چاپ

راه ترقی- از جمله این شیوه های عزاداریی می‌توان به دو آیین «طشت‌ گذاری» و «شمع گردانی» در استان اردبیل به ویژه مرکز این استان یعنی شهرستان اردبیل اشاره کرد.
اردبیل که خود به عنوان یکی از خاستگاه‌های مهم تفکر تشیع و یکی از مظاهر اصلی نضج پیدا کردن آیین اسلام و فرهنگ شیعه در میان ایرانیان مسلمان به شمار می‌رود، از سردمداران برگزاری آیین‌های سوگواری شهادت امام حسین علیه السلام، علمدار کربلا حضرت ابوالفضل العباس(ع) و دیگر شهدا و یاران حضرت امام سوم شیعیان شناخته می‌شود.
در حقیقت مردمان اردبیل در زمره معدود مردمانی از سرزمین‌مان هستند که پیش از آغاز مراسم عزاداری در دهه نخست ماه محرم، به پیشواز این آیین می‌‌روند. سوگواری و عزاداری آقا اباعبدالله الحسین علیه السلام در اردبیل از سه روز مانده به ماه محرم - از بیست و هفتم ذیحجه - با مراسم آیینی «طشت‌ گذاری» آغاز می‌‌شود.
در این مراسم سوگواران بعد از مدیحه سرایی، نوحه‌خوانی و عزاداری، طشت‌هایی را که به عنوان نماد تشنه کامی شهدای کربلا پر از آب کرده و با خواندن مرثیه و زیارت عاشورا بر آب این طشت‌ها، آنها را متبرک کرده و سپس با آب آن‌ها وضو گرفته و نماز خود را می‌خوانند و به این ترتیب خود را برای آغاز مراسم سوگواری دهه نخست ماه محرم آغاز می‌کنند.
یکی از بدیع‌ترین شیوه‌های برگزاری آیین‌های سوگ در ایران متوجه آیین «طشت‌ گذاری» است؛ چرا که در حقیقت این طشت‌ها خود به مثابه رود فرات است که توسط یزید و یزیدیان بر سپاه حضرت امام حسین علیه السلام بسته می‌‌شود. آنچنان این شیوه آیینی دارای جایگاه و ارزش بالایی است که در اجرای مراسم تعزیه به ویژه تعزیه مکتب منطقه آذربایجان ایران، ما شاهد حضور یکی از همین طشت‌ها به مثابه دریا، رود دجله یا رود فرات هستیم که این تفکر آیینی به سایر مکاتب اجرای تعزیه در ایران نیز راه پیدا کرد. به صورتی که امروز تمامی گروه‌های تعزیه برای بازنمایی رود فرات و بستن آن از یک طشت پر آب استفاده می‌کنند.
یکی دیگر از مراسم آیینی عزاداری که به شدت وامدار فرهنگ منطقه اردبیل، اقلیم و جغرافیای این منطقه است، برگزاری آیین مراسم «شمع گردانی» است. این مراسم که در روز تاسوعا با حرکت دسته‌های عزاداری با شیوه عزاداری سنتی این منطقه که همراه با بر سر و سینه زنی و تعزیت حضرت امام حسین علیه السلام است آغاز و به اوج خود می‌رسد.
از صبح تاسوعا در شهرها و نقاط مختلف استان اردبیل شاهد آغاز مراسم عزاداری «شمع گردانی» هستیم و تا غروب نیز ادامه پیدا می‌کند. طی آن، دسته‌های عزاداری به مساجد مختلف رفته و شروع به روشن کردن شمع هایی می کنند که به سبب داشتن نذر یا اجابت دعا و نذری آنها را تهیه کرده اند، و با این شیوه تعزیت عشق و ارادت خود را به ساحت مقدس علمدار کربلا حضرت ابوالفضل - که در حقیقت روز تاسوعا اختصاص به ایشان دارد - نشان می دهند.
در آیین «شمع گردانی» در کنار مردان عزادار، شاهد حضور دسته‌های عزاداری بانوان و زنان سوگوار در میان سقاخانه مرکزی شهر و یا برخی از مساجد بزرگ هستیم که تمامی آنها با پوشش چادر و صورت پوشیده در برابر این سقاخانه و مساجد و حسینیه‌های بزرگ شهر جمع می‌شوند و ضمن روشن کردن شمع‌ها، پارچه‌های سبز کوچکی را به نشانه نیات، حاجات و نذرهای خود بر این سقاخانه‌های دخیل می‌بندند.
«شمع گردانی» و «طشت گذاری» در اردبیل آیین‌هایی هزار ساله و سرچشمه گرفته شده از واقعه عاشورا و مرثیه سرایی ایرانیان مسلمان در رثای حضرت امام سوم شیعیان حضرت امام حسین علیه السلام است.
درست به همین سبب است که برگزاری آیین «طشت گذاری» و «شمع گردانی» کاملا مختص به این اقلیم و منطقه جغرافیایی و فرهنگ اقوام آن است و اگر شاهد برگزاری این شکل از آیین ها در نقاط مختلف کشورمان هستیم بازهم افراد بیشتر برگزار کننده آنرا آذری زبان‌ها و اهالی استان اردیبل تشکیل می دهند.