروست.

کلانتر، یکی از این چالش‌ها را نبود ثبات در قیمت مواد اولیه، ذکر و در مورد آن اظهار می‌کند: بهای مواد اولیه داخلی که در بورس کالا عرضه می‌شوند تا سه برابر و قیمت مواد اولیه وارداتی دارای منشاء خارجی تا چهار  برابر افزایش یافته است، این در حالی است که بیش از 75 درصد قیمت تمام شده تولید لعاب به مواد اولیه مربوط است و افزایش نرخ مواد اولیه باعث افزایش قیمت تمام شده بعضی از محصولات بین دو تا 2.5 برابر شده است.

وی عنوان می‌کند: از طرفی به دلیل صدور مجوزهای بی‌رویه ایجاد این نوع صنعت در کشور و به ویژه در استان طی دو دهه گذشته و بی‌تعادل شدن بخش عرضه و تقاضا تا دو برابر، با وجود افزایش قیمت تمام شده، امکان افزایش قیمت به همان نسبت وجود ندارد و در نتیجه از حاشیه سود این محصول روز به روز کاسته شده است.

به گفته وی، البته همزمان برخی تولیدکنندگان نوپا، ناآگاهانه محصول خود را با قیمتی پایین تر از قیمت تمام شده عرضه و از این طریق بازار را مختل می‌کنند و در این میان نیز متاسفانه برخی از شرکت‌های کاشی نیز با تفکر کاهش هزینه و افزایش سود، این لعاب  های به ظاهر مناسب را خریداری می‌کنند، غافل از این که این قبیل معاملات تداوم ندارد.

این مسئول می‌گوید: این قبیل تولیدکنندگان لعاب، بیش از چند ماه امکان تحمل زیان میلیاردی را ندارد بنابراین به دلیل کم تجربگی شروع به کاهش مصرف مواد گران قیمت در فرمول لعاب تولیدی خود می ‌ کند که منجر به کاهش کیفیت کاشی تولیدی شرکت خریدار می ‎‎ شود و هرچند که البته در ابتدا مشهود نیست اما در درازمدت موجب از بین رفتن اعتبار و برند آن شرکت کاشی در بازار خواهد شد.

کمبود نقدینگی گریبانگیر صنعت لعاب 

کلانتر، مشکل بزرگ بعدی در صنعت لعاب مثل اکثر صنایع دیگر را کمبود نقدینگی برمی‌شمارد و می‌گوید: البته مشکل مذکور در این صنعت بسیار حادتر است چرا که خریدار محصول این صنعت به صورت انحصاری کارخانههای کاشی هستند که فروش آنها اعتباری است.

وی تصریح می‌کند: به عبارتی از آنجایی که لعاب، قلم درشت قیمت تمام شده کاشی است، مدیران این واحدها سعی می‌کنند که با پرداخت اعتباری طولانی ‌ مدت، این موضوع را جبران کنند و در نتیجه دوره بازگشت نقدینگی در صنعت لعاب طولانی می شود و این در حالی است که بخش عمده هزینه ‌های صنعت لعاب نظیر مواد اولیه خارجی یا آنها که از طریق بورس تهیه می‌شود مانند کربنات سدیم و اکسید روی، کاملاً نقدی است.

کلانتر بیان می‌کند: همچنین بسیاری از کارخانه های کاشی، هزینه لعاب خریداری شده را از طریق چک به مشتری پرداخت می کنند که تعداد بالای چک‌های برگشتی، چالش بعدی فعالان صنعت لعاب در تامین نقدینگی است.

وی مشکل بعدی این صنعت را نبود ثبات کیفیت مواد اولیه معدنی می‌خواند چرا که به گفته وی، این مواد در کشور خودمان فرآوری نشده و با کیفیت‏‏های متفاوت تحویل واحدهای تولیدی می‌‏‏شود که چالش بزرگی در فرایند تولید لعاب است.

رییس انجمن لعاب و رنگدانه ‎ های سرامیکی ایران ادامه می‌‏دهد: به دلیل ثابت نبودن مواد اولیه "بیسکوییت" کاشی در واحدهای مختلف، لعاب هر کدام از واحدها باید با فرمول خاص و متفاوتی تهیه شود ولی برای تولید هر لعاب با فرمول جدید ابتدا باید کوره‌ها را شست ‎و شو داد به عبارتی برای هر فرمول جدید در حدود یک تن محصول کنار گذاشته می ‎‎ شود و این موضوع موجب تحمیل هزینه اضافی و ضرر تولیدکنندگان لعاب خواهد شد.

وی می ‎‎ گوید: در حالی که در کشورهای توسعه ‎ یافته نظیر ایتالیا، تولید گرانول تهیه بیسکوییت چندین کارخانه کاشی در واحدهای بزرگ به صورت یک دست انجام می ‎ شود بنابراین تولید یک یا دو نوع لعاب برای چندین کارخانه کاشی از سوی یک لعاب ‎ ساز به راحتی در کوره‌‏‏های کانتینیوس(ذوب مداوم) امکان ‎‎ پذیر است و کاهش شدید قیمت تمام شده و ثبات کیفیت را نیز به دنبال دارد.

کلانتر در ادامه اظهار می‌کند: البته مشکلات عمومی صنعت در حوزه ‎ های بانکی، تامین اجتماعی و مالیاتی، امروزه دامن تمام صنایع را گرفته است که صنعت تولید لعاب نیز از این موضوع مستثنی نیست ولی با این حال مشکل اصلی نبود ثبات اقتصادی است که باید هر چه زودتر مسئولان برای برون رفت کشور از این بحران فکری بیاندیشند.

تلاش برای کاهش قیمت لعاب با بومی ‎‎ سازی مواد اولیه

رییس خانه صنعت، معدن و تجارت استان در ادامه رشد و ارتقای کیفی محصول، ایجاد مراکز تحقیقاتی و ارتقا دانش فنی با حمایت و پشتیبانی اولیه دولت را مهمترین راهکار برای رفع بخشی از این چالش‏‏‌ها می ‎ داند.

وی ایجاد آزمایشگاه ‎‎ هایی برای تست و کنترل کیفیت، مراکز R & D و توسعه پژوهش در مورد تولید لعاب را از جمله فعالیت ‏‏های در حال انجام و پیگیری می‌‏خواند که در آینده نه چندان دور، تاثیر به سزایی در ارتقای صنعت لعاب خواهد داشت.

کلانتر همچنین اعلام می‌کند: همچنین به تازگی پژوهشی درباره ساخت ماده جایگزین اکسید روی که جزو مهمترین  مواد اولیه وارداتی لعاب بوده در حال انجام است که در صورت رسیدن به نتیجه مطلوب، قیمت تمام شده لعاب به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد و امکان رقابت در عرصه‌‏‏های منطقه‌ای و بین‌المللی فراهم می‏‏‌شود.

وی عنوان می‏‏‌کند: اقتصاد کشور نیاز به انسجام در تیم اقتصادی دولت و قانون ‎‎ گذاری دارد و علاوه بر این باید آنها گوش شنوایی برای شنیدن حرف‏ها و پیشنهادات و مشورت ‎ های بخش خصوصی را به صورت واقعی داشته باشند.