بزرگنمايي:

راه ترقی- وجود بیش از یک هزار و 300 گونه گیاه دارویی خودرو در دل کویر خراسان جنوبی سرمایه ای بزرگ از نعمت های خدادادی در شرق ایران است اما با وجود ظرفیت بالای تولید این محصولات، هنوز این استان نتوانسته برای اقتصادی کردن آن اقدام موثری انجام دهد.
گیاه «آنغوزه» با خواص گوناگون، گنجینه ای با ارزش محسوب می‌شود و سالانه بیش از 60 تن آنغوزه در خراسان جنوبی تولید می شود که متاسفانه 90 درصد این محصول در بشکه های فلزی 30 تا 50 کیلویی به صورت فله ای و به قیمت بسیار ارزان به کشور هندوستان صادر می شود.
این گیاه افزون بر خواص دارویی گوناگون دارای کاربردهای اقتصادی چشمگیری در صنعت داروسازی است و با وجود این که در سال‌های گذشته برداشت بی‌رویه آنغوزه این گیاه مفید را در معرض خطر نابودی قرار داده است اما همه ساله در مراتع استان بذرپاشی و کشت می شود.
اکنون گیاه شفا دهنده آنغوزه نیازمند نسخه شفابخش است و انتظار می‌رود مسوولان با پژوهش های علمی، خواص گوناگون آن را استخراج و برای فرآوری این محصول چاره‌اندیشی کنند.

**خام فروشی آنغوزه
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی  اظهارداشت: سالانه به طور میانگین بیش از 60 تن آنغوزه در سطح 100 هزار هکتار عرصه های طبیعی استان برداشت می شود که بیش از 90 درصد این محصول به علت نبود صنایع فرآوری به صورت خام به هندوستان صادر می شود.
علیرضا نصرآبادی بیان کرد: امسال توسط منابع طبیعی استان 21 طرح بهره برداری آنغوزه تهیه و با اولویت بهره برداران محلی و بومی برنده شده در مزایده مربوطه به مجریان داده شده است.
وی با بیان اینکه بیش از یک هزار خانوار در استان در زمینه جمع آوری محصول آنغوزه فعالیت دارند، افزود: به دلیل درآمد خوبی که از این محصول به دست می آید جوانان نیز به سمت آن جذب شده اند.
نصرآبادی با بیان اینکه فرآوری این محصول ارزآوری خوبی برای استان و کشور دارد، گفت: نگاه صادراتی به حوزه گیاهان دارویی ضروری است و این حوزه فرصت مناسبی برای سرمایه‌گذاری و ایجاد اشتغال است.
وی درمان اختلال های عصبی در کودکان، کاهش فشار خون، کمک به هضم غذا، جلوگیری از حمله های هیستری، رفع درد دندان، برطرف کننده ناراحتی های تنفسی، درمان یبوست و برطرف کردن عفونت های قارچی را از جمله خواص دارویی گیاه آنغوزه ذکر کرد.

**کاربرد اقتصادی آنغوزه در صنعت داروسازی
کارشناس گیاهان دارویی اداره کل منابع طبیعی خراسان جنوبی گفت: فرآوری آنغوزه باعث ارزآوری چند برابری این محصول می شود، اما تاکنون هیچ سرمایه گذاری طرحی برای فرآوری آن ارایه نکرده است.
حسن پروانه عنوان کرد: این گیاه دارویی به صورت خیلی محدود و سنتی در کشور مصرف می شود و بیش از 90 درصد آن به صورت خام و با بسته بندی نامناسب به هندوستان صادر می شود.
به گفته وی، در کشور افغانستان از جوشانده و شیره آنغوزه برای درمان هیستری، سیاه صرفه، زخم معده استفاده می شود در حالی که در برزیل از برگ و ساقه خشک آن به عنوان دارویی نیروبخش استفاده می کنند.
این کارشناس گیاهان دارویی ادامه داد: همچنین در چین و هندوستان از آنغوزه برای مصرف خوراکی، ضد انگل، ضد نفخ و خلط آور استفاده می کنند.
پروانه با اشاره به اینکه آنغوزه در بدن انسان به عنوان انگل کش خیلی قوی عمل می کند، افزود: هر خانوار در زمان برداشت این محصول به صورت میانگین 12 تا 15 میلیون تومان درآمد دارد.
وی در خصوص صادرات آنغوزه با بسته بندی مناسب گفت: این محصول تنها به هندوستان صادر می شود و این کشور تابع بسته بندی شیک و مناسب نیست و راغب است که آنغوزه را به صورت فله ای و با همین بسته بندی سنتی وارد کند.
کارشناس گیاهان دارویی اداره کل منابع طبیعی خراسان جنوبی اظهارداشت: نیاز است با کار تحقیقاتی، علمی و پژوهشی در گام نخست تمام ماده موثره این محصول استخراج شود و پس از فرآوری و استفاده در صنعت دارو سازی، محصول نهایی به کشورهای اروپایی صادر تا ارزآوری آن نصیب کشور خودمان شود.
پروانه ادامه داد: تاکنون در داخل کشور در خصوص استخراج خواص گوناگون این محصول هیچ گونه تحقیق و پژوهشی انجام نشده و تنها به صادرات فله ای آن اکتفا شده در حالی این محصول کاربرد اقتصادی خوبی در صنعت داروسازی دارد.

