چاپ

راه ترقی- زمزمه های کمبود پوشک بچه در بازار از یک ماه گذشته وجود داشت. حالا اما فروشگاه های زنجیره ای، هایپر مارکت ها حتی داروخانه ها و سوپر مارکت ها، پوشک و دستمال کاغذی کم دارند و خریداران نه مبتنی بر نیاز امروز بلکه با نگرانی و اضطراب از فردا و روزمبادا این کالا را حتی گرانتر از قبل و مازاد بر نیازشان خریداری می کنند.
هر چند با خرید مازاد بر نیاز ممکن است تا حدی آرامش فردی برای تعدادی از مردم ایجاد شود اما این اقدام به آرامش بازار آسیب می زند؛ چنانکه بهمن حسن بیگی، معاون حقوقی و نظارت تعزیرات حکومتی تهران و رئیس گشت های مشترک معتقد است، احتکارهای خانگی ضربه بزرگی به بازار زده است.
به گفته حسن بیگی، کالاهای بهداشتی از قبیل پوشک بچه و بزرگسال و دستمال کاغذی در بازار موجود است اما هر چه در بازار تزریق می شود به دلیل تقاضای زیاد باز هم دچار کمبود هستیم.
محمدعلی اسفنانی، معاون سازمان تعزیرات حکومتی هم تاکید دارد که در فرهنگ مصرف باید تجدید نظر شود زیرا صحیح نیست زمانی که کالایی افزایش قیمت دارد، عطش و تقاضا برای خرید هم افزایش یابد.
عده ای، این موضوع را دستمایه طنز قرار داده اند و در فضای مجازی و رسانه ها، کاریکاتورها و تصاویری از احتکارهای خانگی و مقدار انبوه پوشک و نوزادانی که لابه لای این پوشک ها در حال بازی و خوشحالی هستند، تهیه می کنند و این مساله جزو سوژه های داغ و پربازدید شبکه های اجتماعی شده است.
برخی مردم هم با نوشتن مطالبی درباره مشکلاتی که برای تهیه پوشک و کمبود این کالای ضروری دارند، ابراز نگرانی کرده اند. برخی دیگر هم از قیمت های سرسام آور گلایه دارند.
مشتری اصلی پوشک، بچه ها هستند و طبق آما رموجود هر سال به طور میانگین یک میلیون و 500 نوزاد به دنیا می آید و حداقل تا دو سال مشتری ثابت این کالای ضروری هستند.
با احتساب اینکه هر نوزاد و نوپا تا سن دو سالگی روزانه به پوشک نیاز دارد و به طور متوسط سه پوشک استفاده کند، میزان مصرف پوشک یک روز کل کشور حدود 9 میلیون عدد پوشک است و با در نظر گرفتن بسته های 10 تایی پوشک، در ماه 27 میلیون بسته پوشک 10 تایی پوشک نیاز داریم.
البته مصرف پوشک برای افراد بیمار، ناتوان و سالمندان نیز به عنوان یک ضرورت مطرح است؛ بیمارانی که شاید کوچکترین مشکل آنان تهیه پوشک باشد و در بستر بیماری مشقت های دیگری را هم تحمل می کنند.
در جریان بازرسی های گشت مشترک تعزیرات حکومتی از انبارهای جنوب تهران، در یکی از خیابان هایی که به فروش اجناس عمده شهرت دارد، انبار قابل توجهی از کالاهای بهداشتی شامل پوشک بچه و بزرگسال، دستمال کاغذی، نوار بهداشتی و مواد شوینده کشف شد.
صاحب این انبار با توجه به بررسی های کارشناسان تعزیرات اقلام موجود در انبار را به صورت قطره چکانی به بازار عرضه می کرد که پس از محرز شدن تخلف، ملزم به عرضه کالاهای خود در بازار شد.
این فروشنده عمده کالاهای بهداشتی با تعزیرات همکاری کرد و با نصب بنر بر سر در انبار خود، اعلام کرد که در این انبار اقلام موجود به قیمت مصوب و پایین تر از قیمت مصرف کننده عرضه می شود.
مالک انبار گفت که مردم در این دو روز جلوی انبار صف می کشند و ما به فروشندگان مغازه ها یا مصرف کنندگان، کالاها را به قیمت اعلام شده عرضه می کنیم.
مالک این واحد صنفی افزود: تولیدکنندگان به دلیل نبود مواد اولیه سطح تولیدات خود را کم کرده اند و دلیل آنها این است که قیمت مواد اولیه چند برابر شده است.
وی در عین حال تاکید کرد که در حال حاضر کالا به اندازه مصرف در بازار هست اما قیمت ها تا سه برابر افزایش یافته است و مردم هم برای تهیه این کالا حرص و ولع بسیار دارند شاید علت این است که می ترسند با نبود آن دچار مشکل شوند.

