بزرگنمايي:

 راه ترقی- آثار دهه 90 ورزش زنان پررنگ، فراگیر و به اندازه تمام اتفاقات دهه 60 تا 80 است.
در این دوره حضور زنان ورزشکار ایران در بازی‌های المپیک و پارالمپیک، چشمگیر و بیش از هر زمان دیگری طعم نخستین های تاریخ ورزش کشور چشیده شده است.
نخستین سهمیه المپیک ایران در رشته تنیس و دوومیدانی، کسب 2 سهمیه المپیک و پارالمپیک توسط نخستین بانوی معلول ایرانی، تصاحب نخستین مدال جهانی کاراته، کسب اولین مدال طلای تاریخ ووشو، نخستین قهرمانی تیم ملی فوتسال بانوان در آسیا و نخستین مدال در تاریخ پارالمپیک و المپیک از جمله دستاوردهای ورزش بانوان در این دهه به شمار می رود.
کسب این عناوین در حالی صورت می گیرد که در این برهه نشان های جهانی و آسیایی بیشتری هم به سبد ورزش زنان سرازیر شد. همچنین در رشته های تیمی نظیر فوتسال، زنان 2 بار عنوان قهرمانی جام ملت‌های آسیا را کسب کرد، به جام ‌جهانی کوچک رفت و تیم‌های ملی والیبال در رده‌های مختلف سنی حضور در قهرمانی آسیا را تجربه کردند و با خانه تکانی در شطرنج و تصاحب عنوان های نایب قهرمانی رقابت های جهانی گرند پری و قهرمانی سریع و برق‌آسای جهان تاریخ ساز شد. علاوه بر آن با راه اندازی رشته‌های وزنه‌برداری و کشتی برای بانوان، سرانجام پس از سه دهه درهای ورزشگاه های ایران به روی خانواده ها باز شد.
همچنین در این برهه «مصطفی مدبر» مدیرعامل سابق شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی کشور برای نخستین بار یک زن را برای مدیر مجموعه ورزشی منصوب کرد که «آناهیتا شیرودی» فرزند شهید «علی اکبر شیرودی» هم در زمره نخستین مدیر مجموعه ورزشی زن ایران قرار گرفت.
در عین حال با حمایت و رایزنی «سیدرضا صالحی امیری» رئیس کمیته ملی المپیک و معاونت ورزش زنان وزارت ورزش پس از هشت سال انحلال فدراسیون اسلامی ورزش زنان، اکنون فعالیت خود را از سر می گیرد و برای نخستین بار هم زنان حقوقدان ورزشی جهان به منظور توسعه علم حقوق ورزشی در ایران به تهران سفر کردند و نخستین بار «پرند عزیزی» یک بانوی ایرانی عضو دادگاه بین‌المللی حکمیت ورزش شد. برای اولین بار هم نشست کمیسیون ورزش زنان 2019 آسیا در سال 98 با حضور صاحب نظران، کارشناسان و نمایندگان قاره کهن به میزبانی تهران برگزار می شود.
در ادامه این گزارش به بخشی از افتخارات ورزش زنان در 10 سال چهارم انقلاب اشاره می شود.

** دهه چهارم انقلاب 87 تا 97 (2010 تا 2019)
دهه چهارم انقلاب، با تکمیل ساختار وزش زنان و تشکیل معاونت این بخش در وزارت ورزش و جوانان همراه شد که به فراخور آن رئیسان گروه زنان استان های کشور به معاون مدیرکل ارتقا یافت و با انتصاب مدیران کل زن در استان های کشور و در نهایت انتخاب رئیس فدراسیون زن در مجامع انتخاباتی تداوم یافت.
بر این اساس «مرضیه اکبر آبادی» به عنوان نخستین معاون امور ورزش زنان در وزرات ورزش و جوانان منصوب شد که پس از وی «رباب شهریان»، «فریبا محمدیان» سکان هدایت معاونت را به دست گرفتند و اکنون «زهرا سادات موسوی» سرپرستی این بخش را بر عهده دارد.
طی تغییر این فرایند، «فریبا محمدیان» در سال 92 با کسب 30 رای از مجموع 40 رای به عنوان نخستین رئیس فدراسیون زن برگزیده شد که تا به امروز «فاطمه هاشمی » رئیس فدراسیون بیمارهای خاص، «گلنار وکیل گیلانی» رئیس مستعفی فدراسیون چوگان و «زهرا اینچه درگاهی» رئیس فدراسیون ژیمناستیک سکاندار چهار فدراسیون از مجموع 51 فدراسیون هستند.
با این روند رو به رشد اعتبارات ورزش زنان هم افزایش یافت. 50 درصد اعتبارات ورزش همگانی و فرهنگی، حداقل 30 درصد از اعتبارات ورزش قهرمانی بر اساس آمایش و 100 درصد اعتبارات ورزش زنان به این قشر اختصاص یافت.

