چاپ

راه نو- محمد شقير، در گزارشي در الحيات (انگلستان)، با طرح اين سئوال که "تهران چه موضعي در برابر تفاهم واشنگتن و مسکو در سوريه اتخاذ خواهد کرد؟ " نوشت:
محافل سياسي در لبنان منتظر واکنش تهران به تفاهمي هستند که دونالد ترامپ و ولاديمير پوتين روساي جمهور آمريکا و روسيه در حاشيه اجلاس سران کشورهاي عضو گروه بيست در هامبورگ آلمان به آن دست يافتند. بر اساس اين تفاهم، از روز يکشنبه آتش بسي در چارچوب ايجاد مناطق عاري از تنش در سوريه به اجرا گذاشته شد که شامل منطقه معروف به جبهه جنوب غربي سوريه در امتداد مثلث مرزي سوريه با عراق و اردن و قنيطره نزديک به منطقه اشغالي جولان سوريه مي شود. اين منابع مي پرسند آيا ايران توانايي نقض اين تفاهم نامه را دارد که در چارچوب تضمين دادن به اردن و اسرائيل براي دور ماندن از آتش جنگ شعله ور در چندين استان سوريه ارزيابي مي شود؟
اين محافل سياسي از وارد شدن به ماهيت واکنش ايران از طريق حزب الله به تفاهم آمريکا - روسيه بر اساس اين ارزيابي پرهيز مي کنند که ايران پيش از ترسيم نقشه اي براي تعامل با اين تفاهم نامه مجبور به انجام دادن محاسبات امنيتي و سياسي دقيقي است هرچند اين تفاهم نامه سد بلندي در برابر گسترش نفوذ نيروهاي مورد حمايت ايران به اين مناطق مرزي حساس از طريق حضور نظامي در نقاط مرزي عراق و سوريه به شمار مي رود. اين محافل معتقدند ايران مجبور خواهد بود با تفاهم واشنگتن و مسکو کنار بيايد که توانايي ايران را براي نفوذ کردن به مناطق مرزي سوريه با اردن و اسرائيل از بين مي برد مگر اين که ايران تصميم بگيرد وارد ماجراجويي نظامي شود که گمان مي کند به اين کشور امکان مي دهد اين تفاهم را از بين ببرد و اوضاع امنيتي را در اين منطقه به هم بريزد.
اما محافل سياسي تا آينده اي نامعلوم احتمال روي آوردن نظام ايران به اين اقدام را بعيد مي دانند هر چند وارد شدن ارتش روسيه به عرصه دفاع از نظام رئيس جمهور سوريه بشار اسد و جلوگيري از سرنگوني آن به دست گروه هاي مخالف در سوريه به درخواست مستقيم تهران و پس از آن صورت گرفت که ايران نتوانست با کمک متحدانش که از ديگر کشورها وارد سوريه شده بودند به ويژه حزب الله لبنان، امکان پايداري نظام سوريه را فراهم کند.
به گفته اين محافل، ايران به ناچار با مداخله نظامي روسيه در جنگ سوريه در کنار نيروهاي بشار اسد موافقت کرد در حالي که مي دانست صرف مداخله مسکو در اين زمينه، برگه گفتگو درباره آينده سوريه را از دستش خارج مي کند يا دست کم روسيه را به تأثيرگذارترين نيروي سياسي در روند مناقشه سياسي و نظامي در سوريه تبديل خواهد کرد.
اما تهران گزينه نظامي جايگزيني نداشت که به آن اجازه دهد مرزهاي مداخله روسيه در سوريه را به رغم مشارکت نداشتن مسکو در ائتلاف بين المللي ضد تروريسم در سوريه، ترسيم کند. علاوه بر اين، منطقه ساحلي سوريه به دست نيروهاي روسي افتاد و مذاکرات بين آنکارا و واشنگتن به منظور کاهش تنش در منطقه شمال سوريه در طول مرز اين کشور با ترکيه ادامه دارد هرچند اين مذاکرات به علت روشن نشدن اختلاف ها بر سر موقعيت کُردها در اين منطقه، هنوز به نتيجه قطعي منجر نشده است.
به عبارت ديگر، اين محافل معتقدند صرف تفاهم واشنگتن و مسکو بر سر آتش بس در جنوب غرب سوريه موجب کاهش نفوذ نظامي ايران و متحدانش در مناطق حماه و دمشق و ريف دمشق خواهد شد. همچنين ايران بعد از سقوط موصل (در عراق) مجبور به متمرکز شدن بر داخل عراق شد تا آسيب ناشي از ترسيم مرزهاي قدرت هاي درگير در سوريه را که موجب کاهش نفوذ ايران شد، جبران کند.
