چاپ

راه ترقی- مطالبه و پاسخگویی معادله ای است که بر هم خوردن آن تبعاتی چون نارضایتی را به بار می آورد؛ رضایتمندی خود شاخصی است که با اعتماد و مشارکت اجتماعی در ارتباطی تنگاتنگ قرار دارد.
در این باره، بارها صاحبنظران مسائل سیاسی و اجتماعی و نیز مسوولان هشدار داده و از نگرانی های خود از شرایط کنونی کشور سخن گفته اند. از جمله هفته گذشته وزیر کشور در هفتمین همایش ملی پدافند غیر عامل کشور بیان داشت «اگر نتوانیم رضایت مندی مردم را حاصل کنیم آن وقت به مشکل اساسی برخورد می کنیم و آسیبش را خواهیم دید؛ چرا که نظام طبیعت با کسی تعارف ندارد.»
چندی پیش از این اظهارنظر وزیر کشور نیز، «اسحاق جهانگیری» معاون اول رئیس جمهوری در مراسم روز جهانی استاندارد اظهار کرد «امروز مساله اصلی کشور این است که سطح رضایت‌مندی مردم و امید به آینده را افزایش دهیم و همه کسانی که حرفشان در جامعه اعتبار دارد، لازم است که در این بخش تلاش کنند»
اهمیت این موضوع سبب شده تا پژوهشگر ایرنا با «مجید فولادیان» جامعه شناس و عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد در خصوص به گفت وگو بنشیند.

** تفاوت در رضایت مندی امروز و دیروز
این جامعه شناس در ابتدای سخنان خود بیان داشت: ما دو نگاه برای بررسی جامعه داریم یکی خود واقعیت امر است، اینکه چه مشکلی در واقعیت امر جامعه وجود دارد. دیگری اینکه مردم نگاهشان به آن مساله چیست، چه احساس و نگرشی دارند. درباره رضایتمندی مردم نکته این است که آیا ما توانستیم نگاه مردم به مسائل مهم اجتماعی، سیاسی و فرهنگی را درک کنیم و چالش هایش را رفع و رجوع کنیم یا خیر. آیا توانستیم احساس مردم و حال مردم را خوب کنیم؟ به عنوان مثال ما شاید اول انقلاب خیلی از امکانات را نداشتیم. مردم مشکلاتی چون نان، گوشت، آب و برق، نفت و ... داشتند اما چون گزارشی شفاف از وضعیت مردم و مملکت موجود بود، مردم هم نسبت به نهادهای مختلف اعتماد داشتند و حتی با سختی بر این مشکلات فائق می آمدند و از کلیت حاکمیت احساس رضایت و شرایط را درک می کردند. در کلان احساس رضایت برقرار بود.

** دو پیش نیاز تامین رضایت مردم
به گفته فولادیان، ما سال ها است وعده هایی طولانی مدت به مردم می دهیم. مثلا می گوییم جنگ تمام شود وضع مردم خوب می شود. جنگ تمام می شود ولی وضع مردم خیلی تغییر نمی کند. این دولت بیاد همه چیز خوب می شود ولی دولت هم می آید و اتفاقی نمی افتد. آخرین امید مردم هم دولت روحانی بود که اگر از سرکار بیاید خیلی از مشکلات مردم حل خواهد شد ولی به هرحال بدعهدی آمریکا حادث شد و موارد دیگر باعث احساس نارضایتی گسترده در جامعه شد.
فولادیان درباره دو بُعد رضایتمندی مردم گفت: بین مردم در همه حوزه ها نارضایتی به صورت نسبی به چشم می خورد. ما باید بفهمیم که نارضایتی امری سطحی نیست که با وعده و شعار، حل و فصل شود بلکه امری عمیق، اجتماعی و با یک سبقه طولانی مدت در جامعه است و حل آن به فهم عمیقی از مسائل مختلفی نیاز دارد. در همین خصوص، اگر احساس عدالت در میان مردم افزایش یابد احتمالا می توان احساس نارضایتی را کاهش داد. امروزه احساس عدالت در مردم خیلی پایین است یعنی مردم احساس می کنند که عدالت در جامعه رعایت نمی شود، حتی اگر رعایت شود. متاسفانه احساس عدالت و اعتماد به مسوولان کاهش یافته است. درهرحالی که این دو شاخص در جامعه بسیار حیاتی است.
وی افزود: تامین رضایت مردم موضوع مهمی است ولی پرداختن به آن خیلی مهمتر است. مسوولان باید بدانند تنها با شعار رضایتی کسب نمی شود بلکه باید به شکل مبنایی و ریشه ای کار کرد. در وهله اول مردم باید به گفته مسوولان و عملکردشان اعتماد داشته باشند، رعایت عدالت را در جامعه احساس کنند و بعد رضایتمندی در حوزه های مختلف شکل خواهد گرفت.

** ابعاد امنیت و ارتباط آن با مقوله رضایت
عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی درباره اهمیت سخنان «عبدالرضا رحمانی فضلی» گفت: ایشان درباره واقعیات نظام طبیعت حرف مهم و بی تعارفی زده است. به طور کلی اگر حاکمیت، رضایت مردم و جامعه اش را از دست بدهد، آن حاکمیت واقعا به مخاطره می افتد چون همه چیز با زور کنترل نمی شود، قسمت اصلی حاکمیت و اداره مملکت مشروعیت است. مشروعیت هر حاکمیتی به رضایت آن مردم از حاکمیت بر می گردد. اگر رضایت کاهش یابد، مشروعیت نظام کاهش پیدا می کند. کاهش مشروعیت هم هزینه های هنگفتی بر دوش کشور می گذارد حتی اگر حاکمیت بخواهد کمترین نظم اجتماعی را برقرار کند.
به گفته وی «اساس انقلاب اسلامی یک ماهیت نرم داشته که شعار اصلی آن استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی بوده و شعارهای بعدی از جنس فرهنگی مثل ایجاد عدالت و آزادی بود. اگر اینها به مخاطره بیافتد اساس انقلاب به مخاطره خواهد افتاد.»
فولادیان درباره ارتباط رضایت و تامین امنیت گفت: در جامعه ما تنها امنیت جانی و فیزیکی مهم نیست، بلکه امنیت ابعاد دیگری دارد. امنیت اقتصادی بُعد مهمی است که امروزه در جامعه به مخاطره افتاده است. امنیت اجتماعی نیز مساله مهمی است. این احساسی که مردمی از جامعه شان دارند که جامعه چه قدر امن است. احساس آزادی چه قدر است. طبقه متوسط ما به سمت طبقه فرودست و پایین ریزش می کند و امکان جرایم در جامعه درحال افزایش است. این هم تحت تاثیر بحران وضعیت اقتصادی جامعه است. بُعد دیگر امنیت روانی است که در پی اینها دچار خطر است. امنیت فقط فیزیکی نیست بلکه ابعاد دیگرش هم مهم ست. در انتها می توان عنوان کرد که وزیر کشور با وجود مشاوران اجتماعی خود به خوبی توانسته است بحث پدافند غیرعامل را با تامین رضایت مردم جامعه تحلیل کند و انتظار است در تامین امنیت هم به تمامی ابعاد آن توجه کند.