** بیش از 10 هزار سفر ورزشی و کسب سه هزار و 465 مدال
در عین حال شمار رشته های ورزشی از 42 به 49 رشته و تعداد ورزشکاران زن با رشد 2 برابری به 140هزار نفر رسید و بخش همگانی هم به 667 هزار و 600 نفر افزایش یافت.
با این رویکرد بیش از 10هزار سفر ورزشی در این 10 سال برای حضور در رقابت های آسیایی، المپیکی و جهانی انجام شد که ثمره آن کسب سه هزار و 465 مدال (طلا، نقره و برنز) است.

** افزایش رشته های مدال آور و کسب نخستین طلا در اینچئون
اما زنان ورزشکار ایران برای نخستین بار با ترکیب 88 نفر برای سومین بار به بازی‌های آسیایی 2010 گوانگژو چین راه یافتند که سهم رشته های مدال آور به 6 رشته کبدی، کاراته، ووشو، قایقرانی، تیراندازی و تکواندو رسید و در مجموع 14 نشان کسب شد.
این موفقیت باعث شد، بانوان ورزشکار برای نخستین بار در بازی‌های آسیایی 2014 اینچئون 2 مدال طلای ارزشمند کسب کنند. «نجمه خدمتی» در تیراندازی و «حمیده عباسعلی» در کاراته و طلایی ایران در این بازی های بودند. البته عباسعلی اولین لژیونر کاراته‌کار زن ایرانی به شمار می ورد که در تیم های «الیرموک»کویت و «الهلال» امارات حضور داشته است. او طلای مسابقات باشگاهی آسیا را با تیم کویتی در 2014 کسب کرد.
حال با اضافه شدن رشته تیراندازی در این دوره از بازی ها، شمار رشته های مدال آور به هفت رشته افزایش یافت و با این اتفاق تعداد مدال های زنان هم به 16 نشان رسید.

** کسب نخستین طلای تیمی در جاکارتا
اما معرفی چهره های زنان ورزشکار به همین جا ختم نشد و در بازی آسیایی 2018 جاکارتا هم تحولات رو به رشدی رخ داد. بانوان ورزش ایران در حالی امسال به 16 مدال مختلف رسیدند که 98 ورزشکار زن در این رویداد اعزام شدند و کبدی بانوان با برتری تاریخی برابر هند در فینال، موفق شد برای نخستین بار مدال طلای بازی های آسیایی را شکار کرده و اولین طلای تیمی زنان ایران را در این آوردگاه بزرگ به ثبت برساند.
«زهرا کیانی» ووشوکار جوان ایران هم در 19 سالگی موفق به کسب مدال نقره در بخش تالو شد. وی نخستین بانوی ووشوکار این رشته است که در تالو (اجرای فرم) به چنین نشانی دست می یابد.

** انتخاب نخستین نماینده سرپرست زن کاروان بازی‌های آسیایی
همچنین با انتخاب «مهین فرهادی زاد» به عنوان نماینده سرپرست کاروان بازی‌های آسیایی، برای نخستین بار رکورد جدیدی در تاریخ ورزش بانوان کشورمان ثبت شد.
در مجموع سه دوره حضور در بازی‌های آسیایی؛ 47 نشان و سه هزار و 418 مدال در عرصه های بین المللی برای ایران تصاحب شد.

