بزرگنمايي:

راه ترقی- طرح تحول سلامت به عنوان بزرگترین طرح اجتماعی دولت در منگنه سخت بودجه قرار گرفته است. خطری که می تواند به کوچک شدن بسته های خدمتی این طرح منجر شود که به گواه آمارها اجرای آن موجب رضایت مردم از دولت است.
تمرکز دولت یازدهم بر موضوع سلامت بود و طرحی با عنوان طرح تحول سلامت را به مردم ایران تقدیم کرد. حالا در شرایطی که سنگینی تحریم و مشکلات اقتصادی بر گرده مردم سنگینی می کند، ادامه با کیفیت طرح تحول سلامت نیز در هاله ای از ابهام قرار گرفته است. آن هم در شرایطی که به گواه مسئولان وزارت بهداشت و اعضای کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، تامین بودجه مورد نیاز این طرح با مشکلاتی مواجه شده است و تامین نشدن اعتبار مورد نیاز آن موجب کوچک شدن بسته های خدمتی این طرح می شود، موضوعی که به گفته مسئولان وزارت بهداشت خط قرمز این وزارتخانه است.

* احتمال کوچک شدن بسته های طرح تحول سلامت
بسته‌های خدمتی طرح تحول سلامت شامل برنامه کاهش میزان پرداختی بیماران بستری در بیمارستان‌ها، برنامه حمایت از ماندگاری پزشکان در مناطق محروم، برنامه حضور پزشکان متخصص مقیم در بیمارستان‌ها، ارتقای کیفیت خدمات ویزیت در بیمارستان‌ها ( با ایجاد کلینیک های ویژه تخصصی)، برنامه ارتقای کیفیت هتلینگ در بیمارستان‌ها، دستورالعمل برنامه حفاظت مالی از بیماران صعب‌العلاج، خاص و نیازمند، برنامه ترویج زایمان طبیعی (رایگان) و نظارت بر حسن اجرای برنامه‌های تحول سلامت است. بسته هایی که زوایای مختلف این طرح اجتماعی را در نظر گرفت و اجرا شد.
علیرضا اولیایی منش، دبیر شورای عالی بیمه سلامت درباره احتمال کوچک شدن بسته های طرح تحول سلامت می گوید: تاکنون از طرف وزارت بهداشت در مقابل کوچک شدن بسته های طرح تحول سلامت مقاومت شده است. امیدواریم شرایط به شکلی پیش نرود که به این مرحله برسیم. زیرا مردم باید خدمات مناسبی در نظام سلامت دریافت کنند.
با این حال اولیایی منش به واقعیت نیز توجه می کند و ادامه می دهد: کوچک شدن بسته های خدمات سلامت آخرین راهکار است و باید به هر شکلی این بسته ها حفظ شوند تا مردم آرامش داشته باشند. امیدواریم به این مرحله نرسیم. هر چند باید شرایط اقتصادی و تحریم ها را درک کرد، با این حال پیشگیری از اختلال در چرخه مالی نظام سلامت نیازمند تدبیر ویژه است.
حسین علی شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس نیز نظر مشابهی دارد. او می گوید: وقتی لایحه بودجه به مجلس می رسد، مجلس قادر نیست تغییر زیادی در آن بدهد و باید به دنبال منابع جدیدی برای نظام سلامت باشیم یا اینکه برخی از خدمات کم شود. به هر حال باید با توجه به منابع کار کرد. زیرا در حال حاضر حتی مواد غذایی مردم نیز افزایش قیمت داشته و مواد مصرفی و تجهیزات پزشکی نیز به واسطه افزایش قیمت دلار، دچار افزایش قیمت شده است.
شهریاری ادامه می دهد: در این راستا سازمان برنامه و بودجه باید بیشتر همکاری کند و اگر منابع لازم وجود نداشته باشد، چاره ای نیست و باید بسته خدمات تحول سلامت را کوچک کرد.
ایرج حریرچی، معاون وزیر بهداشت و سخنگوی این وزارتخانه البته کوچک شدن بسته های خدمات طرح تحول سلامت را تایید نمی کند و می گوید: تا زمانی که حمایت دولت و مجلس از طرح تحول سلامت وجود دارد، مشکل شدیدی ‏در زمینه بسته‌های خدمتی طرح تحول سلامت وجود نخواهد داشت.‏
او ادامه می دهد: با وجود ‏فشارهایی که بعد از اجرای سال اول طرح تحول سلامت داشتیم، اجازه ندادیم تغییر عمده‌ای در بسته‌های خدمتی سلامت ایجاد شود و ‏امیدواریم با کمک دولت و مجلس در زمینه بودجه، بسته‌های خدمتی این طرح کوچک نشود. انتظار می‌رود بودجه متناسب با نیاز رشد ‏پیدا کند و دوم اینکه با تلاش کارکنان باید صرفه جویی‌هایی در منابع انجام شود.‏

