راه ترقی - برترین ها / «پرویز خان» و «نوروز» از فیلم‌های مهم و جنجالی جشنواره چهل و دوم فیلم فجر بودند که در فهرست فیلم‌های اکران نوروزی 1403 قرار گرفتند. در این مطلب به نقد و بررسی این دو فیلم پرداخته‌ایم.
فوتبالی‌ترین اثر تاریخ سینمای ایران
علی ثقفی در اولین تجربه کارگردانی به سراغ مقطعی از زندگی معلم اخلاق فوتبال پرویز دهداری رفت و با گریم جالبی که روی سعید پورصمیمی نشسته است درباره این مربی فوتبال فیلمش را جلوی دوربین برد.
فیلم پرویز خان داستانی فوتبالی-تاریخی دارد؛ پس از پیروزی انقلاب و در دهه 60، نام پرویز خان دهداری با سرمربیگری تیم ملی فوتبال دوباره بر سر زبان‌ها افتاد. سال‌هایی که دهداری تیم ملی را برای حضور در بازی‌های آسیایی1986 سئول آماده کرد. داستان اختلاف با ستاره‌های نامدار تیم ملی هم از اینجا شروع شد. وقتی تیم ملی از سئول باز می‌گشت نامه‌ای توسط 14 بازیکن امضا شده بود که پس از رسیدن به فرودگاه مهرآباد، به بمب خبری تبدیل شد. استعفای 14 بازیکن از حضور در تیم ملی جنجالی‌ترین رخداد فوتبالی دهه 60 بود.
دهداری تیم ملی تازه‌ای با جوانان گمنام تشکیل داد که از میان‌شان تعدادی جزو ستاره‌های بزرگ فوتبال شدند؛ از احمدرضا عابدزاده و مجتبی محرمی تا جواد زرینچه و صمد مرفاوی. تیم جوان دهداری پس از کسب مقام سومی در جام ملت‌های آسیا، آماده رقابت‌های مقدماتی جام جهانی 1990 می‌شد که حاشیه‌های دیدار دوستانه ایران و ژاپن در استادیوم آزادی، پرونده حضور دهداری در تیم ملی را بست. روزی که تعدادی از تماشاگران با گلوله‌های برفی از معلم اخلاق استقبال کردند. دهداری در اوایل دهه 70 از دنیا رفت و حالا قرار است زندگی و زمانه‌اش در یک فیلم قصه‌گو با نام فیلم پرویز خان به تصویر کشیده شود.

بازیگران:
سعید پورصمیمی، مریم سعادت، خسرو احمدی، حمیدرضا پگاه، بهنام تشکر، علی باقری، المیرا دهقانی و علی ثقفی در مقام کارگردان ظاهر شده است.
سعید پورصمیمی، از برجسته‌ترین بازیگران ایران است. او اگرچه در سال های اخیر گه گاهی در فیلم‌هایی همچون «برگ جان»، «یه حبه قند»، «بوسیدن روی ماه»، «نرگس مست» و «یک تعبیر عاشقانه» بازی کرده است. اما این حضور مقطعی درخور بازیگری همچون پورصمیمی نیست که سه بار سیمرغ جشنواره فجر را از آن خود کرده و چهار بار نامزد دریافت آن شده است. به راستی در سینمای ایران چند نفر مانند سعید پورصمیمی داریم که در فیلم‌هایی همچون «ناخدا خورشید»، «تحفه‌ها»، «پرده آخر»، «تک درخت‌ها»، «قاعده بازی»، «نسل سوخته»، «مدرسه پیرمردها»، «تا غروب»، «آبادانی‌ها» و «دلشدگان» به گونه ای بازی کنند که هم بازی شان شبیه او باشد و هم با دیگر نقش‌های شان تفاوت داشته باشد؟
تازه‌ترین حضور استاد پورصمیمی بر روی پرده نقره‌ای، «پرویز خان» است. کارگردان در این فیلم به سراغ مقطعی از زندگی معلم اخلاق فوتبال پرویز دهداری رفته و با گریم جالبی که روی سعید پورصمیمی نشسته است درباره این مربی فوتبال فیلمش را جلوی دوربین برده است. پورصمیمی بیشتر به بازی در نقش‌های فرعی مشهور است اما این نقش‌ها را آن‌قدر اثرگذار ایفا می‌کند که گاهی اوقات، روی نقش‌های اصلی هم سایه می‌اندازد. او سالیان سال است امضا و سبک‌وسیاق منحصر به خودش را دارد و حتی در آثاری متوسط یا رو به ضعیف هم چیزی از قدرت بازیگری‌اش کم نمی‌گذارد.