** اوج درخشش ورزش زنان در المپیک ریو
در بازی‌های المپیک هم در 2 دوره 2010 لندن و 2016 ریو 17 سهمیه کسب شد. اما خیز بلند زنان ورزشکار ایران تاکنون کسب 9 سهمیه در بازیهای المپیک 2016 ریو بود که نه تنها رکورد لندن، بلکه رکورددار بیشترین کسب سهمیه از آتلانتا تا ریو را به خود اختصاص داده اند.
در المپیک 2012 لندن، هشت سهمیه توسط « زهرا دهقان» در تیروکمان، « آرزو حکیمی» و « سولماز عباسی» در قایقرانی، «ندا شهسواری» در پینگ پنگ، «سوسن حاجی پور» در تکواندو، «مه لقا جام بزرگ» و «الهه احمدی» در تیراندازی و « لیلا رجبی» در دوومیدانی بدون وایلد کارت کسب شده بود، اما مدالی برای ایران کسب نشد.
حال بازیهای المپیک 2016 ریو اوج درخشش زنان ورزشکار بود که «کیمیا علیزاده» بانوی تکواندوی ایران با کسب نخستین مدال در تاریخ المپیک ورزش زنان با افتخار پرچم ایران را به اهتزار در آورد و به عنوان دومین پرچمدار کاروان ایران در بازی های آسیایی 2018 اندونزی برگزیده شد. اما به دلیل آسیب دیدگی وی یک بانوی دیگر پرچمدار کاروان ورزشی کشورمان شد.

** کسب 29 سهمیه پارالمپیک در دهه 90
اما در بخش زنان ورزشکار معلول 29 سهمیه پارالمپیک در 2 دروه کسب شده است که اولین مدال ورزش زنان ایران در پارالمپیک با طلای «زهرا نعمتی»، در بازی‌های 2012 لندن رقم خورد. وی بانوی اول ورزش ایران در المپیک و پارالمپیک به حساب می آید، زیرا تنها ورزشکاری است که موفق به اخذ کسب سهمیه ریو در هر 2 بازی های المپیک و نخستین پرچمدار زن ورزشکار معلول در المپیک ریو شد.

** بانوان طلایی معلول ایران
در همین رویداد «ساره جوانمردی» در تفنگ بادی 10 متر صاحب گردن آویز برنز شد و مدال برنز تیمی در رشته تیراندازی با کمان پارالمپیک نیز به بانوان ایران رسید. تا اینکه بانوی ورزشکار شیرازی برای نخستین بار نام خود را، با تصاحب 2 نشان طلای پارالمپیک ریو در تاریخ ورزش ایران جاودانه کرد.

** کسب 243 مدال زنان ورزشکار معلول
در این دهه «راضیه شیرمحمدی» کماندار و «مرضیه صدقی» دونده معلول نخستین طلای تاریخ پاراآسیایی کشورمان را در سال 2010 ثبت کرده اند. آنان با این کار خود نشان دادند زنان ورزشکار معلول می توانند همپای ورزشکاران سالم در عرصه های جهانی و المپیکی به خوبی ظاهر شوند.

** سه سکوی پاراآسیایی در انحصار ایران
همچنین ایران برای نخستین بار 6 شطرنجباز زن را به بازی های 2018 جاکارتا اعزام کرد و با تصاحب هر سه سکوی آسیا توسط بانوان شطرنجباز کشورمان برای اولین بار شگفتی ساز شد که در مجموع 243 نشان توسط زنان ورزشکار معلول در عرصه های بین المللی بدست آمد.

** کسب 52 کرسی بین المللی
اما شمار کرسی های بین المللی در این دهه به 52 کرسی و تصدی‌گری مدیریت زنان در ورزش با افزایش 2 برابری به 728 نفر رسید.
در این مقطع تعداد اماکن ورزشی ویژه زنان به 440 سالن ورزشی و باشگاه های ورزشی به سه هزار و 520 باشگاه افزایش یافت. اکنون شمار باشگاه های دومنظوره زنان و مردان به 9 هزار و 10 باشگاه رسید.

** کاهش داوران زن در دهه چهارم انقلاب
تعداد مربیان زن ورزشی در دهه 90 به 723 هزار مربی رسید اما شمار داوران زن ورزشی در سطح ملی و بین المللی به در مقایسه با دهه دوم و سوم انقلاب به چهار هزار و 500 داور کاهش یافت. در دهه دوم هشت هزار و 297 داور و در دهه سوم 65 هزار و 424 داور فعالیت داشتند.
در مجموع پیشرفت ورزش بانوان با حضور فعال آنها در عرصه های آسیایی و بین المللی با حجاب اسلامی از موفقیت های ورزش ایران در 40 سال اخیر محسوب می شود.
در پایان ذکر این نکته نیز ضروریست که برای دورخیز ورزش زنان در آینده نزدیک ضمن برطرف کردن برخی چالش های موجود، باید خلاقیت های تازه تری در راستای شتاب تقویت دیپلماسی ورزشی با بهره گیری از همه ظرفیت های موجود در ورزش کشور به منصه ظهور رساند تا درهای توسعه یکی پس از دیگری گشوده شود.