چاپ

راه ترقی- آخرین فرستاده حق، حضرت محمد(ص) در 17 ربیع الاول سال 570 عام الفیل در مکه دیده به جهان گشودند و اینگونه جهانی را غرق شادی و سرور کردند. پدر پیامبر اکرم(ص)، عبدالله و مادر ایشان آمنه نام داشتند.

خاتم پیامبران(ص) دارای لقب هایی همچون «رسول الله، امین، مصطفی، خاتم النبیین، رسول اکرم، نبی الرحمه، سید المرسلین، رسول اعظم، طه و یس مشهور» بودند و کنیه ایشان، ابوالقاسم و ابوابراهیم است.

حضرت محمد(ص) در 25 سالگی با حضرت خدیجه(س) از بانوان ثروتمند و صاحب نام مکه ازدواج کردند، بانویی بزرگوار که پس آغاز رسالت رسول اکرم(ص) تمام ثروت خویش را در راه گسترش این دین آسمانی صرف کرد.

غار حرا مامن امن مناجات های حضرت محمد(ص) با پروردگار یکتای بی همتا بود و در نهایت در 27 رجب در این مکان جبرییل(ع) بر آن حضرت(ص) نازل شد و حجت خود را با این عنوان «بخوان! به نام پروردگارت که خلق کرد!» بر ایشان تمام کرد و اینگونه محمد امین(ص) را از طرف خدا به پیامبری مبعوث کرد.

عربستان در آن روزگار شرایط اجتماعی مساعدی نداشت و جامعه در خرافه پرستی، شرک، جهالت و بت پرستی غوطه ور بود، بدین منظور حضرت محمد(ص) نخست به دعوت پنهانی اسلام پرداختند و حضرت خدیجه(س) و حضرت علی(ع) نخستین افرادی به شمار می روند که به دین الهی ایمان آوردند. پس آن حضرت محمد(ص) با ایجاد زمینه برای دعوت عمومی، مردم را به اسلام دعوت کردند اما در این میان مشرکان و منافقان که منافع خود را در خطر می دیدند به مخالفت و کارشکنی پرداختند و مشکلات فراوانی را برای خاتم پیامبران و مسلمانان به وجود آوردند.

این عوامل سبب شد تا حضرت محمد(ص) به اذن پروردگار از مکه به مدینه مهاجرت کنند. رسول اکرم(ص) در سال هایی که در مدینه بودند به تقویت پایه های حکومت اسلام پرداختند و در نهایت با همبستگی مسلمانان در رمضان سال هشتم هجری به همراه جمعی از مسلمانان به مکه وارد شدند و آن شهر را فتح کردند.

سرانجام حضرت محمد(ص) در 28 صفر 11 هجری قمری در 63 سالگی در مدینه دیده از جهان فرو بستند و به دیدار حق شتافتند.

17 ربیع الاول سالروز ولادت حضرت محمد(ص) و ولادت امام صادق(ع) ششمین پیشوای شیعیان، روز اخلاق و مهرورزی نام گذاری شد تا بدین شکل با تاسی از راه و روش آن بزرگواران در جهت برخورداری از جامعه ای اخلاق محور حرکت کرد.

پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت سالروز میلاد حضرت محمد(ص) با حجت الاسلام «سید رضا اکرمی» رییس شورای فرهنگی نهاد ریاست جمهوری به گفت وگو پرداخته است.

حجت الاسلام اکرمی در پاسخ به این پرسش که متولیان سیاست گذاری های فرهنگی و رسانه چگونه می توانند بر اخلاق گرایی و مهرورزی افراد در جامعه تاثیر بگذارند، گفت: در چند ماهه اخیر پس از عمیق شدن بحران اقتصادی و ارز در جامعه واکنش های نامناسبی بروز کرد. متاسفانه جامعه اسلامی ما نسبت به سخت شدن معیشت و بحران اقتصادی، واکنش بسیار بدی از حیث اخلاقی داشت، بدین معنا که شاهد انواع احتکارها، گران فروشی ها، سرقت ها و بی اخلاقی ها بودیم.

رییس شورای فرهنگی نهاد ریاست جمهوری اظهار داشت: تاجران، کاسبان و افرادی که نبض بازار در دست آنها بود و همچنین تاثیر گذاران بر وضعیت ارز، بی‌توجه به فشار مضاعفی که بر گُرده مردم می آمد، تنها به فکر پر کردن جیب خود و کسب سود بیشتر بودند و به همین دلیل ارزاق و آذوقه مردم و همچنین دیگر اقلام مورد نیاز را از دسترس خارج کردند یا به چند برابر قیمت فروختند.

