بزرگنمايي:

راه ترقی- جدیدترین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره اجرای تعهدات ایران تحت برجام روز دوشنبه هفته گذشته در حالی در اختیار 35 عضو شورای حکام برای بررسی قرار گرفت که آمریکا چندی پیش دومین مرحله از تحریم‌های یک‌جانبه‌اش علیه ایران که بر اساس برجام تعلیق شده بود را بازگرداند.

تحریم‌های مرحله دوم آمریکا علیه ایران، بخش‌های مختلف انرژی و بانک را در بر می‌گیرد. متاسفانه این تحریم‌ها که به آنها حدود 300 گروه و فرد و شرکت اضافه شده است، بخش‌های مربوط به غذا، دارو و دیگر کالاها و خدمات بشردوستانه از جمله در حوزه رادیوداروها را نیز در برمی‌گیرد که با انتقاد شدید ایران و نیز برخی کشورهای دیگر به ویژه کشورهای باقی‌مانده در برجام شده است.

مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا اخیرا در اظهاراتی توهین‌آمیز درباره مردم ایران گفت: ایران اگر می‌خواهد مردمش غذا بخورند باید به حرف آمریکا گوش کند.

او گفته است که "به نفع ایران است که به حرف آمریکا گوش کند؛ در غیر این صورت، مردم ایران بهای آن را خواهند پرداخت."

پمپئو افزود: ایران باید تصمیم بگیرد که آیا می‌خواهد مردمش غذا بخورند یا نه.

انجمن علمی پزشکی هسته‌ای کشور هفته گذشته در بیانیه‌ای ضمن انتقاد به تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا نسبت به قرار گرفتن نام شرکت "پارس ایزوتوپ" در لیست تحریم‌های آمریکا به شدت اعتراض و از مجامع بین‌المللی و نهادهای مدعی حقوق بشر خواست، "نسبت به رفع تحریم داروهای رادیواکتیو اقدام جدی به عمل آورند."

شرکت پارس ایزوتوپ تنها تامین‌کننده داروهای رادیواکتیو مورد مصرف مراکز پزشکی هسته‌ای کشور است.

این اقدام غیرانسانی به توقف فعالیت‌های تشخیصی و درمانی وابسته به داروهای رادیواکتیو در بیش از 180 مرکز پزشکی هسته‌ای کشور که سالیانه به متجاوز از یک میلیون بیمار خدمات سلامت ارایه می‌دهند، منجر خواهد شد.همکاری "به موقع" و "فعالانه" از سوی ایران در ارایه چنین دسترسی‌های تکمیلی، موجب تسهیل در اجرای پروتکل الحاقی شده که اعتماد را افزایش می‌دهد.

بنا بر این گزارش، بعد از خروج آمریکا از برجام بسیاری بر این اعتقاد بودند که ترامپ بر این تصور بوده که با خروج او از برجام،‌ از یک سو ایران واکنش شدید نشان داده و از برجام خارج می‌شود و از سویی کشورهای اروپایی نیز با او همراهی می‌کنند، اما هیچ کدام از این پیش‌بینی‌ها تا کنون محقق نشده است و ایران و سه کشور اروپایی با همراهی چین و روسیه بر سر حمایت از اجرای برجام و رسیدن به ساز و کاری برای منتفع شدن ایران از اجرای برجام در حال مذاکره هستند. 

شایان ذکر است که مقاومت و تلاش ایران و 1+4 در این مسیر، آمریکا را به اقدامات شدیدتر و بیش‌تر علیه ایران و حتی کشورهای 1+4 که از متحدان و رقبای اصلی سیاسی و اقتصادی آن محسوب می‌شوند، وا داشته است. با این حال تلاش اروپا برای دست‌ یافتن به مکانیسمی که بر اساس آن ایران بتواند به معادلات نفتی و بانکی خود ادامه دهد به طور جدی ادامه دارد.

شاید برخی کارشناسان انتظار داشتند ایران برای نشان دادن واکنش خود به تحریم‌های آمریکا، اقدامی هسته‌ای را ترتیب دهد اما سیزدهمین گزارش مدیرکل آژانس نشان داد که همکاری‌های ایران با دیده‌بان هسته‌ای بین‌المللی در بهترین سطح ادامه یافته است.

