چاپ

راه ترقی- هر از چند گاهی فعال شدن آتشفشان دماوند دستمایه خبرسازی ها و نیز اظهارنظر کارشناسان قرار می گیرد؛ در روزهای پایانی اسفند ماه پارسال نیز فیلمی در فضای مجازی دست به دست شد که در آن ادعا شده بود آتشفشان فعال‌شده و گدازه‌هایی از آن خارج می شود.
اوایل شهریور ماه نیز دماوند خبرساز شد؛ آب شدن انبوهی از برف قله دماوند که سبب طغیان رودخانه های محلی در بخش لاریجان شهرستان آمل شد، گمانه زنی های را در باره احتمال فعال شدن آتشفشان قله دماوند در فضای مجازی و محافل مردمی مازندران در پی داشت.
کوه دماوند یک کوه آتشفشانی نیمه فعال شناخته می شود که از آخرین باری که فعالیت داشته، حدود 7300 سال می گذرد؛ با این حال بررسی علمی رخداد اخیر در حوزه دماوند، کارشناسان زمین شناسی و زلزله شناسی را بر آن داشت تا روز دوشنبه در مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی گرد هم آینده و داشته ها و اطلاعات علمی خود را درباره دماوند به اشتراک بگذارند.

** رفتار آتشفشان دماوند تغییر محسوسی نداشته است
مدیر زمین شناسی منطقه ای سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی در این نشست گفت: آتشفشان دماوند نیازمند پایش دائم بوده و لازم است یک مرکز پایش در آن دایر شود تا به همه اطلاعات آن دسترسی داشته باشیم.
«جلیل قلمقاش» افزود: آتشفشان های دماوند، تفتان، سبلان، بزمان و پنج آتشفشان دیگر کشور احتمال دارد در آینده فوران کنند.
وی ادامه داد: از آنجا که حدود 20 میلیون نفر در شهرها و روستاهای اطراف آتشفشان دماوند زندگی می کنند، این کوه از اهمیت بیشتری برخوردار است.
این مقام مسئول اظهار داشت: تصاویر گرفته شده از قله دماوند حاکی از آب شدن یخچال ها در آن است اما اینکه این مساله ناشی از تغییر اقلیم بوده یا اینکه دماوند فعال شده، نیازمند داده های بیشتر و بررسی علمی است و به نظر می رسد همه افراد صاحب نظر در این زمینه بر مبنای احساسات صحبت می کنند.
وی یادآور شد: تاکنون جوانترین فورانی که محققان توانسته اند در دماوند نمونه گیری و تعیین سن کنند، مربوط به هفت هزار و 300 سال قبل است و جوان تر از این خبر نیز وجود دارد.
قلمقاش تاکید کرد: وجود چشمه های آب گرم و خروج گاز، نشان دهنده خاموش نبودن دماوند است و ممکن است در آینده فعالیت کند و فعالیت آن به صورت فوران باشد.
وی تصریح کرد: در صورت فوران، مخاطرات این آتشفشان شامل انفجار مخروط آتشفشانی، فوران و جریان گدازه، باران خاکستر، گازهای سمی و سوزان و سیل و بهمن ناشی از ذوب شدن یخ ها و برف ها خواهد بود.
این مسئول ادامه داد: نگرانی اصلی زمین‌شناسان، کنده شدن مخروط دماوند به طول 300 تا 400 متر است که در این صورت حتی شهرهای در فاصله 100 کیلومتری از این قله در معرض خطر قرار خواهند گرفت.
وی یادآور شد: تاسیس یک مرکز پایش آتشفشان دماوند جنبه پیشگیری، هشداردهنده و تحقیقاتی داشته و در کاهش آسیب پذیری منطقه موثر خواهد بود.
این مدیر سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی گفت: 2 سال پیش بودجه پنج میلیارد و 800 میلیون تومانی برای تاسیس ایستگاه مرکزی پایش در دماوند، استقرار هشت دستگاه لرزه نگاری و جی پی اس (GPS) و خرید دستگاهها و تجهیزات مورد نیاز پیش بینی شد، اما تاکنون کمتر از 100 میلیون تومان آن اختصاص داده شده است.
وی با اشاره به انجام مطالعات پایه در آتشفشان های سهند و سبلان، بزمان و همچنین در حال انجام بودن مطالعات در آتشفشان تفتان تاکید کرد: نیازمند داده های دقیق این آتشفشان ها برای رصد فعالیت آنها هستیم و به این منظور تاسیس یک مرکز پایش آتشفشان برای کل کشور لازم است.

