بزرگنمايي:

راه ترقی- حجت‌الاسلام حسن روحانی روز سه‌شنبه 4 دی ماه، ششمین بودجه تنظیم شده دولت تدبیر و امید را به صحن علنی مجلس شورای اسلامی برد تا بر اساس قانون، نمایندگان مجلس آن را مورد بررسی قرار داده و تایید و تصویب کنند. گرچه میزبانی مجلس از دولت چندان جالب نبود و به نوعی حرمت میزبان حفظ نشد اما در سخنان روحانی نکات جالب کم نبود و رئیس جمهوری تلاش کرد در معرفی بودجه، حرمت مردم را نگه دارد و از حضور پررنگ واقعیات و نه انکار و شعار در بودجه سال آینده سخن بگوید.
فارغ از هیاهوی دور از آداب در مجلس که مورد انتقاد هیات رئیسه مجلس و بسیاری از چهره های‌سیاسی قرار گرفت؛ می‌توان ادبیات روز گذشته رئیس جمهوری را هم از منظر رعایت آداب جایگاه خود و هم از منظر شفافیت و آگاهی بخشی، مهم ارزیابی کرد.
بررسی مهم‌ترین محورهای سخنان رئیس جمهوری در معرفی بودجه نشان می‌دهد که روحانی به دنبال نادیده گرفتن و انکار مشکلات نیست و در تنظیم بودجه واقعیات موجود را لحاظ کرده و با چنین ملاحظاتی راه‌حل‌های خود را در بودجه ارائه داده است.

**تحریم‌هایی که کاغذپاره نیستند
رئیس جمهوری در روز ارائه بودجه بیش از هر موضوع دیگری به تحریم‌ها و دشمنی‌های آمریکا علیه ایران پرداخت. روحانی با تاکید بر اینکه تحریم بر زندگی مردم بی‌تاثیر نیست گفت: هدف تحریم‌های ضد ایرانی آمریکا تاثیرگذاری بر توسعه کشور و رفاه مردم است و بودجه 1398 کل کشور، متناسب با تحریم‌های ظالمانه آمریکا تنظیم شده است.
شیوه برخورد روسای جمهوری با واقعیت تلخی مانند تحریم‌ها، خلاف سلف خود نه انکار که پذیرش اثرگذاری است. اگر در دولت قبل تحریم‌ها نه به عنوان کاغذپاره که یک واقعیت بیرونی، عینی و تاثیرگذار در زندگی و رفاه مردم در نظر گرفته می‌شد شاید شرایط اقتصادی و سیاسی کشور دچار بحران نمی‌شد. دولت تدبیر و امید با درس گرفتن از آن شیوه حل مساله درصدد است نه تحریم‌ها را بن‌بست و نه کاغذپاره تصور و تبیین کند. نگاه منطقی به این موضوع در داخل شاید نتواند بر ماجراجویی‌های تاجر کاخ سفید تاثیرگذار باشد اما می‌تواند بی آنکه صورت مساله‌ای را پاک کند، به حل و رفع برخی چالش‌ها هم کمک کند.
واقعیت آن است که تحریم‌های ظالمانه آمریکا علیه ایران پس از خروج از برجام، بسیاری از جنبه‌های زندگی ایرانیان را هدف قرار داده است، تحریم‌های دارویی، نفتی و صنعتی زندگی را برای مردم دشوار خواهد کرد و از همین رو است که رئیس جمهوری چندین بار در معرفی بودجه به آگاهی از این شرایط تاکید می‌کند.

**ساختارهای اقتصادی غلط در دوران تحریم‌ها
بخش دیگری از سخنان رئیس جمهوری درباره ساختارهای ناسالم اقتصاد کشور بود. روحانی در این زمینه گفت: این مشکل از دهه‌ها پیش، قبل از انقلاب و بعد از انقلاب، پیش پای ما است. این ساختارهای نامناسب می‌تواند مشکلات بزرگی را برای کشور درست کند و بروز و ظهور این ساختار نامناسب در شرایط تحریم بیشتر خواهد بود.
اذعان به اقتصاد بیمار ایران که امکان هرگونه بودجه‌ریزی درست را با چالش‌های جدی مواجه می‌کند؛ نشان می‌دهد که دولت به خوبی با دشواری‌های مسیر آشناست و این دولت نه تنها وظیفه راه بردن این چرخ معیوب چند ساله را بر عهده دارد بلکه در این راهبری باید چرخ را نیز تعمیر و به روز رسانی کنند. در هر دو این وظایف نیز با انواع مشکلات از انتقادات رقیب داخلی تا عهد شکنی‌های دشمنان خارجی دست و پنجه نرم می‌کنند. رییس جمهوری با اعلام ساختار نامناسب اقتصادی به عنوان یکی از عوامل تشدید کننده تاثیر تحریم‌ها، عزم دولت را برای اصلاح آن اعلام کرد و باید منتظر همکاری دیگر نهادها و قوا با این اعلام دولت ماند.