در بخشی از این گزارش آمده است که "آژانس به ارزیابی اظهارنامه‌های ایران ذیل پروتکل الحاقی ادامه داده است و تحت پروتکل الحاقی دسترسی‌های تکمیلی به همه سایت‌ها و اماکن مورد نیاز برای بازدید در ایران داشته است. همکاری به موقع و فعالانه از سوی ایران در ارایه چنین دسترسی، موجب تسهیل در اجرای پروتکل الحاقی شده که اعتماد را افزایش می‌دهد".

هم‌چنین ، ایران کماکان به آژانس اجازه داده تا از نظاره‌گرها و مهر و موم‌های الکترونیکی آنلاین در زمینه غنی‌سازی استفاده کند تا بدینوسیله وضعیت آنها در اماکن هسته‌ای به بازرسان آژانس مخابره و جمع‌آوری خودکار ثبت سوابق اندازه‌گیری توسط ادوات اندازه‌گیری نصب شده آژانس تسهیل گردد. ایران بنا به درخواست آژانس نسبت به صدور روادید درازمدت برای بازرسان  منصوب آژانس اقدام کرده و برای آژانس در اماکن هسته‌ای، محل کار مناسب فراهم کرده و استفاده از محل کار در مکان‌های نزدیک سایت‌های هسته‌ای در ایران را تسهیل کرده است.

علاوه بر این، ایران تمامی اطلاعات ضروری برای قادر کردن آژانس جهت راستی‌آزمایی تولید کنسانتره سنگ اورانیوم (UOC) و موجودی انبار UOC تولید شده در ایران یا به دست آمده از هر منبع دیگری را ارایه کرده است.

در بازه زمانی گزارش اخیر آژانس، "کل موجودی ذخیره شده اورانیوم غنی‌سازی شده ایران از میزان 300 کیلوگرم UF6 غنی شده تا میزان 3.67 درصد اورانیوم 235 (یا معادل آن در اشکال مختلف شیمیایی) فراتر نرفته است. تا تاریخ 4 نوامبر 2018، میزان اورانیوم غنی‌شده تا 3.67 درصد اورانیوم 235 ایران 149.4 کیلوگرم بوده است؛ بر اساس برجام و مصوبات کمیسیون مشترک."
ایران 1.7 تن آب سنگین از ایران خارج کرده است. ذخیره آب سنگین ایران 122.8 متریک تن و کمتر از 130 تن است.

یکی از نکات قابل توجه در گزارش آژانس، اشاره آمانو به خروج آمریکا از برجام و اجرای تعهداتش است. آمانو در بخش "سابقه" گزارشش آورده است که "در تاریخ 8 می 2018، رئیس جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، اعلام کرد که "ایالات متحده از توافق هسته‌ای ایران عقب‌نشینی خواهد کرد."

نکته دیگر در سیزدهمین گزارش یوکیا آمانو این است که تایید می‌کند، "از گزارش قبلی مدیرکل، 1.7 تن آب سنگین از ایران خارج شده است و هم‌چنین ایران 1.5 تن آب سنگین برای تحقیق و توسعه‌ فعالیت‌های مربوط به تولید ترکیبات deuterated برای برنامه‌های پزشکی تحت نظارت مستمر توسط آژانس استفاده کرده است.

بر اساس این گزارش، ذخیره آب سنگین ایران 122.8 متریک تن است و در طول دوره گزارش‌دهی این ذخایر به بیش از 130 متریک تن نرسیده است.

در چارچوب توافق هسته‌ای ذخایر آب سنگین ایران نباید از 130 تن بیش‌تر شود از این رو ایران بعد از آنکه یکی دو بار ذخایرش به میزان ناچیز از مرز 130 تن عبور کرد و آژانس این مساله را "نگران‌کننده" خواند در ترتیباتی،‌ مازاد ذخایرش را به خارج از کشور تحت نظارت آژانس منتقل می‌کند.