** ساختار پوسته کشور در دست مطالعه است
در ادامه این نشست «مرتضی طالبیان» عضو پژوهشکده علوم زمین افزود: مطالعات ساختار پوسته کشور در حال انجام است و بررسی فعالیت‌های لرزه ای در یکصد سال اخیر چیزی در خصوص فعالیت آتشفشان دماوند نشان نمی دهد.
این مسئول بیان داشت: مطالعات اقلیم دیرینه کشور نشان می‌دهد چهار هزار و 200 سال پیش تغییر اقلیم مشابه امروز در کشور اتفاق افتاده اما از آن زمان تاکنون هیچ فعالیتی مبنی بر آتشفشانی دیده نشده است.
طالبیان در عین حال تهیه نقشه خطر آتشفشان برای کشور را لازم برشمرد و گفت: در سطح ملی باید مناطق آتشفشانی را شناسایی کرده و از ساخت و سازها در این مناطق خودداری کنیم.
وی در خاتمه با اشاره به آتشفشان های کشور یادآور شد: فرودگاه های بزرگی در مجاورت این آتشفشانها ساخته شده که هرگونه فوران و فعالیت آنها می‌تواند جریان زندگی را در این مناطق به خطر اندازد، همچنین در خصوص تهران راه های ارتباطی پایتخت بسیار مهم است و بروز آتشفشان می تواند با مسدود کردن هر یک از این راه های ارتباطی فاجعه ساز باشد.

** رفتار آتشفشان دماوند تغییر محسوسی نداشته است
مسئول تهیه نقشه زمین شناسی دماوند گفت: گرمای هوا و نبود بارندگی در سال جاری سبب از بین رفتن منابع برف و یخ در دماوند شده و به نظر نمی‌رسد در رفتار آتشفشان دماوند تغییر محسوسی ایجاد شده باشد.
«حمیده رشید» افزود: با این حال برای اظهار نظر دقیق به داده های دقیق دستگاهی نیاز است.
به گفته وی، از 50 سال پیش تاکنون نقشه دقیقی از دماوند تهیه نشده و آخرین بار «آلن باخ» سوئیسی در سال 1966 جامع ترین کار را در این قله به انجام رسانده است.
رشید بیان داشت: از سال 1388 سازمان زمین شناسی تهیه نقشه دماوند را در اولویت خود قرار داد و تصمیم به تهیه نقشه یک بیست و پنج هزارم دماوند گرفت که تاکنون نزدیک به 220 روز عملیات صحرایی در این راستا انجام شده و بیش از هزار و 500 کیلومتر پیمایش در شیب حدود 15 تا 25 درجه به انجام رسیده است.
این کارشناس معاونت زمین شناسی سازمان زمین شناسی اظهار داشت: تاکنون 40 نمونه برای تعیین سن آماده شده است اما امکانات لازم برای تعیین سن را در اختیار نداریم.
وی با اشاره به سیل های اخیر در منطقه رینه خاطرنشان کرد: به گفته محلی ها همه ساله در مرداد ماه در منطقه سیل داشتیم اما امسال به دلیل گرمای بیش از حد هوا سیل شدت بیشتری داشته است.
وی اضافه کرد: همه معادن موجود در دماوند به جز یک مورد تعطیل شده است.