چاپ

راه نو- کاوه افراسيابي، در گزارشي در يورو آسيا ريويو (آمريکا)، با عنوان "توافق هسته اي ايران در وضعيتي نيمه بحراني" نوشت:
فضايي نويد بخشي که زماني حول و حوش توافق هسته اي تاريخي با ايران شکل گرفته بود، اکنون بيش از پيش جاي خود را به حالتي بحراني مي دهد و به همين علت ترديد هايي درباره آينده اين توافق به وجود آمده است.
ترديدهاي تازه درباره توافق هسته اي که به «برنامه جامع اقدام مشترک» (برجام) موسوم است، خود اثري منفي به ويژه بر ايران داشته که همچنان به بهره برداري از منافع اقتصادي «برجام» در دوره دوم دولت رئيس جمهور حسن روحاني، اميد بسته است.
[آقاي] روحاني که با فشار سياستمداران تندرو در داخل رو به رو است، اکنون با تهديد به احياي چرخه سوخت ايران در مقياس صنعتي در صورت پافشاري آمريکا بر تحريم هاي جديد، [اين کشور] را به مبارزه طلبيده است. نيکي هلي، نماينده آمريکا در سازمان ملل متحد، با اظهاراتي عجيب درباره اين که ايران اجازه نخواهد داشت «جهان را گروگان بگيرد» واکنش نشان داده است، اما با توجه به اين که هفت گزارشي که تا کنون از سوي اين آژانس منتشر شده، پايبندي کامل ايران را به برجام تأييد کرده است، شايد ديدار قريب الوقوع هلي با مقامات آژانس بين المللي انرژي اتمي در وين در هفته آينده براي وي آموزنده باشد.
با توجه به تلاش آشکار دولت ترامپ براي عدم تأييد پايبندي ايران به برجام در اکتبر آينده، اکنون فضا براي بحراني تمام عيار آماده شده است؛ بحراني که در نتيجه اشتياق دولت آمريکا به کنترل قدرت فزاينده ايران در خاورميانه از طريق فسخ توافق هسته اي که تا حدودي موجب عادي سازي روابط ايران و غرب شد، به وجود آمده است.
هر طور که حساب کنيم، اگر کاخ سفيد در گزارش يکي دو ماه آينده خود به کنگره از تأييد پايبندي ايران به توافق هسته اي خودداري کند، با توجه به گزارش هاي گسترده از اختلافات عميق و شايد برطرف نشدني ميان اعضاي دولت آمريکا درباره راهبرد کاخ سفيد در قبال ايران، نتيجه احتمالي تبديل بحران هسته اي به بحراني داخلي در تصميم گيري در درون خود دولت آمريکا خواهد بود؛ اختلافات در درون دولت ترامپ درباره راهبرد ايران برخي از مشاوران مهم رئيس جمهور را در برابر افراد بانفوذ سازماني در وزارت خانه هاي دفاع و امور خارجه و نيز شوراي امنيت ملي قرار مي دهد.
حتي رکس تيلرسون، وزير امور خارجه آمريکا، آشکارا اختلافات خود را با کاخ سفيد بر سر برجام تأييد کرده است؛ اختلافاتي که اين شايعات را در پي داشته است که اگر ترامپ پايبندي ايران را در ماه اکتبر تأييد نکند، تيلرسون به احتمال زياد استعفا خواهد کرد.
با وجود اين، در حال حاضر، آمريکا با وجود اتخاذ اقدامات و تدابيري بر ضد توافق هسته اي و با هدف به حداقل رساندن بهره برداري ايران از منافع اقتصادي آن، به پايبندي به اين توافق ادامه مي دهد؛ به تازگي يکي از سناتورهاي آمريکايي به نام دايان فينشتين در ستون نظرات به راحتي اذعان کرده است که لابي اخير ترامپ با سران کشورهاي عضو «گروه ٢٠» بر ضد تجارت با ايران، نقض آشکار برجام است.
در واقع، تلاش هاي ترامپ تا کنون نتيجه اي در پي نداشته است و شرکت ها و حتي بانک هاي اروپايي بيشتر و بيشتري سرگرم تعامل با ايران هستند و از اين طريق الگويي بسيار غير قابل بازگشت را از تعامل با ايران در دوران جديد «پساتحريم» منعکس مي کند.
کاخ سفيد که هيچ توجيه درستي براي قبولاندن سياست ايران هراسي خود به متحدان غربي اش ندارد، ميان بد و بدتر گرفتار شده است و در حالي که براي ضربه زدن به ايران با تحريم هاي جديد و فشارهاي ديگري از اين دست تبليغ مي کند، در ظاهر به برجام پايبند است.
همان طور که پيشتر اشاره شد، ترامپ، که در ميان ديدگاه هاي مخالف درباره سودمند بودن و ارزش برجام به دام افتاده و با توجه به مشغول بودن شديد ذهن خود به بحران فوري و واقعي تر کره شمالي، چنين به نظر مي رسد که در پائيز سال جاري (نود روز سوم) به تأييد دوباره پايبندي ايران به برجام تن در دهد.
در واقع، سناريو محتمل تر همان طور که به احتمال زياد رئيس جمهور روحاني و تيم سياست خارجي او که به خوبي از آسيب هاي احتمالي براي منافع امنيت ملي خود آمريکا در صورت پاره شدن توافق هسته اي آگاه هستند، پيش بيني کرده اند، اين است که به [آقاي ] روحاني آزادي عمل داده شود تا در برابر کاخ سفيد و کنگره آمريکا دست به اقدام متقابل بزند.
حاصل کار اين فضاي پيچيده در نهايت، تداوم بخشيدن به حالت پرمخاطره نيمه بحراني درباره برجام است که در سرتاسر دوره نخست رياست جمهوري ترامپ ادامه خواهد داشت.