چاپ

راه نو- عبدالباري عطوان، روزنامه نگار مشهور عرب در گزارشي در روزنامه راي اليوم (انگلستان)، نوشت:
بحران خليج فارس و شکست قريب الوقوع "دولت اسلامي" ترکيب ائتلاف ها در سوريه و تمام منطقه را تغيير مي دهند... آيا شاهد نزديک شدن ايران، ترکيه و عراق به يکديگر با پشتيباني روسيه خواهيم بود؟ آيا قطر به اين ائتلاف جديد خواهد پيوست؟
شعله ور تر شدن آتش بحران در ميان کشورهاي حاشيه خليج فارس و کاهش احتمال دستيابي به توافقي سياسي که به وضعيت تنش ميان قطر و چهار دشمن دوحه (عربستان سعودي،امارات متحد عربي،مصر و بحرين) خاتمه دهد، درگير شدن مستقيم ترکيه و اعزام نيروهاي خود به دوحه؛ تمام اين ها احتمالا به صورت مثبت بر بحران سوريه بازتاب خواهد داشت و وضعيت آتش بس کنوني را تثبيت خواهد کرد به ويژه چنانچه شکست هاي بزرگي را در مد نظر قرار دهيم که "دولت اسلامي" يا "داعش" در موصل و به ميزان کم تر در پيرامون شهر الرقه پايتخت رسمي خود متحمل شده است.
شايد اين نخستين بار از تقريبا هفت سال پيس تا کنون باشد که بحران سوريه از جايگاه هميشگي خود در صدر صفحه هاي نخست روزنامه ها و برنامه هاي خبري اصلي در شبکه هاي تلويزيوني به صفحه هاي داخلي و به نفع تحولات بحران شتاب زده مشابه خود ميان کشورهاي حاشيه خليج فارس و قطر عقب نشيني مي کند.
تفسير و توضيح اين عقب نشيني نياز به تلاش و جستجوي فراوان ندارد. طرف هاي اصلي درگيري در بحران سوريه توجه و اهتمام خود را به سمت بحران مشابه در ميان کشورهاي حاشيه خليج فارس معطوف کرده اند. اين دو دشمن سرسخت يعني قطر و پادشاهي عربستان سعودي در گذشته درباره بسياري از مسائل با يکديگر اختلاف داشته اند اما درباره يک هدف توافق داشتند و آن هم تسريع براندازي رئيس جمهور سوريه بشار اسد و دولت او از طريق و گشودن درهاي خزانه ها و صندوق هاي بيت المال خود که مملو از ميلياردها دلار است براي تامين مالي جريان هاي مسلح سوري و به کارگيري امپراطوري رسانه اي خودشان براي تحريک و بسيج نيروها براي تحقق اين هدف يعني سرنگوني بشار اسد بوده است.
برخورد قطر و عربستان سعودي به دو جنگ اقتصادي و رسانه اي ميان دو کشور محدود نشد بلکه نقطه قطب بندي قدرت هاي منطقه اي جهاني نيز بود و اين قطب بندي بسياري از مسائل ممنوعه فراتر رفت و دشمنان را به دوستان تبديل کرد و واقعيت سياسي جديدي را تحميل کرد.
بيشتر توضيح مي دهيم و مي گوييم ترکيه و ايران که وارد جنگ خونيني چه به صورت مستقيم يا غير مستقيم در خاک سوريه شده بودند اکنون در يک سنگر واحد يعني سنگر قطر در مقابله با ائتلاف عربستان سعودي، امارات مصر و بحرين ايستاده اند و چنانچه ايران به گشودن حريم هوايي و بندرهاي خود به روي هوايپما ها و کشتي هاي قطري اکتفا کرده ترکيه بسيار فراتر از اين رفت هنگامي که نيرو و تانک هاي خود را به اين کشور اعزام کرد نه فقط براي حمايت از متحد خود در برابر هرگونه مداخله نظامي از سوي همسايگان دشمن بلکه براي هرگونه هرج و مرج داخلي که اين دشمنان اقدام به شعله ور کردن آن براي ايجاد ناامني در نظام قطر همانند حوادث سال ١٩٩٦ مي کنند.
