بزرگنمايي:

راه ترقی- تحریم های ایران چقدر اثرگذار است؟ این پرسشی است که از آغاز خروج آمریکا از توافق هسته ای با ایران در رسانه ها و محافل سیاسی داخل و خارج مطرح بوده است. پرسشی که تردیدهای جدی در میزان اثرگذاری این تحریم ها و کارایی آن ها در تحقق اهداف آمریکا را به وجود آورده است.
گرچه در اثربخشی تحریم های یکجانبه آمریکا علیه ایران شکی نیست اما میزان این اثرگذاری با توجه به شواهد موجود محل پرسش است. اقتصاد ایران که پیش از آغاز تحریم های آمریکا، شرایط متلاطمی را تجربه می کرد پس از آغاز دور دوم تحریم ها به آرامش نسبی رسیده است.
بازارهای ایران دستکم در حوزه ارز و طلا روزهای آرامی را می گذراند، اروپا در تلاش است تا سازوکار ویژه خود برای ارتباط مالی با ایران را به مرحله اجرا نزدیک تر کند. این میان اما کاخ سفید هرروز ادعای تازه ای درباره اثرگذاری این تحریم ها و سازوکار اروپا مطرح می کند. دلیل این توصیفات هرچه باشد نتیجه را می توان با قاطعیت ناکامی آمریکا در بهم ریختن اقتصاد ایران، حداقل در کوتاه مدت دانست.
هرچند نباید فراموش کرد که آمریکا هم در اثربخشی تحریم های خود بیشینه حربه های سیاسی، اقتصادی و رسانه ای را به کار می بندد. ابتدا از تحریم نشدن دارو و مواد غذایی در ایران می گوید و پس از آشکار شدن دروغ خود وزیر امورخارجه ایران را هدف هجمه قرار می دهد. از دیگر سو سازو کار مالی ایران و اروپا را مورد تمسخر قرار می دهد اما با جدی تر شدن اجرا آن را انکار و در تازه ترین واکنش ها اروپا را تهدید می کند.

**SPV و آمریکا، از انکار تا اعتراض
تابستان سال جاری و در بحبوحه تلاش اروپا برای ایجاد سازوکار مالی به منظور ادامه مشارکت در اقتصاد ایران، جان بولتون مشاور امنیت ملی کاخ سفید ضمن تمسخر این تلاش ها، گفت در نهایت تعداد معدودی از شرکت‌های کوچک از اروپا به کار با ایران ادامه خواهند داد.
بولتون در آغاز پاییز اما به لحن تهدید با اروپا سخن گفت و در واکنش به تصمیم اتحادیه اروپا برای ایجاد نظام مالی با ایران افزود: اتحادیه اروپا در لفاظی کردن قوی و در اجرا ضعیف عمل می‌کند. ما پیشرفت این ساختار (مالی) که هنوز وجود ندارد و تاریخ مشخصی هم برای به‌وجود آورد آن ارائه نشده، زیر نظر داریم. اجازه نمی‌دهیم اروپا یا هرکس دیگری از بند تحریم‌هایمان فرار کند.
با جدی تر شدن اقدامات ایران و اروپا در ایجاد سازوکارهای تازه و ویژه مالی با ایران، برایان هوک رییس گروه «اقدام ایران» در وزارت امور خارجه آمریکا، روز پنجشنبه 24 آبان بانک‌ های، موسسات و شرکت‌های اروپایی را که قصد همکاری با سازو کار مالی اتحادیه اروپا را دارند تهدید کرد و گفت: اقدامات آن‌ها در حکم ارسال سیگنال نامناسب در زمان نامناسب است.
گرچه از جزییات حساب ویژه ایران با اروپا که به SPV شهرت یافته اطلاعات دقیقی در دست نیست اما به نظر می رسد با جدی تر شدن این تلاش ها و نزدیک شدن سازوکار مورد اشاره به مرحله اجرا، کاخ سفید هم از مرحله تمسخر آن به انکار و سپس اعتراض و تهدید رسیده است.

**اروپا در پی استقلال مالی و سیاسی از آمریکا
تقلیل انگیزه قاره سبز در حفظ برجام و تعاملات خود با ایران، به یک عامل یعنی حمایت از توافق هسته ای، ساده سازی مساله است. اروپا در پی مستقل سازی اقتصاد و حتی سیاست خود از آمریکاست تا از آسیب های یکجانبه گری های آمریکا در امان بماند. سو قاره سبز از زمان روی کار آمدن دونالد ترامپ تاجر کاخ سفید بیش از گذشته اطمینان حاصل کرده است که چندان نمی تواند به قول ها و قراردادهای ترامپ امیدوار و دلخوش بماند. از همین رو در تلاش است زمان برای استقلال را از دست ندهد. این میان صرف نظر از انگیزه اروپا ایران می تواند به نتیجه بخش بودن تلاش های قاره سبز امیدوار بماند.
گرچه پیش شرط های این امیدواری هم در داخل و هم در خارج با چالش های بسیاری روبروست. از بی اعتمادی بخشی از بدنه سیاسی در ایران به اروپا تا دلارها و ریال هایی که برای کم رنگ سازی این پیش شرط ها در خارج از مرزهای ایران خرج می شود.
گروه ها و گرایش های بسیاری در داخل ایران، بی تمایل به قطع رشته ارتباطی ایران و اروپا نیستند تا هم مسیر هرگونه تعامل با بیرون مرزها را ببندند و هم دولت را این بار به سبب بدعهدی اروپا مورد سرزنش قرار دهند. ایستادن اروپا بر سر عهد برجام هم برای آمریکا و هم رقبای منطقه ای ایران گران آمده و برای عبور قاره سبز از ایران حاضر به هر گشاده دستی و ارائه امتیاز هستند.

**فاکتورهای پیروزبخش در نبرد برجام
این روزها برجام میدان جنگ سردی را می ماند که یک سوی آن اروپا است و ایران تا برجام را از دست درازی ترامپ مصون دارند و از سوی دیگر آمریکا و رژیم صهیونیستی و برخی حاشیه نشین های خلیج فارس هستند تا ایران را به قعر انزوای بین المللی رهنمون شوند. شرط عقل و انصاف در این جنگ نابرابر حمایت از سربازان خط مقدم یعنی تیم دیپلماسی است. نباید فراموش کرد که تهدید اروپا از سوی آمریکا، یا تمایل این قاره بر عبور از آمریکا حتی در بُعد نظامی (در قالب تشکیل اروپا) دستاورد قابل انکاری نیست و نتیجه سال ها و ماه ها تلاش تیم وزارت خارجه ایران است. شفاف سازی های مالی داخلی و محافظت از دستاوردهای برجام هم می تواند اروپا را در تسریع اجرای سازوکارهای ویژه مالی با ایران و ناکام سازی بیش از پیش آمریکا یاری رساند.