چاپ

راه ترقی- به نوشته روزنامه نیویورک تایمز، قمار دونالد ترامپ رییس جمهور آمریکا با ایران، ماه آینده (میلادی) زمانی که دولت وی تحریم‌ها علیه تهران را مجددا اعمال می‌کند به یک نقطه عطف می‌رسد، تحریم‌هایی که هدف آن اعمال فشار اقتصادی سخت بر دولت ایران است.

این اقدامات سخت و بی‌رحمانه که بخشی از تصمیم ترامپ در هشتم ماه مه برای خروج از توافق هسته‌ای 2015 با ایران است، تلاش بیشتر است برای رد آنچه رییس جمهور قبلی آمریکا انجام داده است. این نشان‌دهنده یک شکاف اساسی واشنگتن با نزدیک‌ترین متحدانش، یعنی انگلیس، فرانسه و آلمان است که به طور قوی و جدی کماکان متعهد به این توافق هستند.

ترامپ برای بازگرداندن این تحریم‌ها امیدوار است که ایران را ملزم به پذیرش خواسته‌های غیرواقع‌بینانه آمریکا، شامل پایان دادن به تمام فعالیت‌های هسته‌ای و نقش خود در سوریه و یمن کند. مشخص نیست که آیا دولت واقعا پیامدهای اقدامات خود را بررسی کرده است یا نه. ممکن است این رویکرد حتی نتیجه‌ای عکس داشته باشد و به تقویت تندروها در ایران و بی‌ثباتی بیشتر در منطقه بینجامد.

دونالد ترامپ حتی نتوانسته است انگلیس، فرانسه، آلمان، روسیه و چین را که همگی امضاکنندگان توافق هسته‌ای هستند در جنگ خود علیه ایران همراه کند. اروپایی‌ها تاکید می‌کنند که این توافق به نفع امنیت ملی‌شان است و از خروج یکجانبه ترامپ از توافق نیز به خشم آمده‌اند.

اکنون نیز اروپایی‌ها تلاش می‌کنند با ایجاد یک سازوکار مالی ویژه تحریم‌های آمریکا را دور زنند، توافق هسته‌ای را حفظ کنند و از این طریق به شرکت‌هایشان اجازه می‌دهند به تجارت نفت با ارز داخلی یا از طریق تهاتر به جای دلار ادامه دهند. هدف ایجاد یک مسیر جایگزین برای نقل و انتقال پول به ایران در شرایطی است که بانک‌های غربی پس از اعمال تحریم‌های ترامپ از این کار سر باز می‌زنند.

طرح اروپایی‌ها برای دورزدن تحریم‌های آمریکا نشان‌دهنده عمق عصبانیت این متحدان از ترامپ است. این‌که این سازوکار موثر باشد یا خیر، هنوز مشخص نیست اما تحلیلگران می‌گویند که در نهایت به نفع رقبایی خواهد بود که خواهان جایگزینی برای دلار به عنوان ارز رایج جهان هستند و می‌خواهند خسارتی بلندمدت به آمریکا بزنند.

ترامپ در این میان، با یک مشکل دیگر نیز مواجه است. فارغ از این‌که وضع مجدد این تحریم‌ها چه اندازه پرزحمت خواهد بود، به طور قطع به اندازه زمانی که قدرت‌های بزرگ در اجرایشان متحد بودند موثر نخواهد بود. چین، هند و ژاپن این پیام را ارسال کرده‌اند که دست کم‌ خواهان ادامه خرید بخشی از نیاز نفتی خود از ایران هستند.

تاریخ نشان می‌دهد که تحریم‌ها زمانی که با قاطعیت و حمایت گسترده‌ بین‌المللی همراه است، بیشترین تاثیر را دارد. این رویکرد تند که مورد حمایت اسرائیل و عربستان سعودی است، ماه گذشته زمانی که ترامپ و مشاوران ارشدش از یک سری سخنرانی‌ها برای حملات لفظی‌ هماهنگ علیه دولت ایران استفاده کردند و به این کشور هشدار دادند که اگر رفتارش را تغییر ندهد با پیامدهایی وحشتناک روبه‌رو خواهد شد، به اوج خود رسید.

عمده آن نیز سخنرانی رییس جمهور آمریکا در مجمع عمومی سازمان ملل بود که سران ایران را هدف حملات خود قرار داد و آنها را به ایجاد هرج و مرج و کشتار متهم کرد و به تهدیداتی خطرناک‌تر همچون روسیه، چین و کره شمالی حتی اشاره‌ای هم نکرد.

همان‌روز، مایک پمپئو وزیر امور خارجه آمریکا و جان بولتون مشاور امنیت ملی در نشست اتحادیه علیه ایران هسته‌ای در نیویورک به سخنرانی پرداختند و علیه ایران لفاظی کردند. بولتون گفت که اگر ایرانی‌ها آسیبی به آمریکا، شهروندانش یا متحدان آن وارد کند، هزینه‌اش را خواهد پرداخت. بنابراین آیا این رویکرد سخت و تند ترامپ می‌تواند به تغییر نظام در ایران منجر شود؟ چه زمانی؟ اما کارشناسان می‌گویند که با وجود نارضایتی و فشار اقتصادی، انتظار نمی‌رود که دولت ایران به این زودی از هم فروپاشد.

نیویورک تایمز در ادامه نوشت: همچنین لازم به ذکر است که سوابق آمریکا برای کودتا در ایران و برکنار کردن دولت‌ها در عراق و لیبی پایان‌خوشی نداشته است. در حقیقت، ایران برنده بزرگ جنگ عراق بود که منجر به سقوط صدام دیکتاتور این کشور شد.

در نهایت، گفت‌وگو بهترین راه برای حصول یک نتیجه صلح‌آمیز است و ترامپ، با وجود جنگ طلبی‌اش پیشنهاد دیدار با حسن روحانی رییس جمهوری ایران را مطرح کرده است. اگر او به توافق هسته‌ای پایبند می‌ماند، این فرصت را با همراهی دیگر قدرت‌ها داشت تا به موضوعات مورد نگرانی دیگر در خصوص ایران همچون برنامه موشکی این کشور و نقش منطقه‌ای تهران بپردازد، اما ترامپ در ازاء، از نزدیک‌ترین متحدان آمریکا جدا شد و شرایط یک مناقشه را ایجاد کرد که به راحتی می‌تواند از کنترل خارج شود.