چاپ

راه ترقی- تخت جمشید و پاسارگاد به روایتی ویترین میراث فرهنگی ما هستند، جزء اولین بناهای ثبت جهانی ایران بودن، شهرت جهانی پرسپولیس و میلیون‌ها دوستدار متعصب ایرانی به این سایت‌ها موجب شده تا پایگاه‌های جهانی تخت جمشید و پاسارگاد اهمیت مضاعفی نسبت به سایر پایگاه‌های ملی و جهانی ما داشته باشند.
وضعیت پایگاه‌های جهانی در دوران دولت‌های نهم و دهم در اداره پایگاه‌های میراث ملی و جهانی ما تا اندازه‌ای دچار چالش و تنش بود که در آن زمان، مدیریت پایگاه‌های ملی به استان‌ها واگذار و بودجه ملی آنها قطع شد که این مساله به مرور باعث تعطیلی پایگاه‌های ملی شده و پایگاه‌های جهانی را هم در وضعیت بدی قرار داد که حال و روز پاسارگاد و تخت جمشید نیز از این قاعده مستثنی نبود.
وضع به گونه‌ای بود که حتی تخت جمشید با همه عظمتش، یک کارگاه مرمتی نداشت؛ این عقب‌ماندگی و افول موجب شد تا بعد از روی کار آمدن دولت تدبیر و امید، این دو پایگاه، صاحب ردیف بودجه و اعتبار ملی مجزایی علاوه بر بودجه مرسوم مرمت و ساماندهی پایگاه‌ها شدند و از آن پس آهنگ حفاظت و مرمت این مجموعه‌ها شکل و شتاب بهتری به خود گرفت.
سازمان میراث فرهنگی در سال 1395 با موسسه عالی حفاظت و مرمت رم ایتالیا که از معتبرترین و خبره‌ترین کارشناسان و تجهیزات حفاظت و مرمت جهان بهره می‌برد تفاهم‌نامه ای امضا می‌کند و تعدادی از کارشناسان زبده ایرانی از نقاط مختلف جمع می‌شوند تا در کنار این تیم هم‌زمان با اهتمام در مرمت با آخرین شیوه‌های حفاظت و مرمت آشنا شوند و پس از رفتن ایتالیایی‌ها بتوانند تیم تخصصی حفاظت - مرمت تخت جمشید و پاسارگاد را تشکیل دهند.
فرهاد عزیزی مدیر پایگاه‌های ملی و جهانی سازمان میراث فرهنگی که تاثیر بسزایی در شکل‌گیری نهضت جدید احیا و تقویت پایگاه‌های ملی و جهانی ما داشته و از آغاز به کار دولت یازدهم این مسئولیت را به عهده داشته است، می‌گوید:
اکنون که سه سال از همکاری ما با ایتالیایی‌ها می گذرد بیشترین تمرکز ما روی کاخ اصلی پاسارگاد بوده و تا حال در سه مرحله، کاخ اصلی توسط این گروه مرمت شده و بسیاری از مشکلات این مجموعه برطرف شده است.
وی می‌افزاید: باغ شاهی پاسارگاد هم که به صورت نمادین، مادر باغ‌های ایرانی محسوب می‌شود در حال مرمت است.
او می‌گوید: ایتالیایی‌ها در حفاظت و مرمت آثار و ابنیه تاریخی از نظر ابزار کار و علم روز در شرایط بهتری نسبت به ما قرار دارند و از این نظر از کارشان بسیار راضی هستیم و ما از این فرصت استفاده کرده و برای کارشناسان ایرانی شاغل در پایگاه‌هایی مثل شوش و سلطانیه، کارگاه‌های آموزشی هم برگزار کردیم و به این ترتیب برای آینده این سایت، یک تیم متخصص ایرانی خواهیم داشت.
عزیزی ادامه می‌دهد: مرمت «انسان بالدار» و تهیه یک پوشش که روی آن نصب شود از دیگر اقدامات مشترک ما بوده، علاوه بر اینها هر جایی از مقبره کوروش و کاخ‌های پاسارگاد که نیاز به مرمت داشته تقریبا در حال اتمام مرمت است.
وی می‌افزاید: مرمت‌هایی در «تل تخت»پاسارگاد هم انجام شده که پیش از انقلاب فقط حفاری شده و به حال خود رها شده بود؛ یعنی قبلا فقط به شکل یک تپه خاکی دیده می‌شد اما اکنون ساختار معماری کاخ آن کاملا هویدا و مرمت شده و هنوز کار آن در حال انجام است.
به گفته مدیر کل پایگاه‎های میراث فرهنگی، مرمت آب‌نماهای باغ شاهی هم از عمده اقدامات صورت گرفته در همین پروژه است.
از دیگر اقدامات جدید صورت گرفته در مجموعه پاسارگاد، احداث یک «تالار معرفی» است که در ورودی محدوده تاریخی جلب توجه می‌کند.
عزیزی درباره کارکرد این تالار شرح می‌دهد: در این تالار با نمایش فیلم و عکس مجموعه، به طور کامل به گردشگران معرفی می‌شود.
او اضافه می‌کند: کف‌سازی محور ورودی به شهر پارسه در شانه‌های خاکی هم از کارهای متاخر است که فقط فاز اول آن انجام شده و حدود یک ششم مجموع این پروژه را شامل می‌شود و کماکان ادامه دارد.

