چاپ

راه ترقی- نشریه اکسپرت (روسیه)، در تحلیلی نوشت: ایران که به خاطر اعمال تحریم های امریکا، با خطر کاهش چشمگیر دلارهای نفتی مواجه شده است، به متحدان خود نیاز دارد. فعلا، اتحادیه اروپا و کشورهای اروپایی که به رغم فشارها از سوی واشنگتن، به تلاش های خود برای حفظ توافق پیرامون برنامه هسته ای ایران ادامه می دهند، از این کشور حمایت می کنند.
نیلس آنن، مشاور رسمی و سخنگوی حزب سوسیال دموکرات آلمان در امور سیاست خارجی وزارت امور خارجه این کشور، - یکی از هواداران حفظ برنامه جامع اقدامات مشترک پیرامون برنامه هسته ای ایران است. در روزهای اخیر، او در مصاحبه ای با سایت خبری News١٨ اعلام کرده که فشارهای امریکایی ها بر متحدانش با هدف ناگزیر ساختن آنها به امتناع از نفت ایران، خشمگین کننده است. بی جهت نیست که هند برای گفتگو پیرامون نفت ایران اعلام آمادگی کرده است. دهلی یکی از سه وارد کننده اصلی نفت از ایران است. به اعتقاد وی، هند باید پیرامون رعایت و یا عدم رعایت تحریم های امریکا به طور مستقل، تصمیم گیری کند. آنن معتقد است که باید مکانیسم مالی برای فائق آمدن بر تحریم های امریکا طراحی شود. فرانسه در این زمینه پیشنهاداتی دارد.
می بایست خاطر نشان کرد که ظاهرا، تهران از عملکردهای دهلی هراسی ندارد. روز دوشنبه، ٢٣ ماه ژوئیه، هند اعلام کرد که در سه ماهه دوم سال جاری، ایران از عربستان سعودی پیشی گرفته و در میان ارسال کنندگان نفت به دهلی، جایگاه دوم را از آن خود کرده است. به رغم آن، در سال جاری، حجم ارسال نفت ایران به هند کاهش یافته است. هند از ایران ٩,٨ میلیون تن نفت خریداری کرده و این در حالی است که در سال گذشته، این حجم ١٣.٤ میلیون تن نفت بوده است.
در ماه مه، دولت هند اعلام کرده بود که قصد ندارد، تحریم های امریکا علیه ایران را رعایت کند، زیرا فقط تحریم های سازمان ملل متحد را به رسمیت می شناسد، اما بعد، تغییر عقیده داد. چند هفته پیش، نیکی هیلی، نماینده امریکا در سازمان ملل متحد، به دهلی سفر کرد. یک روز بعد از پایان این سفر، هند اعلام کرد که برای کاهش شدید و یا امتناع کامل از نفت ایران آمادگی دارد. در حال حاضر، شرکت های بزرگ هندی Nayara Energy و Reliance Industries حجم خرید نفت ایران را کاهش داده اند و قصد دارند، این حجم را به نصف برسانند.
گفتنی است که دولت هند در انتظار پایان مذاکرات میان اتحادیه اروپا و ایران است و تمامی گزینه های ممکن را در نظر گرفته است. در هفته گذشته، هیاتی از ایران به دهلی سفر کرد تا هندی ها را به عدم کاهش حجم خرید نفت ایران متقاعد سازند. بعد از ایرانی ها نیز دیپلمات هایی از امریکا به هند سفر کرده و تلاش کردند تا این کشور را به جایگزین کردن نفت عراق و عربستان سعودی به جای نفت ایران متقاعد سازند. زمان زیادی تا تصمیم گیری نهائی هند باقی نمانده است. این کشور باید تا قبل از ماه اکتبر قرار خود را اعلام کند.

روسیه یا اتحادیه اروپا؛ کدام بهتر است؟
المانیتور (امریکا)، نیز در تحلیلی نوشت: در حالی ایران کمک اتحادیه اروپا را برای رهایی از تحریم های آمریکا ترجیح می دهد که شاید مسکو بهتر از اروپایی ها بتواند این نقش را ایفا کند.
بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران، روز٢٣ ژوئیه برای گفتگو با همتای روسی خود به مسکو رفت. یکی از اهداف این دیدار برای مسکو نشان دادن تصمیم راهبردی کرملین برای ادامه فعالیت خود در بخش انرژی ایران بود. دو وزیر درباره همکاری خود در جرگه کشورهای صادرکننده گاز و برنامه های روسیه برای تبدیل توافق اوپک+ به توافقی دائم نیز گفتگو کردند.
این سفر را چنانچه از دیدی کلی تر نگاه کنیم، بسیار دارای اهمیت است.
با وجود ناامیدی رهبران اروپا، ایران هنوز به کمک اروپا برای رهایی از تحریم های آمریکا امیدوار است. با وجود این، تهران روی برنامه دوم خود، یعنی تقویت ارتباط با روسیه در صورت نتیجه بخش نبودن کمک اروپایی ها، نیز فعالانه کار می کند. اروپا به علت توانمندی سیاسی و اقتصادی بالاتر و تجربه خوشایندتری در روابط گذشته، در مقایسه با روسیه، برای ایران در نگاه اول جذاب تر است. اما این ارتباط در عمل پیچیده تر است.
