بزرگنمايي:

راه ترقی- امروزه فناوری­‌های پیشرفته جزو خطوط قرمز شرکت­‌ها و کشورها بوده و به راحتی آن را در اختیار دیگران قرار نمی­‌دهند، با توجه به اینکه حوزه فناوری فضایی در دنیا جزو حوزه­‌های پیشرو و پیشران است و معمولاً از سرریز فناوری­‌های این حوزه در سایر صنایع استفاده می‌شود، بنابراین حساسیت‌ها در این بخش بیشتر است. 

هادی رضایی سرپرست معاونت پژوهش و فناوری پژوهشگاه فضایی ایران سال‌ها است در پژوهشگاه فضایی مشغول به کار است، وی روز یکشنبه در گفت و گویی به توضیح راهبردهایی پرداخت که پس از مدت‌ها مطالعه برای پژوهشگاه فضایی ایران استخراج شده و آنها را به سمت و سوی تولید ماهواره‌های سنجشی و مخابراتی و فروش سرریزهای فناوری به صنایع و دانشگاه‌ها سوق داده است.

وی درباره فعالیت پژوهشگاه فضایی ایران گفت: برخلاف سایر کشورها که قسمت زیادی از تجهیزات و فناوری‌­های مورد نیاز خود را خریداری می­‌کنند، در کشور ما به دلیل محدودیت­‌های ایجاد شده این امکان فراهم نیست.این محدودیت ­ها از یک سو آزاردهنده است ولی از سوی دیگر تلاش و برنامه ‌ریزی برای دستیابی به این فناوری ­ها موجب ارتقاء سطح علمی و فناوری کشور، تربیت نیروی متخصص در حوزه­‌های مختلف، اشتغال‌­زایی به دلیل ایجاد گروه­‌ها و شرکت­‌های علمی - پژوهشی و در نهایت پیوستن به جمع معدود کشورهای دارای زنجیره کامل فناوری فضایی می­‌شود.

وی افزود: امروزه فناوری­‌های پیشرفته جزو خطوط قرمز شرکت­‌ها و کشورها بوده و به راحتی آن را در اختیار دیگران قرار نمی­‌دهند، با توجه به اینکه حوزه فناوری فضایی در دنیا جزو حوزه­‌های پیشرو و پیشران است و معمولاً سرریز فناوری­‌های این حوزه در سایر صنایع استفاده می‌شود، بنابراین حساسیت‌ها در این حوزه بیشتر است. به علاوه این موضوع برای کشور ما که سال­‌هاست درگیر مباحث تحریم است، بیشتر نمود پیدا کرده است.

رضایی اظهارداشت: با همه محدودیت­‌های ذکر شده با تلاش پژوهشگران پژوهشگاه فضایی و همکاری سایر مراکز علمی- پژوهشی کشور، ­اکنون در پژوهشگاه یک ماهواره تکمیل شده و آماده پرواز است و یک ماهواره سنجشی و یک ماهواره مخابراتی دیگر نیز در مراحل پایانی آماده­‌سازی قرار دارند.

وی گفت: پژوهشگاه فضایی ایران در سال 1390 از تجمیع چند پژوهشکده و مرکز مرتبط تاسیس شده است، این پژوهشگاه 5 پژوهشکده، یک مرکز تحقیقات و ستاد مرکزی در کشور دارد. تعدادی از این پوهشکده ها در سطح سامانه، تجمیع و آزمون آن فعالیت دارند و برخی به صورت تخصصی به توسعه فناوری­ ها و زیرسامانه­‌های مورد نیاز در محصولات فضایی می­‌پردازند.

وی افزود: این پژوهشگاه بر اساس اسناد بالادستی، نقشه راهی تدوین کرده که در آن برنامه­ توسعه ماهواره‌های سنجشی، ماهواره‌­های مخابراتی و سکوهای استراتسفری ترسیم شده است. علاوه بر این‌ها پردازش و کاربرد داده­‌های فضایی نیز از موضوعات مهم و در حال انجام در این پژوهشگاه است.

