چاپ

راه نو- نيک وادهامز، در گزارشي در بلومبرگ (امريکا)، نوشت:
دولت دونالد ترامپ، رئيس جمهور آمريکا، اعلام کرد که ايران به توافقي که با هدف مهار برنامه هسته اي اين کشور بسته شد، پايبند است و درست در همين زمان مقامات کاخ سفيد اين گونه استدلال کردند که جمهوري اسلامي همچنان به پرداختن به اقداماتي که ثبات خاور ميانه را بر هم مي زند و با روح اين توافق همخواني ندارد، ادامه مي دهد.
رکس تيلرسون، وزير امور خارجه آمريکا، بر اساس قانون ضرورت ارائه گزارش هر ٩٠ روز يک بار، قرار بود گزارشي را در اين رابطه به کنگره ارائه کند؛ به گفته سه نفر از مقاماتي که دو شنبه شب، به شرط عدم افشاي نام خود با خبرنگاران مصاحبه کردند، در اين گزارش آمده است ايران به مفاد توافق ٢٠١٥ با آمريکا و پنج قدرت ديگر عمل کرده است. اين مقامات گفتند آمريکا تلاش خواهد کرد ايران را به علت رفتار هاي شرارت آميز خارج از توافق هسته اي، از جمله حمايت از حکومت بشار الاسد، رئيس جمهور سوريه، و ادامه توسعه موشک هاي بالستيک تنبيه کند.
اين نتيجه گيري که ايران به توافق هسته اي پايبند است، در حالي به دست آمده است که کاخ سفيد سرگرم بررسي کلي تر سياست آمريکا درباره ايران است. همزمان، متحدان آمريکا در خليج فارس گرفتار کشمکشي ديپلماتيک هستند و کنگره سرگرم بررسي قانوني براي تشديد تحريم هاي غير هسته اي بر ضد ايران است .
تصميم روز دوشنبه نشان داد دولت در موضوع توافق هسته اي خود را در موقعيتي دشوار گرفتار مي بيند. ترامپ اغلب از اين توافق انتقاد مي کند؛ اما دولت او بارها اعلام کرده است که منتظر نتايج بازنگري در سياست ايران نمي ماند و تا کنون تمايلي به مخالفت با کشورهاي ديگري همچون آلمان و فرانسه که به بسته شدن توافق کمک کردند و به شدت از آن حمايت مي کنند، نداشته است. در همين حال، شرکت هاي «توتال » و «بويينگ» امضاي قرارداد هاي بزرگي را با شرکت هاي ايران همزمان با باز شدن در هاي بازار اين کشور آغاز کرده اند.
اعلام پايبندي تهران به توافق هسته اي با اعلام اين خبر که ايران زيو وانگ، شهروند آمريکايي – چيني ٣٧ ساله، را به اتهام «نفوذ» در اين کشور، به ١٠ سال زندان محکوم کرده است، سياسي تر از پيش شد. وانگ فارغ التحصيل دانشگاه پرينستون بوده و در جريان تحقيق براي پايان نامه دکتري خود دستگير شده است.
يکي از اين مقامات گفت ايران که به مفاد فني توافق نامه پايبند بوده است، روح اين توافق را با تضعيف ثبات منطقه نقض مي کند و هم ترامپ و هم تيلرسون در نظر دارند بر اين که ايران همچنان تهديدي براي آمريکا و متحدان اين کشور است، تأکيد کنند. راهبرد دولت اکنون روي اجراي سختگيرانه تر توافق هسته اي و متقاعد کردن ديگر کشورها به پذيرش کاستي هاي آن با اين هدف است که دوباره درباره آن مذاکره شود.
يکي از مقامات در گفتگوي تلفني با خبرنگاران گفت دولت [آمريکا] براي اثبات اشتباهات فاحش و مهم توافق، با متحدان خود همکاري نزديکي خواهد داشت.
شون اسپايسر، سخنگوي کاخ سفيد، روز دوشنبه پيش از اعلام تائيد پايبندي ايران به توافق هسته اي گفت: «همه شما مي دانيد که رئيس جمهور بسيار روشن توضيح داده است که وي اين توافق را توافق بد مي داند؛ توافقي بد، البته براي آمريکا. ... به نظر من او بر اين واقعيت که اين توافق، توافقي بد است، بسيار اصرار دارد.»
غني سازي اورانيوم
ايران بر اساس توافق هسته اي مي تواند مقداري اورانيم براي توليد انرژي غني سازي و ذخيره کند؛ اگر چه مجبور شد ذخيره اورانيوم خود را ٩٦ درصد کاهش دهد؛ فعاليت تعداد زيادي از سانتريفوژهاي غني سازي خود را متوقف و در راکتور هسته اي آب سنگين خود بتن بريزد. دولت اوباما اصرار داشت که اين شرايط مدت زماني را که ايران براي توليد جنگ افزار هاي هسته اي نياز دارد، افزايش دهد.