*بارش را موریانه خورده است
در جریان این بازدید، یکی از مشتریان گفت: فرزندم سه ساله است و هنوز از پوشک استفاده می کند اما به دلیل نبود پوشک و گرانی فقط او را شب ها پوشک می کنیم و در طول روز با وجود اینکه ممکن است خرابکاری کند، پوشک نمی شود.
خانم دیگری که برای تهیه پوشک بزرگسال مراجعه کرده بود گفت: بیماری در منزل دارم که چهار سال است نمی تواند تکان بخورد و اگر پوشک نباشد با توجه به زخم های بستری که دارد با مشکل مواجه می شویم.
فرد دیگری که از گرانی پوشک بسیار ابراز ناراحتی و ناتوانی داشت گفت: فرزند من سندروم داون دارد و پنجساله است اما هنوز پوشک می شود و واقعا تهیه پوشک با این قیمت در توانم نیست.
مشتری دیگری که به دنبال برند خاصی از پوشک بزرگسال بود نیز گفت تمام شهر را زیر پا گذاشتم برای تهیه این پوشک اما انگار بارش را موریانه خورده است؛ هیچ جا نیست.

* کشف و ضبط انبارهای احتکار پوشک
در چند هفته اخیر، سازمان تعزیرات حکومتی با برپایی گشت های مشترک با حضور نمایندگان دستگاه های نظارتی سعی بر تنظیم بازار دارد.
در این مدت از طریق بازرسی های سرزده از انبارها یا گزارش هایی که از سوی مردم به تعزیرات اعلام می شود، انبارهای بسیاری در شهرهای بزرگ و کوچک کشف، کالاهای این انبارها ضبط و در برخی مناطق هم به بازار عرضه شده است.
یاسر رایگانی، سخنگوی سازمان تعزیرات از کشف دوسوله بزرگ نگهداری پوشک بچه خبر داده و گفته که صاحبان این کالا در سال 96 با ارز 3800 تومانی بالغ بر یک میلیون و 200هزار بسته پوشک نوزاد از دو برند خارجی معروف وارد کرده اما تاکنون این کالا را به بازار عرضه نکرده بودند.
وی همچنین از کشف دومین محموله انبار پوشک در استان البرز خبر داد و گفت که انبار دیگری حاوی 208 هزار بسته پوشک به ارزش 10 میلیارد تومان کشف و ضبط شد.
روز یکشنبه 18 شهریور نیز محسن نیک ورز، دادستان عمومی و انقلاب سیرجان از کشف و ضبط 30هزار بسته پوشک احتکار شده در یک انبار این شهر خبر داد و اعلام کرد که ارزش کالای احتکار شده بیش از 10میلیارد ریال برآورد شده است و ‌در این ارتباط یک متهم مورد تعقیب قضایی است و قرار است با همکاری صاحب کالا، پوشک های احتکار شده در بازار توزیع شود.
سرهنگ احمد کرمی، رئیس پلیس آگاهی قم نیز اخیرا از کشف دو هزار و 570 کارتن پوشک بچه احتکار شده به ارزش بیش از سه میلیارد ریال در یکی از انبارهای این استان خبر داده است.
در استان البرز نیز یک میلیون بسته پوشک بچه احتکار شده کشف شد و مدیرکل تعزیرات حکومتی البرز اعلام کرد که این کالا سال گذشته با ارز3800 تومانی وارد کشور شده است و نباید به قیمت ارز امروز به بازار عرضه شود.
در شهرستان بروجرد هم انبار بزرگ مواد سلولزی و پوشک کشف شد. در این انبار بیش از 10 تن انواع پوشک و دستمال کاغذی نگهداری می شد که پس از شناسایی، کالای این انبار ضبط شد.
این موارد، تنها بخشی از کشفیات گشت های مشترک سازمان تعزیرات حکومتی و نهادهای نظارتی در چند هفته اخیر برای تنظیم بازار مواد سلولزی به ویژه پوشک است.
البته بهمن حسن بیگی، رئیس گشت های تعزیرات پیش از این خبر داده بود که قرار است، با همکاری یکی از واردکنندگان مواد سلولزی و بهداشتی، 60 میلیون عدد پوشک در بازار عرضه شود.
حسن بیگی اعلام کرده است که نحوه توزیع و مکان های عرضه از طریق رسانه ها و با نصب بنر در سطح شهر به اطلاع شهروندان خواهد رسید.

