بزرگنمايي:

راه ترقی- مهریه از جمله حقوق مالی است که طبق قانون برای زنان در نظرگرفته شده اما این روزها افزایش قیمت سکه بلای جان مردان شده است؛ حال این پرسش مطرح می شود که کورگره مهریه کی و چگونه باز می شود.
نوسانات بازار در چند ماهه گذشته بر همه چیز و همه کس تاثیر گذاشته است؛ از قیمت پوشک بچه گرفته تا خودرو و خانه و سکه و در این میان مردانی که بر اثر بدهی مهریه در زندان بوده اند و مردانی که مهریه سنگین متقبل شده اند نیز از تاثیر این نوسانات بی نصیب نمانده اند.
قیمت سکه که در چند ماه گذشته از یک و نیم میلیون تومان به چهار میلیون تومان رسیده است برای مردانی که از گذشته نیز بدهی سنگین مهریه خود را به صورت تقسیط شده پرداخت می کردند، مشکل ساز شده است و اکنون تعداد بیشتری از مردان بدهکار مهریه به دلیل ناتوانی در پرداخت آن به سمت زندان هدایت می شوند.
قرآن کریم از مهریه زنان، به عنوان «صداق» تعبیر کرده است. چنانکه در آیه 4 سوره مبارکه نسا می فرماید: (و آتوا النّساءَ صَدُقاتِهِنَّ نِحله)، «و مهر و کابین زنان را، به صورت هدیه و با رغبت بدهید».
از اینکه قرآن از مهریه به صداق تعبیر می کند شاید نکته اش آن باشد که مهریه، نرخ زن نیست، بلکه نشانه صداقت مرد در علاقه و دوستی به همسر است و این نکته از توصیف صداق به وصف نحله، که در آیه قرآن آمده است، جلوه بیشتری پیدا می کند.
«نحله» به گفته راغب اصفهانی، از «نحل» به معنای زنبور عسل است. چون زنبور عسل به مردم عسل می بخشد و توقعی هم ندارد، به هدیه ازدواج هم «نحله» گفته می شود. التبه بعضی مفسران «نحله» را به معنای «دِین» و مدیونیت گرفته اند. یعنی مهریه، دین و بدهی قطعی مرد است.
اما این موضوع امروز در نوع خود به چنان معضلی تبدیل شده که زمزمه هایی مبنی بر فرار این بدهکاران به گوش می رسد؛ موضوعی که یک عضو کمیسیون فرهنگی مجلس آن را تکذیب و در عین حال عضو دیگر همین کمیسیون آن را تایید می کند.
با این همه، سیداسدالله جولایی، مدیر عامل ستاد مردمی دیه  از افزایش بیش از هزار نفری زندانیان مهریه در چند ماه اخیر می گوید و اضافه می کند: تا قبل از گرانی سکه 2500 زندانی مهریه در زندانهای کل کشور بابت بدهی تحمل حبس می کردند که در این مدت، تعدادشان به بیش از سه هزار و 800 نفر رسید.
مدیرعامل ستاد دیه در عین حال بر این باور است که تعداد زندانیان مهریه مطمئنا افزایش خواهد یافت چون هنوز همه شکایات مطرح شده اعلام وصول نشده و برخی شکایات هم در شورای حل اختلاف یا به صورت ریش سفیدی در حال حل شدن است.
موضوع گرانی سکه، ستاد دیه و نمایندگان مجلس را برآن داشت تا فکری بر این موضوع کنند. برخی نمایندگان درباره طرح محاسبه قیمت سکه به نرخ روز عقد سخن می گویند و برخی هم به کاهش آن از 110 سکه به 55 سکه تمایل دارند. البته پیشنهاد کاهش تعداد سکه از طرف ستاد مردمی دیه بود. این پیشنهاد توسط اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس در دست بررسی است و تعدادی با این موضوع موافق هستند.
هرچند طیبه سیاوشی رئیس کمیته زنان، خانواده، کودک، ورزش و جوان کمیسیون فرهنگی مجلس با این موضوع مخالف و بر این باور است که قانون این همه حق برای مرد در نظر گرفته است اما در تنها حقی که برای زنان در نظر گرفته شده، می خواهند اجحاف کنند.
البته قبل از تصویب قانون حمایت از خانواده، مهریه سقفی نداشت و هر کس هر چقدر می خواست یا می توانست مهریه متعهد می شد اما با توجه به آمار فزاینده زندانیان مهریه و منسوخ شدن این جمله که « مهریه را کی داده کی گرفته»، ستاد دیه از مجلس خواست تا سقفی برای آن تعیین شود و به دنبال آن با تصویب مجلس شورای اسلامی، ماده 22 قانون جدید حمایت خانواده پیش‌بینی کرده است که «هر گاه مهریه در زمان وقوع عقد تا 110سکه تمام بهار آزادی یا معادل آن باشد وصول آن مشمول مقررات ماده 2 قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی است و چنانچه مهریه بیشتر از این میزان باشد در خصوص مازاد فقط ملائت زوج ملاک پرداخت است. رعایت مقررات مربوط به محاسبه مهریه به نرخ روز کماکان الزامی است».
