بزرگنمايي:

راه ترقی- گرانی سکه و تبدیل مهریه به یک معضل اجتماعی

مباحث مرتبط با مهریه یکی از مسائل عمومی جامعه است که در سال‌های گذشته افراد زیادی را به خود درگیر کرده است. پس از افزایش نرخ ارز و سکه مشکلاتی برای افرادی که مهریه می‌پردازند به‌وجود آمد. معصومه ابتکار معاون زنان و خانواده ریاست جمهوری اولین واکنش را به این مسئله نشان داد و گفت: اکنون خبرهای مختلفی مبنی‌بر افزایش آمار زندانیان به خاطر مهریه منتشر می‌شود و مردان به خاطر مهریه در زندان به سر می‌برند، در حالی که هدف مهریه این موضوع نیست. به همین دلیل من هم به عنوان یک نظر شخصی پیشنهاد دادم که اگر کسی بخواهد طلاق بگیرد و زن مطالبه مهریه‌اش را داشته باشد محاسبه قیمت سکه آن بر اساس سالی که عقد کرده، باشد.

**برخی زوجین شروط ضمن عقد را جایگزین مهریه‌های نجومی کرده‌اند

از سوی دیگر، شهیندخت مولاوردی دستیار ویژه حقوق شهروندی رئیس جمهور در حاشیه جلسه هیأت دولت در مورد مهریه اظهارنظر کرده و معتقد است در حال حاضر به‌گونه‌ای پیش رفته که برخی زوجین سراغ حقوق غیرمالی مثل وکالت طلاق، نصف کردن دارایی و وکالت خروج از کشور می‌روند و این موارد را جایگزین مهریه‌های نجومی می‌کنند. وی درباره تعدیل مهریه می‌گوید: تا زمانی که قانون عوض نشود این‌ها راهکارهای جایگزین است، اما در قانون مدنی در ماده 11 و 19 پیش‌بینی شده و طبق شرع این اجازه داده شده که زوجین هنگام ازدواج توافق داشته باشند و سال‌هاست در حال انجام است.

مولاوردی ادامه داد: مهریه را نمی‌شود کم کرد، البته بحث تعدیل مهریه بر اساس بخشنامه‌ای از سوی قوه قضاییه با توجه به نوسانات قیمت نرخ سکه و تأثیر آن بر افزایش تعداد زندانیان مهریه مطرح است و دستوری داده‌اند که تعدیل پیدا کند. چه اکنون و چه قبل از آن درباره اختیار کاهش مهریه هیچ مشکلی نداشته‌ایم و افزایش آن را شورای نگهبان نظر داد که بعد از عقد امکان افزایش سکه وجود ندارد ولی برای کاهش آن مسئله‌ای نبوده است.

**مهریه و شروط ضمن عقد قابل تبدیل نیستند

محمدحسین ساکت، عضو هیأت رئیسه هیأت امنای انجمن حقوق‌شناسی درباره موضوع جایگزین شدن شروط ضمن عقد با مهریه گفت: مهریه و شروط ضمن عقد، هر کدام ماهیت جداگانه دارد و قابل تبدیل به هم شدن یا باج‌گیری و باج‌دهی به هم نیست. می‌گویند مرد امتیازی به زن در قالب شروط ضمن عقد می‌دهد و به جای آن مهر را کم می‌کنند. این درواقع نوعی جایگزینی تجارت است و کار درستی نیست که به‌دلیل افزایش قیمت سکه یا مهریه، به شرایط سخت تن دهیم. این کار از نظر عاطفی درست نیست.

وی افزود: باید این مفهوم در جامعه رواج پیدا کند که کسی که می‌داند و علم دارد که نمی‌تواند مهر را پرداخت کند (چون مهر طلب آنی است)، اگر نمی‌تواند بپردازد یک نوع تدلیس و فریب در ازدواج است و ازدواج باطل است. چندین سال پیش این بحث را مطرح کردم و جامعه سنتی حقوقی متوجه این حرف نشد و تازه متوجه می‌شود که چه مشکلاتی وجود دارد.

**شرایط ضمن عقد لازم‌الاجرا هستند

این حقوقدان در مورد شروط ضمن عقد گفت: این که شروط ضمن عقد را جایگزین مهریه کنیم و بد را به جای بدتر انتخاب کنیم و مرد را در فشار بگذاریم که چون نمی‌تواند مهریه بدهد، حق طلاق را به جای آن بدهد یا شرایط ضمن عقد را بپذیرد، کار خوبی نیست.

وی در مورد لازم‌الاجرا بودن شرایط ضمن عقد گفت: شرایط ضمن عقد قابل اجرا است و شرط باید تحقق پیدا کند، اما اثبات تحقق شروط، مسئله دیگری است. برای مثال، برخی از شروط ضمن عقد برای حق طلاق زن این است که مرد 6 ماه زندان برود، اعتیاد داشته باشد، ازدواج مجدد کند یا خرجی ندهد تا زن بتواند طلاق بگیرد. این مسائل به اثبات نیاز دارد و به‌صرف ادعا نمی‌توان در مورد آنها نظر داد و فرآیند اثبات آن زمان‌بر است.

ساکت در مورد تبعات مباحث مرتبط با مهریه و شروط ضمن عقد گفت: اگر این بحث بخواهد اساس و شالوده زندگی را به خطر بیندازد چه تفاوتی می‌کند که پول، شرط ضمن عقد یا بهانه دیگر باشد. این مسئله از نظر اخلاقی و از نظر رکن خانواده ایجاد مشکل می‌کند.