**شفافیت بودجه و درخواست رئیس جمهوری
شفافیت در دولت یازدهم و دوازدهم از مفاهیم مهم و از اولویت‌های اصلی در سیاستگذاری‌ها بوده است. طی سال‌های این دو دولت هم بودجه به عنوان یکی از نمودهای تجلی شفافیت، گرچه عامل فشارهای پیدا و پنهان علیه دولت بود اما مردم برای نخستین بار به صورت مستقیم و شفاف در جریان بودجه‌ریزی دولت برای نهادهای مختلف قرار گرفتند، از میزان بودجه برخی نهادها شگفت‌زده شدند و زبان به انتقاد گشودند، دولت را به دلیل کاستی بودجه شهری یا نهادی یا سازمانی مورد مواخذه قرار دادند.
برخی ناظران حتی اعتراضات دی ماه سال گذشته (1396) را هم به دلیل همین شفافیت‌های بودجه‌ای و اطلاع‌رسانی دولت دانستند. به هر روی دولت از این هجمه‌ها نهراسید و منطق خود را در شفاف‌سازی در بودجه امسال هم تکرار کرد. این رویه به ویژه در حوزه مالیات موسسات مختلف بیشتر تکرار شد و رئیس جمهوری روز ارائه بودجه به مجلس در این زمینه گفت: در مالیات مشکل داریم، باید رئیس سازمان برنامه و بودجه معافیت‌های مالیاتی را به همه مردم اعلام کند که چه کسانی از مالیات معافند و کدام بنگاه‌ها مالیات نمی‌دهند تا مردم با شفافیت و صراحت بدانند.
به نظر می‌رسد دولت اهدافی در شفاف‌سازی بودجه در سر دارد که طبق اعلام رئیس جمهوری به این روال ادامه خواهد داد. آگاه‌سازی مردم درباره تنگناهای اقتصادی کشور شاید یکی از همین اهداف باشد.

**دولت از بحران حاد آب آگاه است
گرچه اعتراض برخی نمایندگان استان‌ها به رئیس جمهوری به دلیل مشکلات آب، برای دقایقی صحن علنی مجلس را به هم ریخت و صحنه‌های ناخوشایندی را رقم زد که به گفته محمود واعظی در شان مجلس نبود اما این غوغاها سبب نشد که روحانی، مشکلات حوزه آب را انکار کند. رئیس جمهوری در این زمینه اظهار داشت: ما آب را از دریا شیرین و منتقل می‌کنیم؛ این حساسیتی که نمایندگان محترم راجع به آب دارند، یک حساسیت درستی است. موضوع آب، موضوع بسیار مهم و حیاتی است؛ همه استان‌ها و مناطق حساس‌‌اند و دولت باید به نیاز ملت ایران کامل توجه داشته باشد.
درست ارزیابی کردن حساسیت نمایندگان و ارائه راهکار عملی دولت برای رفع این حساسیت نشان از عزم دولت نه برای لجبازی با نهاد قانونگذار کشور بلکه در جهت رفع مشکلات مردم و سامان‌بخشی به امور است.
مجموعه عملکرد دولت در زمینه بودجه‌ریزی حکایت از استراتژی خاصی دارد که دست‌کم تاکنون در دولت‌ها سابقه نداشته و از رهگذر این استراتژی گرچه فشارهای متنوعی را تحمل کرده است اما اعتماد مردم را به بودجه‌ریزی و آگاهی آنان به بودجه بخش‌های مختلف را تقویت کرده است.
این میان اما نباید فراموش کرد بودجه لایحه‌ای است که از سوی دولت به عنوان پیشنهاد به مجلس ارائه می‌شود و اغلب سرنوشت آن را مجلس و نمایندگان تعیین می‌کنند و مصوبه آن را همان دستگاه‌ها و نهادهای بودجه‎گیر عملی می‌کنند. به همین دلیل گرچه بودجه‌ریزی وظیفه نهاد اجرایی است اما اجرایی شدن آن نیازمند همکاری همه قوا است. در سایه این همکاری جامعه می‌تواند از این بودجه منتفع شود. این همکاری ابتدا نیازمند حرمت نهادن به همه قوا و در مرحله دوم نیازمند نگاهی ملی به منافع ملی است.