** ساماندهی و مدیریت شهر مادرسلیمان
مدیرکل پایگاه‌های میراث فرهنگی تاکید دارد: برای اینکه شهر مجاور سایت تاریخی پاسارگاد که به شهر «مادرسلیمان» شهرت دارد از بی‌نظمی ساخت‌ و ساز و نابسامانی‌های محیطی و دیگر مشکلات رنج می‌برد ما طرحی را در شورای میراث فرهنگی سازمان مصوب کردیم که از این پس همه رفتارها و تغییر و تحولات عمرانی در این شهر با نظر میراث فرهنگی ساماندهی و مدیریت شود تا همه نمادها و ساخت و سازهای این شهر مجاور پاسارگاد با این منطقه تاریخی همخوانی و تجانس داشته باشد.
وقتی پاسارگاد را به سمت تخت جمشید ترک می‌کنیم در محور مواصلاتی آن قبل از میدان ملل، مسیر آسفالت کنده شده و به جای آن، تایل‌ها و بلوک‌های بتنی مسطح جای آنها را گرفته تا هم از نظر ظاهری و هم استانداردها شکل بهتری پیدا کند.
عزیزی می‌گوید: قرار است با تکمیل این پروژه تا پایان مسیر از اینجا (میدان ملل) به بعد دیگر ماشین‌های سوخت فسیلی تردد نداشته باشند و گردشگران با وسایل جایگزین یا پیاده مسیر را طی کنند که این محسنات بسیاری برای تخت جمشید خواهد داشت.
او می‌گوید: هنوز پیمانکاران بعدی پروژه راه مشخص نشده و چندمرحله‌ای شدن کار تا اتمام تا میزان زیادی به اعتبار تخصیصی مرتبط خواهد بود.
عزیزی تاکید می‌کند: پیش از انقلاب که برنامه بازدید شب‌های تخت جمشید به ویژه در جشن‌های هنر وجود داشته برنامه‌های نورپردازی و پخش صدا داشته که سالها این مساله به دلایلی از جمله استهلاک وسایل مربوطه و تاسیسات مرتبط متوقف شده بود و احیای این مساله هم به طور مجدد در دستور کار قرار گرفته و مورد مطالعه یک تیم اتریشی قرار دارد که به زودی کار خود را در این باره آغاز خواهند کرد.
آنچه از صحبت‌های او و رفت و آمد گروه‌های کاری مختلف به نظر می‌رسد سناریوی مفصلی برای مرمت و ساماندهی دو مجموعه تاریخی تخت جمشید و پاسارگاد تهیه شده که گام به گام در حال اجراست.
چگونگی اعتباردهی مالی، پشتیبانی قانونی با اسناد بالادستی و نظارت کافی و دقیق بر طراحی و اجرای این همه، پیشبرد یک سناریو با پایان خوش را برای این دو مجموعه تاریخی و هویتی ایرانیان تعیین خواهد کرد.
همین که دولت با چنین عزم و همتی پس از چند دهه، ساماندهی و جان‌بخشی این میراث جهانیان را هدف‌گذاری کرده، شاید موجب امیدواری میلیونها علاقه‌مند ایرانی و خارجی تخت جمشید شده است و همه امیدوارند رویای حفاظت و ساماندهی درست این میراث جهانی محقق شود.
مجموعه میراث جهانی پاسارگاد مجموعه‌ای از سازه‌های باستانی برجای‌مانده از دوران هخامنشی است که در شهرستان پاسارگاد در استان فارس جای گرفته ‌است.
این مجموعه دربرگیرنده ساختمان‌هایی چون آرامگاه کوروش بزرگ، مسجد پاسارگاد، باغ پادشاهی پاسارگاد، کاخ دروازه، پل، کاخ بارعام، کاخ اختصاصی، دو کوشک، آب‌نماهای باغ شاهی، آرامگاه کمبوجیه، ساختارهای دفاعی تل تخت، کاروانسرای مظفری، محوطهٔ مقدس و تنگه بلاغی است.
این مجموعه، پنجمین مجموعه ثبت‌شده در فهرست آثار میراث جهانی در ایران است که در نشست یونسکو که در تیرماه 1383 در چین برگزار شد به دلیل دارا بودن شاخص‌های فراوان با صد در صد آرا در فهرست میراث جهانی به ثبت رسید.
در سال 529 پیش از میلاد کوروش به قبایل سکاها در آسیای مرکزی (شمال شرق ایران) حمله کرد و در جنگ با ماساگت‌ها کشته شد و او را در پاسارگاد دفن کردند.
تخت جمشید یا پارسه (یا پرسپولیس، پرسه‌پلیس، هزارستون، صدستون یا چهل‌منار) نام یکی از شهرهای باستانی ایران است که طی سالیان، پیوسته پایتخت باشکوه و تشریفاتی پادشاهی ایران در زمان امپراتوری هخامنشیان بوده‌ است.
در این شهر باستانی کاخی به نام تخت جمشید وجود دارد که در دوران زمام‌داری داریوش بزرگ، خشایارشا و اردشیر اول بنا شده ‌است و به مدت حدود 200 سال آباد بوده ‌است.
در سال 518 پیش از میلاد بنای تخت جمشید به عنوان پایتخت جدید هخامنشیان در پارسه آغاز شد.