بزرگنمايي:
راه ترقی- همین همراهی در سازمان فناوری اطلاعات ایران، موجب شکل‌گیری برنامه‌های
جدیدی برای «توسعه اشتغال» شده، طرحی که قرار است زمینه‌ساز عملی شدن قولی
باشد که آذری جهرمی بابت توسعه اشتغال به رئیس جمهوری و نمایندگان داده
است.
«تسهیل کسب و کارها، به عزم ملی نیاز دارد. حالا که دنیا کسب و کار را
برای ما سخت کرده است، ما باید آن را برای مردم تسهیل کنیم. مثلاً فیلتر
کردن سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی، حجم زیادی از کسب و کارهایی که در فضای
مجازی شکل گرفته و ده‌ها هزار نفر بر بستر آن کار می‌کنند را تحت تأثیر
قرار می‌دهد و با این تسهیل‌گری در تقابل است. حمایت‌های غیرمالی از کسب و
کارها و گام برداشتن به سمت اشتغال عزم ملی را می‌طلبد. مانند حذف یا تسهیل
برخی مجوزها، کاری که وزارت اقتصاد، ما و بعضی دستگاه‌های دیگر در حال
انجام دادن آن هستیم.»
قولی که وزیر به رئیس جمهوری و نمایندگان داد
«سید سروش قاضی‌نوری» معاون سیاستگذاری و اعتباربخشی سازمان فناوری
اطلاعات ایران از برنامه‌های
وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات برای توسعه اشتغال صحبت کرد. طرحی که
می‌خواهد با هر چه در توانش است به جدال بیکاری برود. ممکن است در این مسیر
مسائل زیادی وجود داشته باشد که از عهده وزارت ارتباطات خارج باشد، اما
وزیر و همکارانش در بخش‌های مختلف وزارتخانه تمام تلاش‌شان را به کار
می‌گیرند تا قولی که آذری جهرمی به رئیس جمهوری و نماینده‌های مجلس بابت
اشتغال داده است، عملی شود.
سازمان فناوری اطلاعات از آن دست سازمان‌هایی است که می‌توانی تعداد
زیادی افراد دغدغه‌مند در آن پیدا کنی. انرژی مثبتی که در این بین وجود
دارد، دلیل اصلی موفقیت‌شان است. معاون سیاستگذاری سازمان فناوری اطلاعات
که مسئولیت تدوین این برنامه‌ها را برعهده دارد، گفت: ایده این طرح و
برنامه‌ریزی‌های اولیه در خصوص آن، از ماه‌های پایانی سال 97 در سازمان
فناوری اطلاعات ایران در جریان بود.
چندین بار موضوع را برای وزیر ارتباطات و شورای فنی وزارت ارائه کردیم و
با آنها مشورت کردیم. اواخر ماه مبارک رمضان حدود 10 روز کاری فرصت دادند
تا دستورالعمل برنامه‌ها نهایی شده و سامانه‌ای برای یکپارچه‌سازی و
اطلاع‌رسانی آنها توسعه بدهیم.
قاضی‌نوری اضافه کرد: در وزارتخانه به تعویق انداختن کارها اصلاً تحمل
نمی‌شود اما در کنار آن، اگر استدلال محکمی وجود داشته باشد که باید روی
کار زمان بیشتری گذاشت و آن را به پختگی رساند نیز طبیعتاً این فرصت داده
می‌شود و به همین دلیل فرصت ما برای توسعه سامانه بیشتر شد.
سرعت حرکت و تحولاتی که در وزارت ارتباطات صورت می‌گیرد، بالاست. هماهنگ
شدن با این سرعت آن‌هم در لایه اجرایی و کارشناسی کار سختی است و فشار
زیادی به دوستان، همکاران، مشاوران و پیمانکاران وارد می‌کند.
اما چیزی که باعث می‌شود بتوانند خودشان را با ضرب‌آهنگ این مسیر هماهنگ
کنند، همدلی و شوقی است که در این بین وجود دارد. اگر روحیه دوستی و
همکاری نباشد، کارها به نتیجه درستی نمی‌رسند.
عینک اقتصاد دیجیتال
این استاد دانشگاه افزود: یکی از مسئله‌های مهم کشور، اشتغال است و باید
پذیرفت که در فضای کشور هم مشکلاتی وجود دارد و همه نسبت به آن آگاه
هستیم.
اکنون تعداد زیادی از کسب و کارهای ما به سادگی نمی‌توانند اشتغال‌شان
را توسعه بدهند و در برخی موارد حتی حفظ همان تعداد مشغول به کار نیز بسیار
سخت است.
از چند ماه قبل در وزارت ارتباطات به بحث اشتغال فکر کردیم. البته به
این مسئله فراتر از وزارت ICT و در چارچوب اقتصاد دیجیتال نگاه کردیم. در
بحث اشتغال دیجیتال برخی مشاغل از دست می‌روند، فرصت‌های جدیدی فراهم
می‌شود، گاهی نیاز است نیروها آموزش‌هایی جدید ببینند تا دوباره فعالیت
کنند. برای متحول شدن حوزه اقتصاد، باید با عینک اقتصاد دیجیتال به بازار
کار نگاه کرد.
وی خاطرنشان کرد: در وزارت ارتباطات به این فکر کردیم که چه مداخلاتی را
می‌توانیم به نفع اشتغال انجام دهیم و در همان راستا چند حوزه را مشخص
کردیم؛ حوزه اول استارتاپ‌هایی هستند که در قالب تیم‌های کوچک دور یکدیگر
جمع شده و رفته رفته به شرکت‌های کوچک تبدیل می‌شوند.
