چاپ

راه ترقی- امام جعفر صادق(ع) در 17 ربیع الاول 83 هجری قمری در مدینه دیده به جهان گشود، ابوعبدالله کنیه امام ششم شیعیان(ع) است و از لقب های ایشان صابر، طاهر و فاضل به شمار می رود. راستی و درستکاری آن امام همام نیز سبب شد که به ایشان لقب صادق بدهند.

آن بزرگوار در دوره امامت پدر عالیقدر خویش شاهد فعالیت های سازنده ایشان در نشر معارف دینی و تربیت شاگردان با بصیرت بود و همواره امام محمدباقر(ع) را در راه گسترش اسلام یاری می کرد. امام صادق(ع) پس از شهادت آن امام والامقام عهده دار پیشوایی شیعیان شد و در مدت 34 سال امامت خویش، خلافت حاکمانی از خاندان بنی امیه و بنی عباس را تجربه کرد. در این دوره به سبب همزمان شدن با ضعف و درهم ریختگی دستگاه خلافت، زمینه برای آزادی‌های سیاسی و بحث های علمی فراهم شد.

امام جعفر صادق(ع) با نشر معارف اسلام و سنت پیامبر(ص)، کلیدی‌ترین شخصیت در شکل‌گیری مذهب فقهی امامیه به شمار می رود. ایشان فقه و دانش اهل بیت(ع) را گسترش داد به همین سبب از آن امام همام به عنوان رییس مکتب جعفری نام می برند. امام(ع) با هدف تعامل سازنده و ارتباط مطلوب با پیروان خویش و رسیدگی به مسایل شیعیان، سازمان وکالت را بنیان نهاد که فعالیت آن در زمان پیشوایان دیگر نیز ادامه یافت.

امام صادق(ع) عرصه علم و فقه را تحولی عمیق بخشید و به شاگردان خویش شیوه بررسی و استنباط را آموزش داد و با پایه گذاری فقاهت و فهم گشاینده راهی نوین در ارتباط با موضوع های مباحثاتی شد.

امام ششم(ع) در میان پیشوایان فقهی اهل سنت نیز از جایگاه والایی برخوردار است، به گونه ای که «ابوحنیفه و مالک بن انس» از ایشان بسیار یاد کرده‌اند. ابوحنیفه این امام همام را عالم‌ترین فرد در میان مسلمانان عنوان کرده است. همچنین مالک بن انس در این زمینه می گوید: «بهتر از جعفر بن محمد، هیچ چشمی ندیده، هیچ گوشی نشنیده و در هیچ قلبی خطور نکرده است.»

سرانجام این امام بزرگوار در 25 شوال 148 هجری در 65 سالگی به دستور منصور دوانیقی خلیفه عباسی، مسموم و به شهادت رسید و پیکر مطهر ایشان در مدینه به خاک سپرده شد.

به مناسب سالروز شهادت امام صادق(ع) با حجت الاسلام «سیدرضا اکرمی» عضو جامعه روحانیت مبارز، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و رییس شورای فرهنگی نهاد ریاست جمهوری به گفت وگو پرداخته ا یم.

** شرایط سیاسی- اجتماعی دوران امام جعفرصادق(ع)
حجت الاسلام اکرمی درباره شرایط سیاسی و اجتماعی دوره زندگی امام صادق(ع) گفت: ایشان در دوره بنی امیه و در 83 قمری به دنیا آمد و شهادتش در 148 قمری و دوره بنی عباس اتفاق افتاد. این 2 حکومت در نهایت دشمنی و مخالفت با اهل بیت(ع) رفتار می کردند و این وجه مشترک آنها بود. از این رو عده ای از امامان به دست بنی امیه و عده ای دیگر به وسیله بنی عباس به شهادت رسیدند اما آنها از جهتی دیگر با یکدیگر تفاوت داشتند و آن اینکه بنی عباس به نام بنی هاشم بر سر کار آمدند و به عنوان حمایت از بنی هاشم پرچم را به دست گرفته بودند اما پس از قدرت گرفتن در برابر آنان ایستادند و با آنها مخالفت کردند. بنی امیه از همان دوره نخست قدرت گیری برخلاف بنی عباس با بنی هاشم دشمن بودند و تا آخر حکومت خود نیز با آنان دشمنی کردند.

