بزرگنمايي:

راه ترقی - ایسنا / متن پیش رو در ایسنا منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
علی منتظری| سعد حریری به دلیل اعتراضات مردمی علیه دولتش استعفاء داد تا راه برای ایجاد دولتی فراگیر و مقبول‌تر فراهم شود اما روند تحولات پس از استعفایش روشن می‌کند وی با استفاده از اهرم‌های قانون طایفی در پارلمان و لزوم معرفی نخست وزیر جدید از میان شخصیت‌های طایفه مکرم اهل سنت لبنان، هم چنان راه را بر روی انتخاب نخست وزیر جدید و تشکیل دولتی غیر سیاسی بسته است.
سعد حریری راه سهل انگاری و طولانی کردن مسیر انتخاب نخست وزیر جدید با تکیه بر معرفی کاندیداها برای نخست وزیری و سپس حذف آنها از طریق مجاری قانونی پارلمانی و جلوگیری از برگزاری جلسات مشاوره برای کسب آرای نمایندگان پارلمان لبنان به منظور معرفی رسمی نخست وزیر پیشنهادی را در پیش گرفته است. سعد حریری نه تنها از ابزار سیاسی طایفی در بین جامعه اهل سنت استفاده می‌کند بلکه دارالافتوای اهل سنت را برای این هدف سیاسی نیز به کار می‌گیرد. این در حال است که همه احزاب مشارکت کننده در هیئت دولت لبنان به ریاست سعد حریری توافق کرده بودند که فارغ و به دور از مصالح حزبی و سیاسی دولتی عملگرا و بدون مهر حزبی در آینده تشکیل دهند اما حریری تلاش دارد تا نشان دهد هیچ یک از کاندیداها اجماع جامعه و احزاب سیاسی اهل سنت را ندارند تا بار دیگر همه نگاه‌ها برای انتخاب نخست وزیر جدید به او معطوف شود، حال آن که کف مطالبات اعتراضات مردمی در لبنان تغییر و رفتن سعد حریری و کابینه‌اش بوده است؛ به همین دلیل تلاش‌های پشت پرده حریری می‌تواند اعتراضات خیابانی را شعله‌ورتر کرده و مخالفت‌ها با انتخاب نخست وزیر جدید را به خیابان‌ها کشیده و راه برای تصادم و رویارویی موافق و مخالف را فراهم کرده و مسیر سیاسی لبنان را به انسدادی واقعی و البته خطرناک با گرایشات طایفی و مذهبی سوق دهد.
نخست وزیر موقت یا بازی گردان سیاسی؟
لبنان از نگاه اقتصادی نیز در شرایط بسیار سخت به سر می‌برد و همین امر سایه سنگین ورشکستگی اقتصادی و مالی را بر روی بانک مرکزی و بازار تجاری اقتصادی لبنان انداخته است. تاکنون دهها شرکت تجاری و صنعتی در لبنان اعلام ورشکستگی کرده و درب‌های خود را با زنجیر بسته‌اند، دهها رستوران در مراکز مهمی از بیروت و شهرهای بزرگ لبنان تعطیل شده‌اند و دلیل آن را ایجاد بازار موازی ارز در بازار آزاد در کنار ارز رسمی و نوسانات شدید بازار ناشی از این تحول اقتصادی دانسته‌اند. در چنین شرایطی سعد حریری به عنوان نخست وزیر موقت به منظور اداره کشور نیز از وظیفه خود شانه خالی کرده است و بدون توجه به وضعیت حساس و مهم اقتصادی لبنان دل به گروی بازگشت مجدد به قدرت بسته است و بهترین کار برای این امر را قرار دادن چوب لای چرخ انتخاب نخست وزیر لبنان از میان دیگر چهره‌های مقبول اهل سنت قرار داده است.
کاندیداهایی که میدان نخست وزیری را ترک می‌کنند
تاکنون نام‌هایی همچون محمد الصفدی و سمیر الخطیب برای اداره کابینه جدید به میان آمده است و کار برای سمیر الخطیب تا آن جا پیش رفت که حریری مدعی شد سمیر الخطیب مورد حمایت وی برای احراز پست نخست وزیری است اما در آخرین گام‌های مشاوره‌ای و کسب نظر موافق دارالافتای اهل سنت لبنان، پس از بازگشت از گفتگو با مفتی اهل سنت، سمیر الخطیب به یکباره اعلام کرد که دارالافتاء همچنان برای روی نخست وزیری سعد حریری اجماع دارد و این گونه بود که سمیر الخطیب به سرعت از کاندیداتوری برای نخست وزیری لبنان انصراف داد.
حالا سرنوشت کاندیداهای دیگر مانند فواد المخزومی بهتر از الصفدی و الخطیب نیست و روشن است آن قدر نام کاندیداها مطرح و سپس حذف می‌شود تا مجددا فلش انتخاب نخست وزیر جدید به سوی سعد حریری بازگردد؛ امری که همه توافقات پیشین احزاب با رییس جمهور لبنان را متلاشی کرده و مجددا اعتراضات گسترده‌ای را ایجاد می‌کند. رویکرد استفاده از ابزار طایفی مذهبی این گمانه زنی بد را ایجاد کرده است که ممکن است این بازی سیاسی جدید به خیابان‌ها منتقل شده و حساسیت‌های طایفی و مذهبی را بر انگیزاند.