مردم نیز در این بی اخلاقی بی تقصیر نبودند، بسیاری از افراد بی توجه به منافع ملی، با خریدهای غیرضروری و انبار کردن کالاها و اقلام و تبدیل کردن دارایی های خود به سکه و دلار بر وضعیت ناهنجار موجود دامن زده و آب به آسیاب دشمن ریختند.

حجت الاسلام اکرمی به انواع دیگر بی اخلاقی ها در جامعه و کم رنگ شدن روحیه و رفتار مهرورزی نیز اشاره کرد و یادآور شد: وجود خودخواهی ها، بی رحمی ها، اصرار به زورگفتن هر فردی به زیردستان خود، عدم توجه به قوانین و اصول اجتماعی را از دیگر جلوه های بی مهری و بی اخلاقی اجتماعی به شمار می رود. متولیان فرهنگی و سیاست گذاران حوزه فرهنگ اجتماعی می بایست با اتخاذ رویکردی دلسوزانه و راهبردهای دینی و مذهبی به اشاعه اخلاق و ترویج رفتار مهرورزانه در جامعه اقدام کنند.

رییس شورای فرهنگی نهاد ریاست جمهوری در راستای تحقق این هدف بر استفاده از ذخایر مذهبی در فرهنگ دینی تاکید کرد و عنوان داشت: اسلام، دینی اجتماعی است و حجم زیادی از آیات، روایات و سیره ائمه و پیامبران به آموزه های اجتماعی و تربیتی اختصاص دارد؛ بنابراین سیاست گذاران فرهنگی می توانند با استفاده از پتانسیل دین و کمک گرفتن از ابزارهای مدرن تبلیغاتی و آموزشی، فرهنگ و رفتار اجتماعی را هنجارسازی کنند.

وی با اشاره به سیره زندگی پیامبر اکرم خاطرنشان کرد: بررسی حیات فردی و اجتماعی ایشان در مکه و مدنیه، مصداق عینی اثرگذاری اخلاق مدارا، مهرورزی، صداقت و دیگر فضایل اخلاقی است. به دلیل مطلق بودن خوبی، مهرورزی و اخلاق مداری؛ قواعد و اصول اخلاقی که در اصلاح ناهنجاری های جامعه کاربردی است، اختصاص به زمان و جامعه ای خاصی ندارد.

پیامبر اکرم(ص) با مشکلات ویژه ای از حیث خشونت، نفاق و دورویی، خصومت و دشمنی روبرو بود اما با در پیش گرفتن اخلاق مدارا و مهربانی و آمیخته کردن آن با تدبیر و کیاست توانستند در مکه بر دشمنان خود فائق بیایند و در مدینه نیز موفق شدند ضمن برطرف کردن اختلافات، وحدت ایجاد کنند و تشکیل جامعه مدنی دهند. بدین گونه سیره و سنت چنین پیامبری می‌تواند در زمانه ما هم از طرف سیاستمداران و مردم الگو برداری شود.

رییس شورای فرهنگی نهاد ریاست جمهوری درباره پیامدهای بی توجهی به اخلاق و مدارا و مهرورزی در جامعه گفت: با نگاهی کوتاه به زوایای مختلف زندگی و اخلاق اجتماعی در جامعه به خوبی متوجه آسیب های فقدان مهرورزی از طرفی و نبود اخلاق مدنی از طرف دیگر می شویم. همدلی و مهربانی ضرورت زندگی جمعی است؛ به ویژه، در شرایطی که جامعه با انواع بحران ها و مشکلات جدی روبرو است، این ضرورت شدت می یابد. همان طور که پیامبر اکرم(ص) هم خود درباره انواع ناملایمتی ها و کینه توزی ها صبوری و مهربانی می کردند و هم پیروان خود را به این کار فرامی خوانند، ما نیز باید با تاسی از ایشان، همدلی با هم نوعان و کمک به آنان را در پیش بگیریم و از خودخواهی و منفعت طلبی دست برداریم.

حضرت محمد(ص) از عربستان عصر جاهلی، جامعه ای ساخت که قابلیت برپایی حکومت، قدرت قانون گذاری و امکان گسترش ایدئولوژی خود به سراسر جهان را پیدا کرد، بنابراین آموزه های سیره و سنت چنین فردی برای تمام ادوار یک جامعه اسلامی و غیر آن، عملی و کاربردی است.