مخالفان توافق هسته اي به اين علت خواستار مذاکرات مجدد درباره اين توافق هستند چون مدت اعتبار قانوني اين توافق ١٥ ساله است و پس از آن ايران اجازه خواهد يافت به غني سازي اورانيوم نزديک به عيار مورد نياز براي توليد بمب اتمي مبادرت کند. اعمال دوباره تحريم هايي که آشکارا با برنامه هسته اي ايران مرتبط است، با مخالفت متحدان اروپايي آمريکا روبرو مي شود و به دولت تهران بهانه مي دهد از توافق خارج شود.
ظريف ايران
محمد جواد ظريف، وزير امور خارجه ايران، گفت تعهد کشورش براي خودداري از تلاش براي ساخت جنگ افزار هسته اي «هيچ گاه منقضي نمي شود».
ظريف روز دوشنبه در «شوراي روابط خارجي» در نيويورک گفت: «ايران متعهد شده است جنگ افزار هاي هسته اي نسازد. ... جنگ افزار هاي هسته اي امنيت هيچ کسي را تقويت نمي کنند.»
در ماه آوريل، ترامپ به شوراي امنيت ملي خود دستور داد اعمال دوباره تحريم هاي مربوط به برنامه هسته اي را که بر اساس توافق ٢٠١٥ که حاصل مذاکرات دولت اوباما بود، بررسي کنند. از يک ماه پس از آن، ترامپ به پذيرش توافق هسته اي ادامه داده است و در همان حال از تحريم هاي جديدي که برنامه ايران را براي توسعه موشک هاي بالستيک هدف قرار داده اند، دفاع کرده است. دولت ترامپ عملکرد ايران در زمينه حقوق بشر و حمايت اين کشور از حکومت اسد را نيز محکوم کرده است.
تيلرسون در نشست خبري که پس از تأييد پايبندي ايران به توافق در ماه آوريل برگزار شد، گفت توافق هسته اي «نشان دهنده همان رويکرد شکست خورده گذشته است.» وي گفت دولت مي خواست مشخص کند که آيا اين تصميم براي تعليق تحريم ها «براي منافع امنيت ملي آمريکا ضروري است يا خير».
اسپايسر در نشست خبري خود گفت ممکن است دولت پس از تکميل بازنگري، مسير خود را تغيير دهد.
زمان گذشت
اسپايسر با اشاره به وزارت دفاع و شوراي امنيت ملي، گفت: « ترامپ در ابتدا به اين علت آن را تأييد کرد که از نعمت داشتن تيمي کامل در اين جا، هم از وزارت امور خارجه، هم از وزارت دفاع و هم از شوراي امنيت ملي برخوردار بود. ... اکنون زمان گذشته است و وزارت امور خارجه بايد اعلاميه خود را در آينده نزديک صادر کند.»
ترامپ در رقابت هاي انتخاباتي بارها توافق هسته اي را يکي از بدترين توافق هاي تاريخ خواند و قول داد اگر رئيس جمهور شود يا آن را بر هم بزند و يا بار ديگرا آن را به مذاکره بگذارد.
ديگر کشورهايي که در شکل گيري توافق هسته اي نقش داشته اند به حمايت از آن ادامه داده اند و برداشتن تحريم هاي اروپا بر ضد ايران امکان پيش بردن قرارداد هاي تجاري را براي اين کشور فراهم آورده است. «آژانس بين المللي انرژي اتمي»، ديده بان هسته اي سازمان ملل متحد که مسؤوليت نظارت بر توافق را بر عهده دارد، به اين نتيجه رسيده است که ايران به تعهدات خود در اين توافق بسيار پايبند بوده است.
همين ماه، قراردادي چند ميليارد دلاري در زمينه گاز بين ايران و شرکت توتال به امضا رسيد که نخستين سرمايه گذاري اين شرکت انرژي بين المللي پس از توافق هسته اي به شمار مي رود. در ماه ژوئن، شرکت هواپيمايي آسمان ايران قراردادي ٣ ميليارد دلاري براي خريد ٣٠ فروند هواپيماي «٧٣٧ مکس جت» و ٣٠ هواپيماي ديگر امضا کرد.
کنگره سرگرم بررسي تحريم هاي جديدي براي تنبيه ايران به علت برنامه موشک هاي بالستيک اين کشور است. ماه گذشته سنا با رأي قاطع ٩٨ رأي موافق در برابر ٢ رأي مخالف در تلاش براي تنبيه ايران تحريم هاي تازه اي تحت عنوان " اس ٧٢٢" عليه اين کشور تصويب کرد.
به علت نگراني از تحريم هاي روسيه که اين مصوبه شامل آن ها نيز مي شود، در بحبوحه اختلاف بر سر مداخله روسيه در انتخابات رياست جمهوري آمريکا در سال گذشته و تباني کسي از نزديکان ترامپ با روسيه، تصويب تحريم ها در کنگره متوقف شده است.