یکی دو نمونه از نقد منتقدان و نویسندگان درباره «پرویز خان» را بخوانید:
* حمیدرضا محمدی: ریتم «پرویز ثقفی» با علم به موضوعش یعنی فوتبال، قابل قبول است و می‌کوشد از اضافه‌گویی پرهیز کند. سعید پورصمیمی در پنجاه‌وششمین سال فعالیت حرفه‌ای و سی‌اُمین فیلم سینمایی‌اش – اگرچه بازی‌های بسیار ویژه‌تر مانند «ناخدا خورشید» از او دیده‌ایم – در نقشی متفاوت، استادانه ظاهر شده است و یک قهرمان مقبول و محبوب است. اگرچه در ماجرای استعفای آن چند نفر از اعضای تیم ملی فوتبال ایران هنوز هم حرف و حدیث‌هایی وجود دارد، اما یک فیلم ورزشی، آن هم در ایران که فیلم‌های ورزشی چندانی ساخته نشده است، تماشاگر را همراه با خود تا پایان می‌کشاند. هرچند در سکانس‌‌های مسابقۀ فوتبال، فیلمبرداریِ موفقی ندارد.
* محمد تقی‌زاده: اتفاقات فیلم نه انسجام دارند و نه دراماتیک می‌شوند. اصرار فیلمساز در به تصویر کشیدن موقعیت‌های مختلف باعث شده، هیچ روایت منسجمی را شاهد نباشیم و شخصیت پرویز دهداری به عنوان کلیدی‌ترین کاراکتر فیلم به کلیشه‌ای و شعاری‌ترین شکل ممکن تصویر شود. بازی سعید پورصمیمی نه تنها شایسته نامزدی نیست بلکه از بدترین و مصنوعی‌ترین بازی‌های کارنامه بازیگری وی است که بدون شک ناشی از فیلمنامه ضعیف و ناتوانی در اجرا بوده است. ای کاش سازمان اوج این همه تاکید نمی‌کرد که فیلم‌های به هر نحوی به جنگ ارتباط پیدا کند. لحظات جبهه در انتهای فیلم به شدت اضافی و شعاری است.

نظر کاربران درباره حضور سعید پورصمیمی «پرویز خان»:
* کامران در ستایش جایگاه استاد پورصمیمی می‌نویسد: سعید پورصمیمی یه سروگردن بالاتر از همه بود، برادران لیلا که اوج درخشش استاد بود و پرویزخان هم تکمیل کننده پازل قدرت سعید پورصمیمی در بازیگری بود.
* سولماز در نقد حضور پورصمیمی در «پرویز خان» توئیت زد: استاد حضور ناموفق شما در فیلم «پرویز خان» تاوان و انتقام روزگار از شما بود که پس از بازی در فیلم‌هایی همچون «ناخدا خورشید» تن به این حضور ضعیف دادید! بازی سعید پورصمیمی کاملاً در فیلم ناپخته بود.
سیر و سلوک علی نصیریان در نوروز باستانی
فیلم نوروز ساخته سهیل موفق یکی از آثار راه یافته به بخش مسابقه سینمای ایران جشنواره فیلم فجر در سال 1402 بود. علی نصیریان از بازیگران پیشکسوت و قدیمی ایران نقش اصلی این فیلم را بازی می‌کند.