همکاران روزنامه نگاري که هفته قبل به دمشق سفر کردند گفتند دولتمردان سوري در اوج آسودگي به علت وقوع اين بحران ميان دو کشوري هستند که به بيشترين ميزان در وراي توطئه اي ايستادند که آن ها را هدف قرار داد و افزودند ماه رمضان گذشته شاهد بيشترين ثبات در طول سال هاي گذشته بوده است و تاکيد کردند مردان نظام در صف اول و دوم اين اعتقاد محکم بر آن ها حکم فرما است که بحران کشورشان در راه پايان يافتن است اگر عملا پايان نيافته باشد. با توجه به اين باور محکم که بيشتر اين تحولات به نفع آن هاست و جريان هاي مخالف سياسي و نظامي اين روزها در بدترين وضعيت خود به سر مي برند و از بي توجهي و چند دستگي هاي بيشتر ناشي از شدت يافتن بحران ميان حاميان خود در ميان کشورهاي حاشيه خليج فارس رنج مي برند.
اين که رئيس جمهور ترکيه، رجب طيب اردوغان و رئيس جمهور روسيه ولادمير پوتين در تماس تلفني خود که از سوي اردوغان صورت گرفت، بر اهميت همکاري براي حل و فصل بحران سوريه تاکيد مي کنند؛ اين مسئله تغييراتي اصلي را در معادله سوريه بازتاب مي دهد که در ابتداي مقاله درباره آن صحبت کرديم.
براندازي نظام در سوريه ديگر در صدر فهرست اولويت هاي رئيس جمهور اردوغان نيست و مبالغه نکرده ايم اگر بگويم اين هدف به جايگاه بسيار پايين در اين فهرست سقوط کرده است و اولويت هاي ديگري تقدم پيدا کرده است مانند جلوگيري از برپايي کشور يا کشورهاي کرد در سوريه ، عراق و خود ترکيه و مقابله با خطر جدي که خواستار تغيير نظام هم پيمان اين کشور در قطر است.
ائتلاف هاي منطقه خاورميانه از جمله ائتلاف هايي در جهان است که بيشترين تغيير و دگرگوني را شاهد است و در يک چشم بهم زدني زير و رو مي شوند. آيا رئيس جمهور بشار اسد از نزديک ترين اشخاص به قلب رئيس جمهور اردوغان نبود؟ آيا سرهنگ معمر قذافي از برجسته ترين دوستان امير سابق قطر حمد بن خليفه آل ثاني نبود؟ آيا جنبش "اخوان المسلمين" از نزديک ترين جنبش ها و مورد اعتماد ترين آن ها براي خاندان حاکم عربستان سعودي نبود؟
رئيس جمهور اردوغان خواستار راه حل مسالمت آميز در سوريه است پس از اين که متوجه شد راه حل نظامي ناممکن است و ترکيه با تهديد موجوديت خود بر اثر حمايت روزافزون آمريکا از کردها مواجه است و نمي تواند با اين تهديد بدون روابط ائتلافي خوب با سوريه، عراق و ايران مواجه شود، چون دو متحد خود يعني آمريکا و عربستان سعودي را از دست داده است.
رئيس جمهور پوتين دروازه اي است که رئيس جمهور اردوغان مي تواند از طريق آن براي دستيابي به توافق با ائتلاف ايران، عراق و سوريه وارد شود و شايد به اين ائتلاف به زودي قطر افزوده شود. در اين راستا عراق پس از بازپسگيري شهر موصل و رهايي يافتن از بخش بزرگي از خطر گروه "دولت اسلامي" بر چگونگي بازپس گرفتن نقش منطقه اي خود يا بيشتر آن و به کار گيري آن در محور منطقه اي ايران متمرکز خواهد شد.
منافع اصلي اردوغان و اسد بدون هماهنگي در حال سازگار شدن با هم به علت بحران قطر است. اين بحران مي تواند اين دو کشور را پس از اختلافات و جنگي ادامه دار به مدت تقريبا هفت سال نزديک کند و چنين چيزي عجيب نيست. آيا نگفتيم ائتلاف ها در خاورميانه و دشمني ها در آن با بيشترين دگرگوني ها در تمام جهان همراه بوده است؟