چاپ

راه ترقی- مهدی مطهرنیا، استاد دانشگاه و کارشناس روابط بین‌الملل درباره درخواست آمریکا از ترکیه برای همراهی در تحریم ایران اظهار کرد: رجب طیب اردوغان و سیاست خارجی ترکیه در زمان وی یک جهت‌گیری سه وجهی دارد که شامل ناسیونال پراگما رئالیستی است. به عبارت دیگر ترکیه از یک طرف می‌خواهد به دوران طلایی قدرت عثمانی در چهارچوب اسلام‌گرایی ترک برگردد و جهت‌گیری‌های ناسیونالیستی خود را در این زمینه در رقابت با کشورهای بزرگ منطقه کم و بیش پنهان نمی‌کند. این جهت‌گیری، ترکیه را رقیب تهران در حوزه خاورمیانه و در جهت ایجاد الگوی عملی برای رهبری آینده منطقه قرار می‌دهد.

وی افزود: جهت‌گیری پراگماتیستی و ریشه‌های واقع‌گرایانه رئالیستی ترکیه نمی‌خواهد در برابر ایران صف‌آرایی کند و از طرف دیگر، نمی‌خواهد موهبت‌های ناشی از نزدیکی به واشنگتن و دیگر اضلاع قدرت در جهان حتی مسکو و پکن را از دست بدهد. فلذا این عمل‌گرایی ناشی از فضای مابین آن ناسیونالیسم ترکیبی و واقع‌گرای سیاسی رجب طیب اردوغان است.

مطهرنیا تأکید کرد: اردوغان در فضای نوسان، به‌واسطه همین وجهه جهت‌گیری سیاست خارجی خود عمل می‌کند. با این منطق باید بپذیریم که رجب طیب اردوغان تلاش خواهد کرد آنچه آمریکا می‌گوید را عملیاتی کند و امتیازات ناشی از نزدیکی به واشنگتن را بپذیرد.

وی ادامه داد: ترکیه در لایه‌های رویین حرکت خود از ادبیاتی پیروی می‌کند که بتواند میزان امتیازگیری خود را از آمریکا در آینده به‌واسطه این همراهی افزایش دهد. همچنین می‌خواهد با گزینش یک ادبیات متفکرانه و در عین حال بین ایران و واشنگتن زمینه‌های ایجاد اصطکاک خود با ایران در منطقه را در آینده کاهش دهد. این در عمل و نتیجه خروجی چندان تفاوتی ایجاد نخواهد کرد، به این معنا که در نهایت این ترکیه است که با سیاست‌های آمریکا علیه تهران همسو خواهد شد .

کارشناس روابط بین‌الملل افزود: ترکیه به‌دنبال منافع خود است و منافع ترکیه در نزدیکی ایالات متحده آمریکا و از طرف دیگر تضعیف ایران در منطقه متکی است. چرا که به هر تقدیر ترک‌ها نشان داده‌اند در عین حال که با ایران می‌خواهند همکاری کنند، اما در بسیاری از مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی با ایران در رقابت هستند.

وی در این باره افزود: اگر چه آنکارا تلاش می‌کند خود را نزدیک نشان دهد و بتواند در بزنگاه‌های تاریخی از برگ تهران برای ایجاد توازن در نظام بین‌الملل به نفع خود استفاده ببرد و تلاش خود را در نزدیکی به تهران به نمایش می‌گذارد ولی نزدیکی به تهران نه به‌خاطر امتیاز دادن به ایران و حمایت از ایران در برابر آمریکا، بلکه برای گرفتن امتیازهای بیشتر مبتنی‌بر منافع ترکیه در منطقه و نظام بین‌الملل است.

وی تأکید کرد: ایران باید تکلیف خود را نخست با خود روشن کند. آیا ایران می‌خواهد جهان اسلام و مصالح اسلامی و گرایش به وحدت را در منطقه بر منافع ملی خود ارجحیت دهد؟ تاکنون ایران برای رویارویی با آمریکا به فکر وحدت جهان اسلام و دادن امتیاز به کشورهای رقیب منطقه‌ای در جهت ایجاد وحدت منطقه‌ای علیه قدرت‌های فرامنطقه ای بوده است؛ ولی در نهایت آنچه انجام شده آن بوده است که ایران به‌عنوان برگ امتیازگیری در برابر امریکا و همه این قدرت‌های رقیب منطقه‌ای ایران و رقبای فرامنطقه‌ای آمریکا در بیرون منطقه مورد استفاده قرار گرفته است.

مطهرنیا در ادامه گفت: این ایران بوده است که به‌خاطر ایجاد وحدت عملیاتی میان نیروهای منطقه‌ای بر ضد حضور و دخالت بیگانگان در منطقه، وارد عمل شده است، ولی در عمل نوعا دیده شده که در تصیم‌گیری نهایی تنها باقی مانده است .