تقابل طایفی سنی مسیحی در لبنان در سایه مواضع حریری
با آن که جریانات مردمی معترضان در لبنان به شدت با نخست وزیری مجدد سعد حریری مخالف هستند اما حریری در این جا و آنجا اعلام کرده است که نخست وزیری مجدد وی وقتی عملی می‌شود که جبران باسیل (رییس بزرگترین فراکسیون حزبی و مسیحی مارونی در پارلمان ) جایی در هیئت دولت وی نداشته باشد. اعلام این موضع حریری نخست وزیر مستعفی لبنان که حالا برای بازگشت به دولت کاری سخت تر از گذشته دارد موجی از مخالفت و تحریکات طایفی در بین مسیحان مارونی لبنان بر جای گذارده که برگزاری تظاهرات تحت عنوان حمایت از رییس جمهور یکی از مصادیق بارز آن است. شکل خارجی این موضع حریری آن است که رییس بزرگترین فراکسیون اهل سنت پارلمان در مقابله جدی در برابر بزرگترین فراکسیون مسیحی مارونی در پارلمان قرار گرفته و تلاش دارد تا نقش مسیحیان مارونی در نظام سیاسی کشور را کم رنگ کند. حالا تو خود بخوان حدیث مفصل از این مجمل که می‌تواند چه به روزی بر سر کشمکش‌های طایفی لبنان بیاورد. این در حالی است که جبران باسیل و سعد حریری هر دو می‌بایستی در دولت جدید جای خود را به عناصر غیر سیاسی و نیروهایی عملگرا برای نجات اقتصاد لبنان بدهند و این توافقی است که با رییس جمهور میشل عون صورت گرفته بود.
حریری آشپزخانه سعودی را گرم می‌کند
از نکات مهمی که پس از استعفای سعد حریری (بخوانید سقوط حریری) مشاهده می‌کنیم عدم تکاپوی سعودی در باره لبنان است. این موضع خاموش اما فعال سعودی این گمانه زنی را به شدت تقویت کرده است که در آشپزخانه سعودی غذایی جدید برای لبنان در حال پخت است که آتش آن را سعد حریری تامین می‌کند. تاریخ اقتصادی لبنان شاهد است که هرگاه بحران اقتصادی سراغ لبنان رفته، سعودی پادرمیانی کرده و بخشی از دارایی‌های نفتی خود را به سوی بانک مرکزی لبنان گسیل کرده‌اند اما این بار نه تنها در اوج بحران شکننده اقتصادی در لبنان از این کار صرف نظر کرده‌اند بلکه به نظر می‌رسد در سایه شکست سیاسی سعد حریری، بر روی آتش اقتصاد بحران زده لبنان نیز به آرامی فوت می‌کنند و حالا همه نگرانند که با کشیدن سپرده‌های سعودی از بانک مرکزی، به یکباره اقتصاد لبنان سرنگون شود و آن گاه سعودی، موسیقی‌های آشنای خود را به صدا در آورد که آماده کمک به لبنان است تا این روایت را در اذهان تداعی کند که هیچ نجات دهنده‌ای جز سعودی و پولهایش برای لبنان وجود ندارد. اما حتی در چنین شرایطی باز هم بعید به نظر می‌رسد که سعودی تخم مرغ‌هایش را در سبد سعد حریری شکست خورده در فضای سیاسی لبنان قرار دهد. با این حال شواهد حاکی از آن است که دنباله دار و طولانی کردن مسیر انتخاب جایگزینی نخست وزیر، یکی از شگردهای سعد حریری و هم پیمانانش در پارلمان لبنان است تا غذای مورد نظر سعودی در این کشور پخته شود.
حزب‌الله و سازمان امل، انتخاب نخست وزیر جدید
در سایه هوشمندی سیاست حزب‌الله، ائتلاف نمایندگان جامعه شیعی لبنان، "حزب الله و سازمان امل"، در پارلمان از هرگونه مداخله مستقیم در تعیین کاندیدا برای پست نخست وزیری اجتناب کرده‌اند و توپ انتخاب را به میدان دو حزب المستقبل (به ریاست سعد حریری) و جبران باسیل (جریان آزاد ملی) انداخته‌اند و تاکید کرده‌اند از خروجی مشترک این دو حزب برای خروج از بحران کنونی لبنان و تشکیل دولتی عمل گرا به منظور عبور از شرایط سخت کنونی حمایت می‌کنند. همین امر باعث شده است تا از شعله ور شدن تحریک احساسات و واکنش‌های طایفی مذهبی در بین جامعه شیعیان کاملا جلوگیری شود که به طور قطع این امر نتیجه سیاست‌های مناسب و منطقی حزب‌الله لبنان است که با کمترین انتقادات در جریان اعتراضات مردمی و جریان مبارزه با فساد در طول دو ماهه اخیر روبرو بوده است.
بازگشت حریری مساوی با آغاز اعتراضات گسترده
اکنون همه نگرانی‌ها به برخورد و رویارویی معترضان با طرفداران حریری در جامعه اهل سنت لبنان باز می‌گردد. فرض اولی بر این است که اگر در سایه انسداد سیاسی انتخاب و معرفی نخست وزیر جدید از سوی رییس جمهور، مجددا کاندیداتوری سعد حریری کلید بخورد، آنگاه سعد حریری از طرفداران خود خواهد خواست تا با برگزاری تظاهرات از این تصمیم حمایت کنند که بی‌شک با واکنش شدید جریان اعتراضات در لبنان روبرو خواهد شد و همین امر می‌تواند شراره رویارویی‌های طایفی در لبنان را روشن کند، لبنانی که قانون اساسی و تقسیم قدرت سیاسی و اجرایی آن براساس نظام طایفی استوار شده است. از همین رو به نظر می‌رسد در اوج بحران اقتصادی بزرگ این کشور، لبنان اکنون یکی از پیچ‌های مهم سیاسی و اجتماعی خود را پشت سر می‌گذراند.