* مدیریت منابع در نظام سلامت
مسئولان و کارشناسان نظام سلامت معتقدند، ادامه اجرای طرح تحول سلامت نیازمند مدیریت منابع است کاری که به گفته برخی از این کارشناسان نیازمند اجرای پایه های اساسی مثل پزشک خانواده، نظام ارجاع، پرونده الکترونیک و راهنماهای بالینی است.
اولیایی منش درباره مدیریت منابع در نظام سلامت می گوید: هدر رفت منابع در همه نظام های سلامت جهان وجود دارد و بهترین نظام های سلامت دنیا اعلام می کنند که تا 20 درصد عدم بهره وری (هدرفتن منابع) وجود دارد. به گفته او، البته این موضوع فقط مربوط به نظام سلامت نیست و حتی در صنعت هم وجود دارد. اگر بتوان بهره وری را در همه بخش های کشور 100درصد کرد، می توان در نظام سلامت نیز این کار را انجام داد.
دبیر شورای عالی بیمه سلامت ادامه می دهد: حدود یک سال و نیم اخیر، جلسه های ستاد کنترل هزینه ها هر هفته در وزارت بهداشت برگزار شده و در این رابطه بحث می شود. با این حال هر ساله گسترش خدمات وجود دارد. در نتیجه به نظر می رسد نمی توان خیلی به موضوع مدیریت منابع اتکا کرد. یعنی اگر بودجه رشد درستی نداشته نباشد، نمی توان به موضوع مدیریت منابع اکتفا کرد. زیرا سالانه مراکز بهداشتی و درمانی زیادی افتتاح می شوند و به هر حال توسعه اتفاق می افتد.
حال باید به این نکته توجه کرد که آیا می توان به چیزی بیشتر از 10 تا 15 درصد مدیریت منابع در نظام سلامت رسید؟ آیا با شرایط اقتصادی و تحریم های آمریکا می شود منابع مورد نیاز طرح تحول سلامت را از روزنه مدیریت منابع تامین کرد یا باید فکر دیگری برای بزرگترین طرح اجتماعی سال های اخیر کشور کرد که رضایتمندی مردم را به دنبال داشته است.
حمیدرضا رشیدی نژاد، رئیس دانشگاه علوم پزشکی کرمان درباره صرفه جویی و مدیریت منابع  می گوید: طی امسال در مجموع چیزی حدود 10 تا 11 درصد مدیریت منابع در دانشگاه علوم پزشکی کرمان انجام شده است. عمده ترین راهکارها برای مدیریت منابع اولا استفاده از راهنماهای بالینی و جلوگیری از ایجاد تقاضاهای القایی و البته استفاده از جایگزین های ارزان تر است، البته به شرطی که به روند درمان بیمار هیچ خدشه ای وارد نشود.

* احتمال توقف توسعه در نظام سلامت
در این شرایط به نظر می رسد که یکی از نقاط خطرپذیر، توسعه نظام سلامت باشد. نقطه ای که طی سال های اخیر توجه ویژه ای به آن شد و با افزایش تخت های بیمارستانی و ساخت مراکز بهداشتی و درمانی در مناطق محروم در مسیر توسعه قرار گرفت.
اولیایی منش درباره احتمال توقف توسعه در نظام سلامت می گوید: مباحث بودجه ای نباید جلوی توسعه را در نظام سلامت بگیرد، زیرا کشوری هستیم که در مناطق محروم نیازمند گسترش و توسعه خدمات هستیم و در نتیجه نمی توان در مقابل رشد و توسعه ایستاد. اگر به این سطح برسیم که مردم در استان های محروم به اندازه تهران به خدمات سلامت دسترسی داشته باشند می توان به توقف گسترش خدمات فکر کرد، ولی در حال حاضر این امکان وجود ندارد و نباید اتفاق بیفتد.
حالا در فصل بودجه همه نگاه ها به دولت و مجلس است که تغییراتی در لایحه بودجه در بخش سلامت اتفاق بیفتد تا شاید بتوان تحول سلامت را به پیش برد.