با صدور رأی وحدت رویه‌ای از سوی دیوان عالی کشور، امکان رسیدگی همزمان دادخواست مطالبه مهریه و اعسار از پرداخت آن فراهم شد، همین امر باعث تعدیل اجرای ماده 2 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی و تعدیل تعداد زندانیان مهریه شد.
مدیرعامل ستاد دیه معتقد است: با استناد به چهار مرجع سنت، عقل، اجماع و قرآن، بحث مهریه جزو حقوق زنان نیست و اگر مهریه ای بالا تعیین شود، در نظر گرفتن حقوق زنان را اثبات نمی کند.
وی ادامه می دهد: حقوق زن عرف غلطی است که جا افتاده است؛ حقی که به ظاهر از شرع استنباط شده اما در جهت مخالف شرع عمل می کند. چون در شرع و قرآن کریم می خوانیم: «اوفوا بالعقود» یعنی به عهدهایی که می بندید وفادار باشید و اگر کسی عهدی ببندد که نتواند به آن وفا کند، در برابر خدا قرار گرفته است. همچنین مهریه را نمی توان اهرمی برای نگهداشتن افسار مرد دانست و آن را دلیل پایایی زندگی تصور کرد، چه بسیار مردمی که با وجود مهریه زیاد به همسران خود خیانت می کنند.
او با استناد به پرونده‌های مختومه و مفتوحه‌ بسیاری که در ستاد دیه مورد رسیدگی قرار گرفته، اذعان کرد، زوجه همواره به کمتر از 10درصد مطالبات خود در موضوع مهریه دست یافته و بقیه این تعهد در روند فرسایشی رسیدگی به دعوا، امتناع زوج در پرداخت به موقع، اقساط مهریه و بسیاری دیگر از دلایل هرگز استیفا نمی‌شود.
با این همه طرح دو موضوع کاهش مهریه تا سقف 55 سکه و محاسبه آن به نرخ روز عقد موافقان و مخالفانی دارد؛ مثلا جولایی، مدیرعامل ستاد دیه کشور می گوید: محاسبه مهریه به نرخ روز عقد چندان وجاهت عرفی نداشته و قانون هم در غالب مواد و موضوعات خود بر همین امر تاکید دارد.
عطف به ماسبق شدن مهریه در شرایط فعلی و در وضعیتی که اقتضاعات عصر و انتظارات جامعه دینی بر آن تاکید دارند این است که با نگاه به آتیه به رفع مسائل اعم از اجتماعی و اقتصادی بپردازیم. در همه قراردادها از جمله ازدواج یوم‌الادا بودن طلب و محکوم‌ٌبه مورد ملاک بوده و نمی‌توان توجیه کرد چون برای نمونه تعهد مهریه یک عقد غیرمعوض است، لذا بهتر است که رجوع به گذشته داشته باشیم، رجوع به گذشته نیز بر اساس اصول حقوقی شأنیتی ندارد.
بهمن کشاورز، وکیل و رئیس قبلی اتحادیه سراسری کانون های وکلای دادگستری ایران (اسکودا) اما مخالف کاهش تعداد سکه مهریه تا سقف 55 تا است و درباره میزان بازدارندگی آن می گوید: در صورتی که عطف به ما سبق شود ممکن است مشکل برخی از زندانیان مهریه را حل کند اما به طور کلی این یک شمشیر دو لبه است. از یک سو ممکن است باعث کاهش تعداد کسانی شود که به علت عدم تمکن مالی گرفتار زندان می‌شوند اما از طرف دیگر قطعا به زیان بانوان خواهد بود، به ویژه زنانی که فاقد تخصص، شغل و استقلال مالی هستند.
زهرا ساعی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس هم از ورود فراکسیون خانواده به موضوع ساماندهی مهریه خبر داد و گفت: بسیاری از نمایندگانی هم که عضو این فراکسیون نیستند با توجه به وخامت اوضاع زندان‌ها از حضور مردان متعهد مهریه‌ همگی به دنبال پیگیری این مسئله هستند.
وی با بیان اینکه در شرایط فعلی بیش از 3700 زندانی مهریه در زندان‌های کشور تحمل حبس می‌کنند، افزود: بعد از افزایش بی سابقه قیمت سکه موضوع دادخواست‌های مطالبه مهریه در محاکم قضایی افزایش چشمگیری داشته است. برای مقابله با این معضل اجتماعی مسئولان ستاد دیه و معاونان قوه قضاییه طی نشست‌های مشترک خود در خانه ملت موضوع را در قالب یکی از اولویت‌های نمایندگان تعریف و درصدد یافتن راهی برای حل آن هستیم. مسئولان در این خصوص ابراز نگرانی کرده و خواستار تعیین تکلیف قانونی در رسیدگی به موضوع زندانیان صداق‌های پرداخت نشده اند.
با همه این اوصاف، جای این سوال مطرح است که آیا اعمال این رویه ها، بهترین راه حل برای کاهش تعداد زندانیان مهریه و انسجام خانواده است. اگر چه مهریه نمی تواند موجب استحکام خانواده شود اما حذف کامل آن، کاهش آن به 55 سکه یا محاسبه آن به نرخ روز عقد تا چه حد می تواند بر دوام و قوام خانواده و کاهش تعداد زندانیان تاثیرگذار باشد.