در واقع اروپا با دست کم دو راهبرد صرفاً سیاسی و صرفاً اقتصادی برای کمک به ایران تلاش کرده است. اروپا بر اساس راهبرد سیاسی تلاش می کند با گفتگو با ایران درباره مسائل منطقه ای، به جامعه جهانی نشان دهد ایران کشوری اهل مذاکره است و فرصت را از آمریکا برای معرفی تهران به عنوان یکی از دردسرسازان جهان بگیرد. مذاکرات ایران و اتحادیه اروپا درباره یمن در همین راستا است.
در راهبرد صرفاً اقتصادی، اتحادیه اروپا تلاش می کند با وجود ناتوانی در جلوگیری از خروج شرکت های بزرگ اروپایی از ایران، شرکت های کوچک و متوسط را به رفتن به ایران تشویق کند.
بی تردید هر دو ابتکار با مشکلاتی روبرو هستند. نخست این که هر دو راهبرد زمانبرند و برای ایران رهایی فوری به همراه نخواهند آورد. این در حالی است که زمان زیادی از روی کار بودن دولت روحانی باقی نمانده است و هر چه بیشتر منتظر کمک اروپایی ها بماند، دستیابی به پیروزی فرد مورد حمایت او در انتخابات بعدی کمتر خواهد بود.
دوم، تهران آمادگی خود را برای بحث درباره مسائل منطقه ای با اتحادیه اروپا اعلام کرده است؛ اما معلوم نیست تا چه اندازه برای دستیابی به توافق نهایی آماده است و امتیازاتی که می دهد دیگر بازیگران منطقه ای و دولت ترامپ را راضی خواهد کرد. یا خیر.
سوم، اقدامات اقتصادی آخرین راه حل است. شرکت های کوچک و متوسط فقط می توانند به ایران برای دامه حیات این کشور کمک کنند؛ نه توسعه آن. از سوی دیگر این برنامه فقط در صورتی به نتیجه خواهد رسید که آمریکا تحریم های ثانویه سخت گیرانه تری اعمال نکند.
در نهایت، اعضای اتحادیه اروپا برای کمک به ایران باید به اجماعی داخلی دست یابند. با وجود این، اختلافات روشنی میان انگیزه ها و مواضع کشورهای عضو اتحادیه اروپا در برابر ایران وجود دارد که رسیدن سریع به برنامه ای مشترک را دشوار می کند. کشورهایی مانند ایتالیا، اسپانیا، یونان و دانمارک به انگیزه های اقتصادی برای نجات روابط خود با ایران تلاش می کنند و برای کشورهایی مانند آلمان، فرانسه، اتریش و انگلیس انگیزه های سیاسی نیز مهم هستند. کشورهایی مانند لهستان هم هستند که با هدف نشان دادن وفاداری خود به آمریکا و ضربه زدن به متحد ایران، یعنی روسیه، از تصمیم ترامپ حمایت می کنند.
این محاسبات به مسکو کمک می کند گزینه های خود را برای همکاری نزدیک تر با تهران ایجاد کند. سفر آقای ولایتی به مسکو علاوه بر این که حاوی پیام های سیاسی بود، با هدف گفتگو درباره برجام و کمک به ایران در توسعه بخش نفت و تضمین صادرات نفت انجام شد.
سخنان ولایتی درباره ادعای آمادگی روسیه برای سرمایه گذاری ٥٠ میلیارد دلاری در صنعت نفت و گاز ایران جنجال ساز شد. مقامات روسی به علت نداشتن تمایل به جلب توجه ها به فعالیت شرکت های روسی در ایران، از توضیح در این باره خودداری کردند. در مقابل مقامات روسی درباره آمادگی خود برای ادامه توافق نفت در برابر کالا سخن گفتند که با بازخورد منفی در ایران روبرو شد.
این رویداد روی برنامه های تهران ومسکو برای همکاری در زمینه نفت و گاز تأثیری نداشت. حتی پیش از سفر ولایتی نیز گازپروم درباره مشارکت در توسعه میدان گازی کیش، پارس شمالی، فرزاد A و B و تأسیس شرکت مشترکی میان ایران و روسیه برای انجام عملیات خط لوله ایران-پاکستان-هند ، دور تازه ای از گفتگو با مقامات ایران را آغاز کرده بود.
سفر وزیر نفت ایران به روسیه نیز نشانه دیگری از بررسی گزینه های همکاری میان دو کشور است که منافع هر دو طرف را تأمین می کند. روسیه به ایران و دیگر کشورها نشان داده است که تصمیم ندارد از پیشنهادات ترامپ به اوپک و دیگر تولید کنندگان برای جبران کمبود نفت حاصل از خروج ایران از بازار نفت، حمایت کند.
و در پایان باید گفت با وجود قوی تر بودن ظرفیت های اقتصادی و سیاسی اتحادیه اروپا در مقایسه با روسیه، شاید مسکو برای کمک به تهران در مقاومت در برابر تحریم های آمریکا آماده تر باشد.