بزرگنمايي:

راه ترقی - رجا / متن پیش رو در رجا منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
هر چند معاون کل وزیر بهداشت از کمبود جدی پزشک در کشور خبر داده بود اما بعد از آن که مجلس برای جبران کمبود پزشک طرحی را برای افزایش ظرفیت رشته‌های پزشکی مطرح کرد، صداهای مخالف حتی از وزارت بهداشت بلند شد.
اوایل تیر 98 بود که حریرچی، معاون کل وزیر بهداشت از کمبود جدی پزشک در کشور خبر داد. به گفته وی، در حال حاضر شاخص تعداد پزشک عمومی، متخصص و دندانپزشک در کشور 16 نفر به ازای هر 10 هزار نفر جمعیت است در حالی که حداقل پزشک مورد نیاز در کشور، 25 پزشک به ازای هر 10 هزار نفر است. این درحالی است که بسیاری از کشورهای دنیا شاخصی بین 35 تا 50 پزشک به ازای هر 10 هزار نفر جمعیت دارند.
یک ماه بعد از این اظهارات، داوودی، نماینده مردم سراب در مجلس شورای اسلامی خبر از ارائه یک طرح دو فوریتی داد که به موجب آن ظرفیت رشته‌های پزشکی برای سال تحصیلی جدید دو برابر می‌شود. داوودی علاوه بر کمبود جدی پزشک در زمان حاضر، به پیر شدن جمعیت کشور هم توجه داشت و گفت: «تعداد سالمندان در حال افزایش است و این امر افزایش تعداد پزشکان را ضروری‌ کرده است .»
بعد از رسانه‌ای شدن طرح مجلس برای افزایش ظرفیت رشته‌های پزشکی، صدای مخالفت با این طرح از جامعه پزشکی بلند شد. اما آنچه جای تعجب داشت این بود که برخی مقامات وزارت بهداشت ـ که معاون وزیرش از کمبود پزشک ابراز نگرانی کرده بود ـ با این طرح مخالفت کردند! به عنوان نمونه دکتر حمید اکبری، قائم مقام معاونت آموزشی وزارت بهداشت، می‌گوید: «تا سال 1404 سرانه پزشک ایران بدون نیاز به هیچ افزایش ظرفیتی برابر با استاندارد جهانی خواهد بود.» وی همچنین میگوید: «ما در آینده پزشک بیکار در کشور بسیار خواهیم داشت همان‌گونه که اکنون پزشکان بیکار بسیاری داریم که مشغول به کار نیستند و ترجیح داده‌اند به جای پرداختن به کار پزشکی در مشاغل غیر مرتبط فعال شوند.»
تعداد پزشکان در ایران زیاد است یا کم؟
جمعیت پزشکان پیش از انقلاب اسلامی، کمتر از 15 هزار نفر به ازای 30 میلیون نفر جمعیت کشور بوده است. امروز با جمعیت 80 میلیونی ایران، تعداد پزشکانی که در کشور به طبابت مشغول هستند، کمتر از 100 هزار نفر است اگرچه سرانه پزشک در کشور نسبت به قبل از انقلاب، افزایش داشته است اما برای قضاوت کردن درباره کافی بودنِ این تعداد پزشک، لازم است سرانه پزشک کشور را با کشورهای دیگر مقایسه کنیم.
بر اساس آماری که وزیر بهداشت اعلام کرده است، سرانه پزشک به ازای هر 10 هزار ایرانی، نزدیک به 20 است. نکته قابل توجه در این باره آن است که این رقم براساس تعداد شماره نظام پزشکی صادره محاسبه شده است؛ یعنی هر کسی که از نظام پزشکی شماره گرفته است، به عنوان پزشک فعال به حساب آمده است. این درحالی است ‌که تعداد زیادی از این افراد فوت کرده‌اند یا به علت پیری مشغول به طبابت نیستند و یا به مشاغلی پردرآمدتر از پزشکی مشغول هستند تا جایی‌که وزیر بهداشت در 2 شهریور 98 در برنامه تلویزیونی نگاه 1 گفت: «40 هزار پزشک داریم که هیچ رد و نسخه‌ای از طبابت آن‌ها وجود ندارد.» با این حال برخی اصرار دارند این افراد را هم به عنوان پزشک فعال لحاظ کرده و تعداد پزشکان را 180 هزار نفر اعلام ‌کنند درحالی‌که معاون کل وزارت بهداشت، تعداد پزشکان فعال را حدود 100 هزار نفر اعلام کرده است.
طبق آمار سازمان جهانی بهداشت، سرانه پزشک به ازای هر 10 هزار نفر 11 نفر است اما در بسیاری از کشورها این شاخص بیش از 20 بوده و در کشورهای پیشرو در حوزه سلامت عموماً به 30 تا 50 پزشک به ازای هر 10 هزار نفر می‌رسد. براساس محاسبات انجام گرفته، اگر ما همین امروز ظرفیت رشته‌های پزشکی را دو برابر کنیم، 20 سال بعد به حداقل سرانه فعلی کشورهای پیشرو در حوزه سلامت خواهیم رسید.
اما ایران نه تنها اختلاف فاحشی با کشورهای پیشرو در حوزه سلامت دارد، بلکه نسبت به کشورهای جنگ‌زده منطقه غرب آسیا نیز سرانه پزشک نامطلوبی دارد. نمودار زیر که نتیجه برآورد آمارهای سازمان جهانی بهداشت از سال 2015 تا 2017 است، سرانه تعداد پزشک را به ازای هر 10 هزار نفر جمعیت در ایران و کشورهای منطقه با هم مقایسه می‌کند. این نمودار نشان می‌دهد سرانه پزشک در ایران حتی از کشورهای جنگ‌زده‌ای همچون فلسطین (نه رژیم اشغالگر قدس) و سوریه نیز کمتر است!
کمبود جدی پزشک ریشه در کجا دارد؟
با اینکه در اوایل انقلاب، ظرفیت رشته‌های پزشکی با شیب مناسبی در حال افزایش بود، جای این پرسش وجود دارد که چرا ایران هنوز هم در سرانه پزشک، در وضعیت نامطلوبی قرار دارد؟ کارشناسان معتقدند علت اصلی این است که تعیین ظرفیت پذیرش دانشجو در رشته‌های پزشکی به وزارت بهداشت سپرده شده است و این وزارتخانه که مسئولانش عمدتاً از صنف پزشکان هستند، از سال 74 تا 83، ظرفیت پذیرش دانشجو را در رشته پزشکی تقریباً به نصف کاهش داده‌اند که این امر، سبب ایجاد نوعی انحصار در حوزه خدمات پزشکی شده است. انحصارِ به وجود آمده در صنف پزشکی سبب شده است شاهد صف کشیدن بیماران برای دریافت خدمات پزشکی باشیم که این امر خود باعث بالا رفتن قیمت خدمات پزشکی، کوتاه شدنِ زمانِ ویزیت، کاهش کیفیت خدمات پزشکی و افزایش خطاهای پزشکی شده است.
بنابراین لازم است مجلس شورای اسلامی طرح افزایش ظرفیت رشته‌های پزشکی به صورت پلکانی را با جدیت دنبال کند تا این کمبود مزمن جبران شود.