به گفته اين محافل، تفاهم آمريکا و روسيه به طور قطع مانع دسترسي ايران به اردن از طريق نفوذ گروه اخوان المسلمين در اين کشور خواهد شد و اين سئوال را مطرح خواهد کرد که آيا تهران جايگزين هايي دارد که به آن امکان دهد برگه هايي در منطقه جمع آوري کند که با استفاده از آنها بتواند بر سر نفوذ خود در لبنان و سوريه به چانه زني بپردازد؟
محافل لبناني در زمينه احتمال برافروخته شدن جبهه جنوب لبنان، بعيد مي دانند که تهران دست کم در شرايط کنوني به اين جبهه توجه کند زيرا صرفاً فکر کردن ايران به تغيير قواعد درگيري که بر اساس قطعنامه ١٧٠١ شوراي امنيت ترسيم شده است، با واکنش اسرائيل مواجه خواهد شد. همچنين ايران بايد ميزان توانايي لبنان را براي تحمل پيامدهاي برافروخته شدن جبهه جنوب اين کشور، بسنجد.
- جبهه عرسال:
آيا تعلل کردن در برافروختن جبهه جنوب لبنان از طريق حزب الله، با درز اطلاعات امنيتي ارتباط دارد که نشان مي دهد حزب الله زمان نهايي را براي آغاز حمله گسترده به منظور آزادسازي مناطق اطراف شهرک عرسال در بقاع از حضور گروه هاي تروريستي و تندرو تعيين کرده است؟ اين مسئله ايجاب مي کند موضع رسمي لبنان را در اين زمينه جويا شويم.
بر اساس اطلاعاتي که «الحيات» به دست آورده است، حزب الله از برگه تهديد به حمله به گروه هاي تروريستي مستقر در اطراف عرسال به منظور فشار رواني و تبليغاتي بر اين گروه ها با هدف مجبور کردن آنها به تخليه اين منطقه استفاده مي کند. در اين راستا منابع لبناني که تماس ها در گذشته با گروه هاي تروريستي را براي تخليه اين منطقه پيش از متوقف شدن مذاکرات دنبال کردند فاش کردند فشار رواني و تبليغاتي حزب الله درباره تعيين زمان نهايي براي آغاز حمله برق آسا عليه تروريست ها در اين منطقه، عامل از سرگيري مذاکرات با اين گروه ها و اين بار از طريق يک ميانجي سوري است که با نظام دمشق و همچنين با طرف هايي که توانايي تأثير گذاشتن بر تروريست ها را دارند ارتباط دارد. به اين ترتيب ميانجي گري که محمد رحمه ملقب به «ابوطاها العسالي» آغاز کرده بود تا اطلاع ثانوي متوقف مي ماند.
به گفته اين منابع، ميانجي جديد سوري که يک تاجر است پيش از اين نيز نقش تأثيرگذاري ايفا کرده بود که به آزاد شدن راهبه هاي معلولا و ميزباني از آنها در منزلش در يبرود منجر شد پيش از آن که اين راهبه ها با مذاکرات بيشتر آزاد شوند. به گفته اين منابع، فشار رواني حزب الله که با آغاز گلوله باران منطقه عرسال و اين بار از داخل سوريه همزمان شد، موجب تسريع مذاکرات مي شود. اين منابع افزودند تماس هايي که يک مقام امنيتي بلندپايه لبناني (منظور سرتيپ عباس ابراهيم مديرکل امنيت عمومي لبنان است) برقرار مي کند بيش از آن که براي تضمين بازگشت آوارگان سوري از لبنان به داخل سوريه باشد با هدف اخراج گروه هاي تروريستي از منطقه عرسال به مناطقي از سوريه است که امن تلقي مي شود و اين افراد در آنجا تحت تعقيب نيروهاي نظام سوريه قرار نمي گيرند.
اما چرا اين منابع لبناني اقدام حزب الله را به آغاز حمله براي آزادسازي منطقه عرسال بعيد مي دانند؟ آنها در پاسخ به اين سئوال مي گويند فضاي سياسي داخلي لبنان مناسب براي هيچ اقدام نظامي نيست و علاوه بر آن، در داخل لبنان در زمينه نابود کردن گروه هاي تروريستي و از بين بردن توان آنها براي تهديد کردن ثبات کشور، اتفاق نظر وجود دارد.
به گفته اين منابع، حزب الله از نخستين طرف هايي بود حضور ارتش لبنان را در منطقه عرسال و بيرون راندن افراد مسلح را از اين منطقه خواستار شد ولي فرماندهي ارتش در آن زمان - زماني که جان قهوجي فرمانده ارتش بود - درخواست حزب الله را نپذيرفت و در مقابل، برنامه اي را با همکاري دستگاه هاي امنيتي به اجرا گذاشت که موجب محاصره اين گروه ها و جلوگيري از تشديد حملات انتحاري آنها در داخل لبنان شد.
اين منابع افزودند، موفقيت ارتش و نيروهاي امنيتي لبنان در متلاشي کردن هسته هاي نهفته تروريستي و بازداشت گردانندگان اين هسته ها و افرادي که مأمور عمليات انتحاري هستند، عامل سردرگمي اين هسته ها و ناتواني آنها در اجراي انفجارهاي برنامه ريزي شده بود. اکنون نيز دستگاه هاي امنيتي به تعقيب اين هسته ها و بازداشت ده ها تروريست ادامه مي دهند که آماده براي هدف قرار دادن مناطق متعدد با کمربندهاي انفجاري هستند.