در ادامه دیدگاه های حجت الاسلام «مصطفی پرتوی» مدرس حوزه و دانشگاه تهران را در این زمینه می خوانیم:

این مدرس دانشگاه، ولادت حضرت محمد(ص) را طلیعه رحمت الهی برای بشر دانست و یادآور شد: همان طور که در آیه 107 سوره انبیاء اشاره شده، پیامبر اکرم(ص) برای جهانیان یعنی کافر و مومن رحمت است. ایشان به دلیل نشر آیین و شریعت اسلام، موجب نجات همگان شده اند. اما از این سفره پربرکت رحمت، شماری بهره لازم را می برند و تعدادی به خاطر هوای نفسانی از آن محروم می مانند. مرحوم طبرسی در تفسیر مجمع البیان از ابن عباس نقل می کند که «حضرت محمد(ص)، پیامبر رحمت برای خوب و بد، مومن و کافر است.» ایشان برای مومن در دنیا و آخرت رحمت هستند و کافر را نیز در این دنیا از بلاها دور می سازند. خداوند متعال نیز در آیه 33 سوره انفال می فرماید: هیچ گاه مخالفان را عذاب نمی کند، تا زمانی که پیامبر(ص) در میان آنها هستند. این آیه به حضور پربرکت پیامبر می پردازد و نشان می دهد، وجود ایشان مانع از نازل شدن عذاب بر گناهکاران می شود.

این پژوهشگر مسایل دینی تربیت، تزکیه، تعلیم و هدایت انسان ها به راه مستقیم را نشانه رحمت رسول اکرم(ص) عنوان کرد و اظهار داشت: این رحمت تنها مختص مردمان آن دوره نیست و برای همه روزگاران است. در این ارتباط قرآن کریم در سوره جمعه آیه سوم، رسالت پیامبر اسلام(ص) را جهانی می داند که شامل تمام مردم از هر نژاد و اقلیمی می شود. قرآن کریم در بیان ویژگی های خاتم الانبیاء، ایشان را بر هدایت مردم بسیار کوشا معرفی می کند و در آیه 128سوره توبه می فرماید: «پیامبری برای شما فرستادیم که دشواری ها و سختی های شما بر او سخت است و بسیار اصرار دارد که ایمان بیاورید و با مومنان بسیار رئوف و رحیم است.»
وی پیامبر(ص) را دارای اخلاق و منش حسنه دانست و افزود: میلاد حضرت محمد(ص) روز اخلاق و مهرورزی است و تمام مسلمانان جهان و امت اسلامی باید از این الگو پیروی کنند و با استوار ساختن اخلاق و کرامت انسانی در زندگی خود، به سعادت حقیقی دست یابند. آیه 164 سوره آل عمران، وجود چنین پیامبری را منت خدا بر مومنان ارزیابی می کند که حتی پروردگار و فرشتگان نیز بر او صلوات و درود می فرستند. ویژگی های حضرت محمد(ص) به فرموده قرآن کریم نشان دهنده یک انسان کامل است. صفت هایی همچون رحمت، منزلت، سعه صدر، جهانی بودن رسالت و عصمت در وجود مبارک ایشان متبلور و متجلی شده است، پس می بایست، مسلمانان با تمام وجود از پیامبر(ص) اطاعت کنند.

حجت الاسلام مصطفی پرتوی، آیه هایی از قرآن و برخی روایت ها را بیانگر رسالت جهانی خاتم الانبیاء دانست و تصریح کرد: آیه 107 سوره انبیاء، پیامبر(ص) را رحمت برای تمام عالم می داند و این امر وظیفه ای سنگین بردوش حضرت محمد(ص) گذارده بود. همچنین در کتاب «کافی» جلد 2 صفحه 25 به نقل از امام صادق(ع) آمده است: «پروردگار عالم پیامبر را برای تمام و همگان فرستاد.» دلایل تاریخی دیگری نیز مبنی بر جهانی بودن رسالت ایشان وجود دارد، از جمله فرستادن نماینده و سفیرانی به کشورهای اطراف همچون ایران، اردن، رم، حبشه، مصر و بحرین که برای ابلاغ پیام آزادی بخش اسلام به کشورهای مختلف جهان می رفتند.

