چاپ

راه ترقی- طیق اعلان قبلی، «دونالد ترامپ» تحریم های جامع علیه ایران را در حوزه های نفتی و بانکی به اجرا در می آورد. با وجود این که رئیس جمهوری ایالات متحده و همراهان وی از مدت ها قبل بر توقف کامل صادرات نفت ایران تاکید می کردند اما پس از پی بردن به عملیاتی نشدن چنین خواسته ای، با اعطای برخی معافیت ها به خریداران نفت ایران، بر شکست واشنگتن در مقابل تهران در اولین گام صحه گذاشتند.
هشدار کارشناسان بازار نفت در زمینه احتمال وقوع کمبود عرضه و نیاز بازار به انرژی در فصل سرما در کنار نبود ظرفیت مازاد تولید نفت و راه های ایران برای فرار از تحریم باعث شدند تا کاخ سفید مجبور به بازبینی در سیاست های خود شود.
از این رو ایالات متحده آمریکا خریدارن عمده نفت خام ایران را در فهرست هشت کشوری قرار داد که می توانند برای یک دوره 6 ماهه به معامله با ایران ادامه دهند. اگرچه دولت آمریکا به صورت رسمی نام کشورها را بیان نکرده است اما گمانه زنی رسانه ها حاکی از آن است که کشورهای چین، هند، کره جنوبی، ژاپن و ترکیه در این فهرست قرار دارند.
روزنامه «واشنگتن پست» با اشاره به سخنانی از «مایک پومپئو» وزیر امور خارجه آمریکا آورده است که این کشورها درخواست داشتند تا به خرید نفت از ایران ادامه دهند. البته این 6 کشور پذیرفته اند که سطح خرید نفت از ایران را در پایان این دوره کاهش دهند. پومپئو مدعی شد برخی از آن ها نیز قبول کردند پس از این دوره 180 روزه خرید نفت ایران را به صفر برسانند.
سه کشور ژاپن، کره جنوبی و هند آمریکا را مجاب کردند که قطع سریع خرید نفت از ایران باعث جهش ناگهانی قیمت ها در بازار می شود. به نوشته این روزنامه مقام های آمریکایی در زمینه منطق این معافیت و حتی کشورهایی که شامل آن می شوند اظهار نظر رسمی نکرده اند و همچنان که اشاره شد اسامی که مطرح شده در حد گمانه زنی است. همچنین وزارت خزانه داری آمریکا اعلام کرد معاملات ایران از طریق سوئیفت برای مبادلات غذایی، کشاورزی، دارو و تجهیزات پزشکی شامل تحریم نمی شود.
ترامپ از زمان انتخاب به عنوان رئیس جمهوری آمریکا علیه 168 شرکت و فرد ایرانی در 19 مرحله تحریم هایی را وضع کرده است و اکنون 700 مورد را به این فهرست را اضافه می کند که 300 نام جدید در میان آن ها وجود دارد. با وجود این و به گفته کارشناسان شبکه خبری «بلومبرگ» دونالد ترامپ هر چند به خریداران نفت ایران فرصتی 6 ماهه داده است اما ایالات متحده در پایان این دوره نیز راهی جز تمدید معافیت ها پیدا نخواهد کرد.