در خلاصه داستان فیلم نوروز آمده است: «نوروز در راه است، اما اهریمن در کمین است تا نوروز و بهار را از بین ببرد. عمو نوروز در مسیر کلبه ننه سرما و جست‌وجوی حاجی فیروز دچار سانحه می‌شود و طوفانی بزرگ آغاز می‌شود…» عکس‌های این فیلم را در انتهای مطلب حتما ببینید تا فضای فانتزی اثر بیشتر دستتان بیاید. داستانی از رخدادهای امروز به افسانه‌های بسیار گفته شده.
بازیگران
فیلم نوروز جدیدترین ساخته سهیل موفق در مقام کارگردان است. علی نصیریان، شبنم مقدمی، مهدی هاشمی، افشین هاشمی، مهتاب ثروتی، سیاوش چراغی‌پور، علی آرا، طاها شادی‌فر، سحر حسینی و علی بوراک سیلان بازیگران این فیلم هستند.

یکی دو نمونه از نقد منتقدان و نویسندگان درباره «نوروز» را بخوانید:
* سید مهرزاد موسوی: همان ابتدا، فیلم نوروز تقدیم می‌شود به علی نصیریان، بازیگر فیلم. همین قضیه و احترامی که تک تک ما برای آخرین بازمانده نسل طلایی بازیگران ایران قائلیم، باعث می‌شود اظهارنظر درباره فیلم سخت شود. فیلم همانی است که در خلاصه داستان خواندید، رقابت اهریمن با نماینده عمونوروز در راه رسیدن بهار. فیلم خوشرنگ و لعاب است و با تشکر از گروه رستاک، موسیقی و ترانه خوبی هم دارد ولی با یک تدوین دوباره و بی‌رحمانه، ریتم کند و گاه خسته‌کننده آن، نجات پیدا می‌کند. هرچند همین فیلم هم برای بچه‌های علاقه‌مند خوب است و البته مناسب پخش در شب نوروز از تلویزیون یا سینما است.
* محمدرضا نادری: این درست که ما نیاز داریم تا به این الگوهای اسطوره‌ای بپردازیم ولی خب شاید با خلاقیت بیشتر، نتیجه بهتری حاصل می‌شد و فیلم، پیچیده‌تر و جذاب‌تر از چیزی می‌شد که همه‌مان می‌توانیم حدس بزنیم. به هر روی، میزان توقع‌تان را تنظیم کنید و بعد به تماشای فیلم بنشینید. خیلی سخت توانستیم با استاد علی نصیریان ارتباط بگیریم و قطعا انتظاری که شما از استاد نصیریان در کفش‌های میرزا نوروز داشتید را در این فیلم نخواهید یافت و فیلمنامه ضعیف بر بازی استاد نصیریان تاثیر گذاشته است و در اصل علی نصیریان را تحت فشار در نقش آفرینی قرار داده است.
سهیل موفق: این درست که ما نیاز داریم تا به این الگوهای اسطوره‌ای بپردازیم ولی خب شاید با خلاقیت بیشتر، نتیجه بهتری حاصل می‌شد و فیلم، پیچیده‌تر و جذاب‌تر از چیزی می‌شد که همه‌مان می‌توانیم حدس بزنیم. به هر روی، میزان توقع‌تان را تنظیم کنید و بعد به تماشای فیلم بنشینید. چون این تجربه سهیل موفق اگرچه اما و اگر زیادی دارد ولی قابل تحسین است.

نظر کاربران درباره حضور علی نصیریان در «نوروز»:
* مریم در ستایش حضور نصیریان در این فیلم نوشت: استاد علی نصیریان یکی از آخرین بازماندگان دوره طلایی بازیگری ایران همانند سال گذشته با نقش‌آفرینی متفاوت خود به «نوروز» اعتبار بخشید و قطعا به گیشه رونق خواهد داد.
* اما محمدرضا در مخالفت با نظر مریم می‌گوید: علی نصیریان حتی اگر روی تخت بیمارستان بستری می‌بود، بازی شگفت‌انگیزتری از او شاهد بودیم.این فیلم با دیالوگ‌های ضعیف و کاراکترهای تک‌بعدی، بازیگران را در نقش‌هایی بی‌روح و بی‌رنگ قرار داده است. این فیلم با انتخاب بازیگرانی که با نقش‌هایشان همخوانی ندارند، مخاطبان را ناراحت می‌کند.