این مدرس دانشگاه درباره چگونگی انجام دادن این رسالت جهانی به وسیله رسول اکرم(ص)، بیان داشت: پیامبر اکرم(ص) با ایمان و اعتقاد به حقانیت رسالت خویش و با عبادت، توکل، تسبیح، نماز شب، طهارت، استقامت، پناه بردن به خدا، استغفار و دریافت وحی الهی موفق شدند تا به رسالت جهانی خویش جامه عمل بپوشانند. مقام معظم رهبری در پنجم بهمن 1384 خورشیدی درباره رسالت جهانی پیامبر(ص) فرمودند: «نبی مکرم اسلام انسان ها را ابتدا ساخت و پایه ها را تراشید و توانست این بنا را بر روی دوش آنها قرار دهد.» این انسان سازی دارای اهمیت است و حضرت محمد(ص) در طول سال های عمر پربرکت خویش در تمامی وقت ها، مقوله انسان سازی را فراموش نمی کردند.

وی در ادامه با بیان این که مسلمانان برای رسیدن به تمدن نوین و شریعت ناب اسلامی باید از اختلاف بپرهیزند، گفت: قرآن در آیه 46سوره انفال از امت اسلامی می خواهد: «... از خدا و رسولش اطاعت کنید و با هم نزاع نکنید که سست شوید و هیبت شما از بین برود و صبر پیشه کنید که پروردگار با صابران است.» پس امت اسلامی باید با حفظ وحدت، آستانه تحمل خود را بالا ببرند و صبر پیشه کنند و به هر بهانه ای اقدام به حرکت غیرمنطقی و غیرعقلانی نکنند، دین اسلام دین عقلانیت به شمار می رود و در اسلام آمده که یک ساعت تفکر از 70 سال عبادت بهتر است.

مصطفی پرتوی با اشاره به این که در دین های دیگر نیز به وحدت و اتحاد میان مردم سفارش شده است، اظهار داشت: پروردگار در آیه 13 سوره شورا می فرماید: «آئینی را برای شما تشریع کرد که به نوح توصیه کرده بود و آنچه را بر تو وحی فرستادیم و به ابراهیم و موسی و عیسی سفارش کردیم این بود که دین را بر پا دارید و در آن تفرقه ایجاد نکنید. بر مشرکان گران است آنچه شما آن را به سوی آنها دعوت می کنید. خداوند هر فردی را بخواهد برمی گزیند و کسی را که به سوی او باز گردد هدایت می کند.» با توجه به این آیه، دین های دیگر هم بر پایه اتحاد بنا شده بودند.

این مدرس دانشگاه با بیان این که داشتن وحدت، آثار بسیار خوبی بر امت اسلامی دارد، یادآور شد: قدرت، عزت، تعاون، الطاف و امدادهای الهی از نتیجه های اتحاد است، بنابر تعبیر قرآن، خداوند دوست دارد تا امت اسلامی همچون یک دیوار مستحکم، با هم متحد و همچون دیواری که اجزای آن از سرب است، باشند. در این صورت می توان به هدف هایی که پیامبر(ص) داشتند، دست یافت و به مدینه فاضله موجود در اخلاق، معنویت، عدالت و نورانیت رسید.

وی در ارتباط با ضرورت توجه ویژه به جریان سلفی گری و تکفیری که با تشکل های متعدد و حرکات های ضد انسانی به وجود آمده اند، اظهار داشت: مقام معظم رهبری در چهارم آذر 1393 خورشیدی در کنگره جهانی جریان های افراطی و تکفیری از نگاه علمای جهان اسلام، ویژگی های جریان تکفیری را کافر شمردن مسلمانان به دلیل جهالت، نداشتن درک و فهم حقیقی از معارف اسلامی، نگاه متحجرانه و ارتجاعی و نبودن قدرت اجتهاد دانستند.

مصطفی پرتوی در پایان پشتیبانی سرویس های امنیتی و اطلاعاتی بیگانگان را از جریان های افراطی و تکفیری، موجب تقویت این اندیشه معرفی کرد و بیان داشت: برخی از افراد در این گروه ها که به لحاظ تفکری و اندیشه ای سست هستند، با وعده های مادی و معنوی دروغین فریب می خورند، این افراد باید راهنمایی و ارشاد شوند. جریان های تکفیری احترام به آرامگاه بزرگان دینی را شرک می نامند، اما پیروی از بیگانگان و استکبار را کفر نمی پندارند. وظیفه تمام مسلمانان در جهان برای مبارزه و ریشه کن کردن این جریان، تشکیل یک نهضت علمی است تا امت اسلامی از این بلای خانمان سوز رهایی یابند و عظمت جهان اسلام حفظ شود.