چاپ

راه نو- پائولو ماسترولیلی، در گزارشی در نشریه لااستامپا (ایتالیا)، نوشت:
دولت ترامپ تصور می کند که توافق هسته ای با ایران اساساً غیرقانونی بوده زیرا توسط دولت قبلی به امضاء رسیده و از سوی کنگرۀ این کشور مورد تأیید قرار نگرفته است. آنها قصد دارند رابطۀ خود را با تهران با تمامیتش مورد ارزیابی قرار دهند و دقیقاً به همین علت رئیس کاخ سفید ممکن است تصمیم بگیرد در صورتی که توافق مزبور مطابق انتظاراتش اصلاح نشود، آن را زیر سوال ببرد. اینها عناصر اصلی را تشکیل می دهند که در خلال نشست پنج عضو دائمی شورای امنیت، آلمان و اتحادیۀ اروپا که روز چهارشنبۀ گذشته در سازمان ملل برگزار گردید، مطرح گشد. روزنامۀ لا استامپا قادر است به لطف منابع حاضر در این گفتگو ها به ذکر جزئیات بپردازد.
تیلرسون، وزیر خارجۀ آمریکا در ابتدای این نشست اظهار داشت که اجرای کامل توافق از سوی ایران را که هفت بار از سوی آژانس بین المللی انرژی اتمی مورد تأیید قرار گرفته است، زیر سوال نمی برد. لیکن این توافق دو ایراد دارد: نخست اینکه رفتار کلی تهران همچون مداخله در سوریه، حمایت از تروریست، آزمایش های موشکی که به عقیدۀ وی روح توافق را نقض می کنند. دوم، به این دلیل که هرگز از سوی کنگره به تصویب نرسیده است و یک دولت دمکرات که دیگر وجود ندارد، آن را امضاء کرده بود. دولتی که در ضمن زمانی که هیلاری کلینتون در انتخابات ریاست جمهوری این کشور شکست خورد، از سوی مردم آمریکا طرد گردید. وی با این سخن قانونی بودن این توافق را زیر سوال برد.
سپس تیلرسون از حضار خواست موضوعاتی را به وی ارائه دهند تا در کنگره از آنها دفاع کند و نمایندگان مجلس را متقاعد سازد که این امر به نفع آمریکا است. در اصل از کنگره به عنوان بهانه ای به منظور مخالفت با توافق مزبور استفاده کرد. چه بسا تا ١٥ اکتبر ترامپ باید نزد نمایندگان کنگره پایبندی یا عدم پایبندی ایران را به برجام اعلام کند. چنانچه اعلام کند که این کشور در حال نقض آن است، کنگره ٦٠ روز فرصت خواهد داشت بار دیگر تحریم های لغو شده را اعمال کند. در میان نمایندگان یک اکثریت جمهوریخواه وجود دارد که هم اکنون مصمم است بار دیگر تدابیر مزبور را اعمال کند و بنابراین تیلرسون در اصل از آن به عنوان اهرمی برای ترغیب سایر کشورها به اعطای امتیازات درخواستی ترامپ به منظور لغو تأیید این توافق استفاده نمود. به طور خاص رئیس کاخ سفید قصد دارد بند «غروب» را که به موجب آن بعد از گذشت ده سال الزامات این توافق رفع می گردند، لغو نماید و محدودیت هایی را در مورد آزمایش های موشکی بگنجاند.
پاسخ ها عمدتاً هفت مورد بودند.
اول: توافق مزبور به عدم گسترش تسلیحات هسته ای مربوط می گردد و نه به سایر مباحثی که تیلرسون مطرح نمود. چنانچه آژانس بین المللی انرژی اتمی تأیید کند که مفاد آن رعایت گردیده یعنی رعایت گردیده است. این تنها ملاک ارزیابی است.
دوم: روسیه و چین به طور کلی نسبت به این مسأله که رفتار ایران مشکل ساز است، نظر مخالفی دارند. در حالی که کشورهای اروپایی اظهار داشتند که دلایلی برای نگرانی وجود دارد. لیکن اینها مسائلی سیاسی و جدای از توافق هسته ای به شمار می آیند. چنانچه آمریکا قصد دارد آنها را مورد بحث قرار دهد تا توافق دیگری را تعریف کند که به عنوان مثال آزمایش های موشکی را محدود سازد، انجام آن امکان پذیر است لیکن این امر باید در جلسه ای مستقل از جلسۀ مربوط به توافق هسته ای صورت بگیرد.
سوم: همگی اظهار داشتند که توافق مزبور قابل مذاکرۀ مجدد نیست: نمی توان بند «غروب» را برداشت یا موشک ها را افزود. طرح مزبور باید دست نخورده باقی بماند. می توان در رابطه با این مباحث جداگانه بحث کرد. لیکن بند «غروب» به معنای این نیست که بعد از انقضای زمان آن این کشور بار دیگر تجدید سلاح اتمی خود را از سر بگیرد. ظریف، وزیر خارجۀ ایران گفت: ما از تسلیحات هسته ای چشم پوشی کرده ایم و این تصمیم در پاراگراف اول این متن نوشته شده است. این تصمیمی است که ثابت می ماند حتی بعد از گذشت ١٠ سالی که در بند «غروب» آمده است، ثابت باقی می ماند.
چهارم: چنانچه دولت ترامپ توافق مزبور را به این دلیل که دولت قبلی اوباما در مورد آن مذاکره کرده است، رها سازد در این صورت کل نظام توافقات بین المللی نقش بر آب می شود. حتی آتش بس جنگ دوم جهانی نیز می تواند ملغی گردد زیرا دولتی آن را امضاء کرده است که اکنون دیگر وجود ندارد.
پنجم: فقط یک کشور نمی تواند این توافق را محکوم کند زیرا با یک قطعنامۀ شورای امنیت سازمان ملل و به اتفاق آراء به اجرا در آمده است. چنانچه آمریکا قصد دارد به مخالفت با آن بپردازد باید طبق مقررات تعیین شده توسط همین توافق یک آیین دادرسی را آغاز نماید لیکن باید در خصوص اعتراض به موارد نقض این توافق باشد.
ششم: حتی اگر آمریکا از آن کنار بکشد سایر کشورها مصمم هستند که به اتخاذ این توافق ادامه دهند و به تجارت با ایران بپردازند.
هفتم: چنانچه توافق هسته ای با تهران ملغی گردد، فرضیۀ مذاکره بر سر یک توافق دیگر با کرۀ شمالی کمتر قابل اعتماد خواهد گردید.
امید کشورهایی همچون انگلیس که نسبت به توافق مزبور نظر مساعد دارند، این است که آمریکا قصد ندارد در مقابل انسجام آنان منزوی بماند. شاید با پذیرش بحث در خصوص مسائلی که خارج از چارچوب توافق هسته ای موجبات نگرانی این کشور را فراهم می آورند. توافقی که باید دست نخورده باقی بماند تا بعد احتمالاً بر سر توافقی جداگانه در خصوص مبحث مزبور گفتگو گردد. آنها امیدوارند که ترامپ بلوف بزند و تهدید به اعتراض علیه توافق نماید تا در ازای آن چیزی دریافت کند لیکن وی گفته است که پیش از این تصمیمش را گرفته است.