**ترامپ و بازار پیچیده انرژی
تحلیلگران و رسانه های جهان در ارزیابی وضعیت بازار نفت و مولفه هایی که موجب ناتوانی کاخ سفید در دستیابی به اهداف می شود تحلیل هایی را ارائه کرده اند. نخست اینکه ایران در ماه های پیش از آغاز تحریم های نفتی ترامپ، حجم زیادی نفت خام را به فروش رسانده است. به گزارش شبکه تلویزیونی «سی.ان.بی.سی» اگرچه ترامپ تلاش کرد تا از فروش نفت ایران جلوگیری کند اما تهران در ماه های اخیر روزانه در کمترین حالت بین 1.7 تا 1.9 میلیون بشکه نفت فروخته است که چین و هند بزرگترین دریافت کنندگان این کالا از ایران بوده اند. پیش بینی می شود این کشورها همین سطح از خرید از تهران را حفظ کنند.
بر اساس تحلیل فوق این هراس در آمریکا وجود دارد که همچون چند سال قبل سیاست های واشنگتن باعث افزایش شدید قیمت انرژی در جهان شود. در دوره «باراک اوباما» نیز سیاست های نفتی دولت آمریکا موجب جهش ناگهانی قیمت نفت شد. واشنگتن در آن زمان دوره های 6 ماهه ای را برای کشورها در جهت کاهش 20 درصدی خرید نفت از ایران در نظر گرفته بود. اکنون که سیاست های تحریم نفتی ترامپ نسبت به اوباما از شفافیت کمتری برخوردار است نگرانی ها بیشتر شده است. همین موضوع بر بی اعتمادی به بازار نفت در دوره رئیس جمهوری کنونی هم افزوده است.
از دیگر مولفه های تاثیرگذار در تعیین میزان صادرات نفت ایران مقاومت قدرت ها به ویژه اتحادیه اروپا در مقابل کاخ سفید است. تارنمای خبری اقتصادی «اویل پرایس» (Oilprice) در گزارشی به تردیدها در زمینه صفر شدن صادرات نفت ایران پرداخت و نوشت: اروپا یکی از مهمترین موانع در اجرایی شدن سیاست های ترامپ است و به همین دلیل وزارت خزانه داری آمریکا اعلام کرده به دنبال تنبیه این اتحادیه است. اروپا در مقابل فشارهای حداکثری ایالات متحده مقاومت می کند و شرکت های خود را از پایبندی به تحریم های آمریکا منع کرده است.
در این چارچوب، اجرای راهکار خاص مالی اتحادیه اروپا در تعامل با ایران اهرمی است که تحریم های آمریکا را به مخاطره می اندازد. این راهکار به دنبال آن است تا ابزار ویژه ای را به اروپا برای اعمال حاکمیت اقتصادی خود در تعامل با کشورهای مورد غضب آمریکا و از جمله ایران اعطا کند.
از دیگر دلایلی که به نظر می رسد موجب ناامیدی و تردید کاخ سفید برای تحقق خواسته ها شده، چالشی است که در مورد سیاست های عربستان سعودی در پیوند با پرونده قتل «جمال خاشقچی» و تهدید ریاض به استفاده از نفت به عنوان سلاحی سیاسی رخ داده است. تارنمای «فارین افیرز» در گزارشی تحلیلی نوشت: سیاست های ترامپ در مورد ایران با خطر شکست مواجه شده است اما این تنها مرتبط با توان تولیدی عربستان سعودی نیست بلکه موفقیت واشنگتن به این موضوع وابسته است که تا چه اندازه متحدان آمریکا با موضوع خروج یکجانبه این کشور از برجام برخورد می کنند؛ به ویژه آنکه بر اساس شواهد ایران تاکنون به مفاد توافق و موضوع بازرسی ها متعهد بوده است.

** ایران و راه های عبور از تحریم های نفتی
بنا بر تحلیل اویل پرایس، موضوع تحریم ایران تا به آن حد برای آمریکایی ها مهم بوده که سعی داشته اند به صورت تصنعی قیمت نفت خام را کاهش دهند تا نشان دهند کاهش صادرات نفت ایران تاثیری بر بازار نفت ندارد. با این حال این رسانه اقتصادی پیش بینی می کند صادرات نفت ایران هیچگاه صفر نخواهد شد زیرا به عنوان نمونه هند محموله هایش را پیش خرید کرده است. از طرف دیگر ایران نیز با روش هایی که محموله ها قابل ردیابی نباشند نفت خود را به فروش می رساند.
خبرگزاری «رویترز» در گزارشی در این زمینه نوشته است رهگیری صادرات نفت ایران سخت تر از آن چیزی است که بتوان با تحریم های آمریکا آن را متوقف کرد. خاموش کردن سیستم ردگیری کشتی های باربری، فروش و تحویل نفت از سوی ایران امکانپذیر کرده است.
اگرچه موسسه های مالی آمریکایی پیش بینی می کنند همه تلاش های دولت این کشور برای آن است که بتواند تا پایان سال 2018 صادرات نفت ایران را حداقل تا 1.1 میلیون بشکه در روز بکاهد اما به نوشته این خبرگزاری بنا به دلایل گوناگون هیچ منبعی نمی تواند در مورد میزان واقعی صادرات نفت ایران اظهارنظر دقیقی انجام دهد. اگرچه صادرات برای تهران سخت تر می شود اما قطع نخواهد شد. نفتکش های ایران اکنون هم محموله های نفتی خود را در دریاهای آزاد و حتی بنادر هدف تخلیه می کنند.