سرپرست معاونت پژوهش و فناوری پژوهشگاه فضایی ایران ادامه داد: به منظور توسعه سامانه‌­هایی که درباره‌ آنها صحبت کردیم، نیاز است که فناوری‌­ها و زیرساخت­‌های لازم برای رسیدن به اهدافی که در نظر داریم شناسایی و توسعه داده شوند.

وی اظهار داشت: بسیار مهم است که این برنامه­‌ریزی‌ها به گونه‌­ای باشد که مباحثی مانند دانش، فناوری و زیرساختی که برای رسیدن به اهداف پژوهشگاه اهمیت دارد، با هم رشد کرده و موضوعی از قلم نیفتد زیرا تنها در این صورت است که در نهایت می­‌توان صاحب یک محصول فضایی عملیاتی شد.

رضایی خاطرنشان کرد: به این منظور درخت دانش و فناوری تهیه شده که وضعیت فناوری‌های مورد نیاز پژوهشگاه فضایی و مسیر رسیدن به آن‎‌ها را نشان می‌­دهد. برای دستیابی به این مهم، استفاده از تمام ظرفیت‌های داخلی مورد توجه قرار گرفته است. برخیاز این فناوری‌ها در مراکز پژوهشی تابعه و برخی در دانشگاه­ها، شرکت ­های دانش بنیان و مراکز خصوصی توسعه داده شده یا در حال توسعه هستند.

وی تصریح کرد: در حال حاضر با 11 دانشگاه فعال در حوزه فضایی و بیش از 300 شرکت دانش‌بنیان و خصوصی در این حوزه همکاری داریم.

رضایی با اشاره به این که یکی از موضوعات مهم ایجاد زیرساخت لازم برای انجام آزمون­‌های عملکردی اجزاء، زیرسامانه­‌ها و سامانه­‌های ساخته شده فضایی است، گفت: یک سامانه فضایی قبل از پرتاب نیاز به گذراندن آزمون­‌های متعدد بر اجزا و کل مجموعه در شرایط شبیه­‌سازی شده­ فضا دارد. در برخی موارد ایجاد یک زیرساخت برای آزمون یک زیرسامانه حتی از خود توسعه آن زیرسامانه پیچیده‌­تر است به همین دلیل یک مجموعه آزمایشگاه بسیار مجهز و منحصربفرد در پژوهشگاه فضایی توسعه داده شده و در حال بهره ­برداری است. این مجموعه آزمایشگاه علاوه برای تامین نیازهای پروژه‌­های پژوهشگاه فضایی به سایر مراکز علمی - پژوهشی فعال در حوزه فضا و حتی سایر صنعت­‌ها خدمات ارایه می­‌دهد.

تجاری­‌سازی فناوری ­های فضایی

وی گفت: یکی دیگر از مباحث مهم در سازمان ­های صنعتی پیشرو، تجاری­ سازی فناوری ­های کسب شده است. پژوهشگاه فضایی ایران نیز با در نظر گرفتن دو هدفِ بهره­‌برداری اقتصادی از دستاوردهای فناورانه خود و همچنین کمک به رشد و توسعه سایر صنایع کشور، این موضوع را در دستور کار خود قرار داده است.

رضایی افزود: در این راستا ثبت اختراع دستاوردهای فناورانه به منظور حفظ مالکیت فکری پژوهشگاه، توسعه محصولات تجاری با استفاده از سرریز فناوری­ های فضایی کسب شده، تعاملات گسترده با جوامع هدف و جذب همکاری شرکت­ های کارگزار در حوزه تجاری­ سازی، از جمله فعالیت­ های در دست اجرا است، لازم به ذکر است که تنها در سال 1397 تعداد 13 ثبت اختراع و اعتبارسنجی آن با نام پژوهشگاه فضایی انجام شده است.