* تئوری مقاومت در جامعه نهادینه شود
علی اصغر سعیدی، جامعه شناس و استاد دانشگاه تهران در تحلیل رفتارهای اجتماعی مردم نسبت به کمبود پوشک در بازار گفت: اعتماد اجتماعی بر رفتار و کنش های اجتماعی مردم تاثیر می گذارد. امروز مردم به دلیل پایین بودن سطح اعتماد اجتماعی به منابع رسمی خبر و اطلاعات، کمتر اعتنا دارند و بیشتر بر اطلاعات فضای مجازی یا مشاهدات و منابع غیر رسمی متکی هستند و بر این اساس، تصمیم گیری و رفتار می کنند.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران اظهار داشت: علت ضعیف بودن میزان اعتماد اجتماعی این است که حاکمیت نتوانسته در موضوع «حل تعارض منافع» چندان موفق عمل کند در حالی که در شرایط بحرانی باید ترجیح منافع جمعی و گروهی نسبت به منافع فردی در جامعه تبیین و فرایند متقاعدسازی در این زمینه نهادینه شود.
وی تصریح کرد: اقناع اجتماعی و تئوری مقاومت باید در جامعه درونی شود تا شهروندان ضرورت همبستگی اجتماعی را احساس کنند و دقیقا مانند دوران جنگ تحمیلی که با اعلام کمبود پنبه برای جبهه، خانواده ها به فروشگاه ها هجوم می بردند تا برای ارسال پنبه به مناطق جنگی اقدام کنند و نوعی مشارکت فعال و پویا داشتند.
وی خاطرنشان کرد: تک فرزندی و فرزندسالاری باعث شده تا هر موضوعی که به فرزندان مربوط باشد، اهمیت بیشتری پیدا کند و چون پوشک به کودکان مربوط است، از این منظر تلقی می شود.
این جامعه شناس اقتصادی یادآور شد: شاید اگر در گذشته مساله کمبود پوشک اتفاق می افتاد، کالاهای جایگزین مانند پارچه های پنبه ای به راحتی جایگزین پوشک می شد اما امروز به دلیل اهمیت و جایگاه فرزندان، مطرح شدن حقوق کودکان همچنین ارتقای سطح بهداشت این مساله اهمیت بیشتری دارد.

* رفتار مردم طبیعی است
حسن عماری، روانشناس و رفتارشناس اجتماعی از منظر روانشناختی درباره تمایل مردم به خرید بیشتر این کالا گفت: اکنون در وضعیت سختی قرار داریم و این شرایط در ادبیات عامه و اذهان عمومی رسوخ می کند و به واکنش های رفتاری در شهروندان منجر می شود.
وی ادامه داد: در چنین شریطی گاهی اتفاقاتی رخ می دهد که حتی خنده دار است اما موج انفجار اجتماعی و جنبه های روانی آن به حدی زیاد است که رفتارهای افراد هم متفاوت می شود.
این روانشناس خاطرنشان کرد: رفتار مردم در این شرایط بحرانی کاملا طبیعی است زیرا افراد سعی دارند با اندوخته های بیشتر برای خود احساس امنیت و آرامش فراهم کنند تا بتوانند به حد مطلوبی استرس ها و اضطراب های ناشی از این شرایط بحرانی را کاهش دهند.
عماری اظهار داشت: افرادی که اندوخته های بیشتر دارند، احساس آسودگی خاطر، اعتماد به نفس و امنیت بیشتری را برای خود تامین می کنند که البته این رفتار در واکنش به بازار متلاطم و بی ثبات که هر لحظه ممکن است اتفاق غیرمترقبه جدیدی در عرصه اقتصادی رخ دهد، طبیعی است.
رفتارشناس تصریح کرد: از منظر روانشناسی اجتماعی جامعه واکنش طبیعی به وضعیت فعلی نشان داده است و تاکید می کنم که چون در شرایط مشکلات اقتصادی قرار داریم واکنش مردم نه آسیب نه اختلال است بلکه کاملا واکنش منطقی است.
عماری یادآور شد: در این شرایط اتفاقات پیش بینی ناپذیری رخ می دهد. واکنش اجتماعی به این مقولات ممکن است متفاوت باشد اما آنچه مسلم است همه افراد سعی بر تامین امنیت و آرامش خود در این شرایط هستند.