برنامه نوآفرین (آئین‌نامه حمایت از کسب و کارهای نوپا) نیز برای حمایت
از این کسب و کارها به تصویب رسیده است. البته باید این را بدانیم تمام بحث
اشتغال در اقتصاد دیجیتال، در گرو استارتاپ‌ها نیست و اشتغال ابعاد دیگری
دارد.
گروه بعدی که در این طرح هدف گرفته شده، ایجاد اشتغال در کسب و کارهای
موجود است، قاضی‌نوری افزود: ما از کسب و کارهایی سال‌های قبل در حال رشد
بودند، امروز به شرکت جا افتاده و مشخصی تبدیل شده‌اند و می‌توانند نیروی
کار جدید به مجموعه خودشان اضافه کنند نیز حمایت میکنیم.
گروه دیگر پلتفرم‌ها هستند. اقتصاد پلتفرمی عنوانی است که در اقتصاد
دیجیتال به وفور به چشم می‌خورد. پلتفرم‌ها در اقتصاد دیجیتال و کسب و
کارهای حوزه ICT به عنوان عنصری مطرح هستند که افراد زیادی می‌توانند بر
بستر آن کسب و کار ایجاد کنند. از این جهت است که این گروه در طرح اشتغال
اهمیت ویژه‌ای دارند. ما حمایت‌هایی را برای پلتفرم‌ها و ارائه‌دهندگان
محصول یا خدمت روی پلتفرم‌ها طراحی کرده‌ایم.
از اقتصاد سنتی به اقتصاد دیجیتال
بحث بعدی آموزش است. باید فضایی مهیا شود که افراد از اقتصاد سنتی به
سمت اقتصاد دیجیتال بروند. قاضی‌نوری با تاکید بر این مسئله می‌گوید: مثلاً
ما فارغ‌التحصیلان زیادی در رشته IT داریم که اغلب بیکار هستند. اما از آن
طرف به هر شرکت مهندسی که سر بزنید، دنبال کارشناس IT می‌گردند اما از آن
جایی که فارغ التحصیلان مهارت مناسبی ندارند، شرکتی آنها را استخدام
نمی‌کند. نیروی انسانی که دانشگاه رفته ولی مهارت کافی برای وصل شدن به
بازار کار ندارد نیز دیگر مسئله‌ای بود که ما سعی کردیم در این طرح آن را
لحاظ کنیم. طرحی که اکنون تدوین شده و ظرف همین هفته افتتاح خواهد شد.
موضوع مهم بعدی، این است که وزارت ارتباطات به واسطه این طرح، چطور و از
چه منبعی قرار است به این گروه‌هایی که شناسایی کرده، کمک کند؟ قاضی‌نوری
در این خصوص گفت: سال گذشته با تمام تلاشی که انجام شد، وزارت ICT عملاً
نتوانست برای برنامه‌های اشتغالی که مدنظر داشت، از منابع بند الف تبصره 18
قانون بودجه استفاده کند. اما امیدواریم امسال بتوانیم از این بند برای
توسعه اشتغال استفاده کنیم.
البته آنها طرحشان را بر اساس بودجه، تدوین نکرده‌اند که اگر بودجه به
موقع و به اندازه نرسید، همه چیز را رها کنند. شاید این برگ برنده این طرح
باشد: اصلاً کارمان را منوط به این بودجه نکردیم و سعی داریم با استفاده از
منابع داخلی وزارتخانه، از گروه‌هایی که مدنظرمان است حمایت کنیم.
حمایت‌های مالی و وام
او در خصوص نوع حمایت‌ها گفت: بیشتر حمایت‌های ما مالی و در قالب وام
است. دوستانی که طرح را می‌بینند ممکن است منتقد این مسئله باشد که چرا
تنها از ابزارهای مالی استفاده کردید؟ این یک جواب ساده دارد؛ این‌که خیلی
از ابزارهای دیگر (به ویژه آنها که به اصلاح شرایط کلان اقتصادی و کسب و
کار می‌پردازند) در اختیار ما نیست.
قاضی‌نوری تاکید کرد: در حوزه وزارت ارتباطات یکسری منابع تحت عنوان
وجوه اداره‌شده وجود دارد که در گذشته به تعداد محدودی شرکت‌ها و بر اساس
طرح‌های کسب و کارشان تخصیص پیدا می‌کرد. در مواردی هم موفقیت‌آمیز بود و
منشأ اثر شد اما مسیر طولانی بررسی این کسب و کارها و نظر عوامل انسانی در
گزینش طرح‌ها باعث می‌شد این کار خیلی موفقیت‌آمیز پیش نرود. به همین دلیل
تصمیم داریم منابع وزارت ارتباطات را در بحث اشتغال، تجهیز و متمرکز کرده و
طوری معیارهای تعلق گرفتن وجوه به افراد را شفاف کنیم که نظر عامل انسانی
در آن تأثیر نداشته باشد.
او در پایان گفت: البته علاوه بر ابزار تسهیلات مالی (وام)، ما روش‌های
دیگری را به طرح اضافه خواهیم کرد. الان سعی داریم مجوز صندوق پژوهش و
فناوری 100 میلیاد تومانی که در قالب طرح نوآفرین تصویب شد را بگیریم و آن
را با حمایت بخش خصوصی راه بیندازیم. منابع این صندوق بیشتر در قالب
سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیر ارائه خواهد شد. ما به این طرح قانع نیستیم و هر
آنچه که نیاز باشد را برای به تکامل رسیدن آن به طرح اضافه خواهیم کرد.