**صادرات فله ای آنغوزه در بشکه های فلزی
یکی از صادرکنندگان محصول آنغوزه خراسان جنوبی به هندوستان هم گفت: تمام آنغوزه جمع آوری شده در استان به صورت خام در بشکه های فلزی 30 تا 35 کیلویی به هندوستان صادر می شود.
اسدالله عاجز بیان کرد: هر کیلو شیره آنغوزه 400 هزار تومان و هر کیلو کشته آنغوزه 150 هزار تومان از مرتعداران خریداری می شود که صادرات هر کیلوگرم شیره و کشته برای ما تجار 30 دلار ارزآوری دارد.
وی یادآور شد: شیره آنغوزه در هندوستان برای استفاده در صنعت داروسازی فرآوری می شود و انواع دارو از این محصول تولید و به کشورهای اروپایی صادر می شود.
این صادر کننده آنغوزه ادامه داد: هندوستان با فرآوری این محصول ارزش اقتصادی آن را تا 50 برابر افزایش می دهد و ارزآوری نصیب خود می کند.
عاجز عنوان کرد: با وجود هم افزایی و همکاری با تجار هندی موفق به بازدید از کارخانه های فرآوری آنغوزه نشده ام و آنان نیز از دادن اطلاعات در خصوص چگونگی فرآوری این محصول خودداری می کنند.

**600 خاصیت دارویی آنغوزه
وی گفت: بر اساس تحقیقات انجام شده در هندوستان گیاه آنغوزه دارای 600 خاصیت درمانی و دارویی است که متاسفانه این کشور با تحقیقات مختلف روی این گیاه خواص داوریی آن را استخراج و پس از فرآوری و استفاده در صنعت داروسازی، محصول نهایی تولیدی خود را به کشورهای اروپایی صادر می کند.
این صادر کننده گیاه آنغوزه اظهارداشت: تاکنون پیشنهادهای فراوانی برای صادرات محصول فرآوری شده آنغوزه به تجار هندی داده ام که متاسفانه از خرید محصولات فرآوری شده آن خودداری می کنند.
وی از مسوولان و متولیان کشوری خواست با تحقیقات علمی روی این گیاه، خواص دارویی آن را استخراج و برای فرآوری و کابرد آن در صنعت داروسازی طرح ارایه کنند.
عاجز بیان کرد: به اعتقاد تجار هندی فرآوری آنغوزه درآمد بالایی نصیب هندوستان می کند و کشورهای اروپایی آنغوزه کشورمان را با برند هندوستان می شناسند.
وی گفت: کشته و شیره آنغوزه با گذشت 10 تا 15 سال فاسد نمی شود، مسوولان متولی می توانند این گیاه پر خاصیت را از مرتعداران خریداری و در کشور ذخیره سازی کنند و در بلندمدت برای فرآوری آنغوزه و استفاده در صنعت داروسازی تلاش کنند تا به صورت موقت از خام فروشی این محصول با ارزش و پرخاصیت خودداری شود.
این صادر کننده آنغوزه عنوان کرد: تاکنون طرح های مختلفی برای فرآوری آنغوزه ارایه داده ام اما متاسفانه مسوولان حمایت چندانی از طرح های پیشنهادی نداشته اند.
آنغوزه گیاهی علفی چند ساله است؛ ریشه آن کمی ضخیم و گوشتی، برگ های آن بسیار بریده و غباری، ساقه آن مجوف و گوشتی و بلندی آن تا دو متر است، گل های آن به رنگ زرد و به گروه چتر مانند در انتهای ساقه ظاهر می شود.
این گیاه در چند سال اولیه سن خود ساقه قابل دیدن ندارد و برگ های آن گسترده روی زمین است که در مراتع به نام «کماه و انگزاکماه» نامیده می شود.
آنغوزه شیره گیاهی است که از تیغ زدن ریشه یا پایین ساقه و یا قطع ساقه گیاهان مولد آنغوزه از ناحیه یقه گیاه خارج می شود و در طول تابستان برداشت می شود و به دو روش کشته(خشک شده) و شیره در بازار عرضه می شود.