** نهضت فکری و فرهنگی امام صادق(ع)
عضو جامعه روحانیت مبارز اظهار داشت: دوره ضعف و اضمحلال بنی امیه در شام و قدرت گیری بنی عباس در کوفه بود، امام صادق(ع) در مدینه از این خلاء و فرصت به وجود آمده استفاده کرد و حوزه علمیه پدر بزرگوار خویش را که 500 تن شاگرد داشت، گسترش داد و آن را به دانشگاهی تبدیل کرد که تعداد شاگردان آن چهار هزار تن بود. امام صادق(ع) در این دانشگاه به تربیت نیرو و انسان سازی برای نهضت فکری و فرهنگی همت گماشت به طوری که به ایشان لقب «صادق» دادند و این لقب معیاری برای صحت و درستی هر فکر، فقه، بینش و دانشی قرار گرفت.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم تصریح کرد: همه پژوهشگران و متخصصان بر این عقیده هستند که امام صادق(ع) با گسترش دانشگاهی که چهار هزار شاگرد داشت پایه گذار انسان سازی و دانش سازی شد.

** چگونگی تعامل ششمین امام شیعیان(ع) با حکومت وقت
وی در ارتباط با رفتارهای امام صادق(ع) با حکومت بیان داشت: آن امام همام ضمن اینکه به تربیت و پرورش شاگردان مشغول بود، با افرادی که معترض بودند، برخوردهای متفاوتی از خود نشان می داد. زمانی پیش می آمد که از طرف نیروهای حکومت بر ایشان فشار وارد می شد و حوزه علمیه را تعطیل می کردند و امام(ع) به کوفه و حیره تبعید می شد. زمانی دیگر آن حضرت(ع) مجبور به تقیه می شد که در کنار این موضوع به رسالت خود عمل می کرد و از گزند دشمن در امان می بود. از این رو آن حضرت(ع) متناسب با شرایط زمانی هر دوره و افرادی مختلف رفتارها و برخوردهای متفاوتی نیز از خود نشان می داد.

** خط مشی مناظره های امام صادق(ع)
حجت الاسلام اکرمی درباره مناظره های و گفت و گو های امام صادق(ع) با جریان های فکری توضیح داد: گاهی پیش می آمد که آن حضرت(ع) در مسایل فقهی، فرهنگی و فلسفی با فرقه ها و جریان های مختلف مذهبی مناظره و گفت گو می کرد و زمانی نیز این وظیفه بر عهده شاگردان ایشان گذاشته می شد. افرادی مانند هشام بن حکم، هشام بن سالم، مومن طاق و ... از شاگردان برجسته آن امام بزرگوار بودند که به شهرهای گوناگونی سفر می کردند و با افرادی از فرقه های و اندیشه های مختلف بحث و مناطره علمی انجام می دادند.

** اندیشه ها و فرقه های انحرافی در جهان کنونی
عضو جامعه روحانیت مبارز با اشاره به اندیشه ها و فرقه های انحرافی در جهان درباره چگونگی استفاده از آموزه های مکتب امام صادق(ع) برای معرفی اسلام واقعی گفت: آیت الله خامنه ای مقام معظم رهبری بحثی با عنوان کرسی اندیشه ها مطرح کرده اند. از این رو در حوزه های علمیه و دانشگاه ها باید کنفرانس ها و جلسه هایی تشکیل شود و مسایلی طرح شود و گفتمان هایی شکل بگیرد تا بتوان با توجه به گسترش وسایل ارتباط جمعی و در دسترس بودن آنها، آموزه های مکتب جعفری و دین اسلام را برای همگان طرح و قابل فهم کرد.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در پایان یادآور شد: در اصل 12 قانون اساسی ایران، دین و مذهب رسمی کشور جعفری اثنی عشری قرار داده شده است و تغییری پیدا نمی کند. از این رو روز ولادت و شهادت امام صادق(ع) در کشور تعطیل رسمی است تا از یک طرف از این امام همام تکریم و تجلیل کنیم و از طرفی دیگر این دانشگاه و مذهب را بهتر، بیشتر و عمیق تر بشناسیم.