چاپ

راه ترقی- طبق آخرین آمار یونسکو، در جهان 263 میلیون نفر کودک 6 تا 17 سال از تحصیل بازمانده‌اند که از این تعداد، 61 میلیون نفر آن‌ها در دوره ابتدایی، 60 میلیون نفر بین سن 12 تا 15 سال یعنی دوره متوسطه اول و 142 میلیون نفر بین 15 تا 17 ساله یعنی دوره متوسطه دوم قرار دارند.
روایت آماری مرکز آمار و اطلاع رسانی آموزش و پرورش از وضعیت کودکان محروم از تحصیل ایران هم حکایت از آن دارد که با وجود به کارگیری تمهیدات لازم در جهت برطرف کردن موانع، اما هنوز یک سوم از کودکان و نوجوانان بین 6 تا 18 سال بازمانده یا محروم از تحصیل هستند.
در این باره مدیرکل دفتر امور آسیب‌های اجتماعی وزارت رفاه اعلام کرده است:« فهرست 96 هزار و 273 کودک بازمانده از تحصیل در مقطع ابتدایی و در گروه سنی شش تا 11 ساله تهیه شده و از خانواده‌ها خواسته‌ایم علت نرفتن فرزندشان به مدرسه را در قالب همان پیامک اعلام کنند.»
«احمدرضا پرنده» در ادامه گفته است، بیشترین شمار کودکان بازمانده از تحصیل در مقطع ابتدایی متعلق به استان‌های سیستان بلوچستان، تهران، خراسان رضوی، خوزستان، کرمان، فارس، و آذربایجان غربی بوده است.
بررسی چرایی این موضوع و واکاوی راهکارهای لازم در جهت برطرف شدن مشکلات دانش آموزانی که بنا بر اقتضای زمان و موانع، از جاده آموزش و تحصیل بازمی مانند، خبرنگار علمی را بر آن داشت تا با «علی اکبر باقرزاده» معاون وزیر و رییس سازمان نهضت سوادآموزی گفت و گو کند.

**ضربه فنی تحصیلی با سنگینی وزنه اقتصادی
دلایل متعددی برای از تحصیل بازماندن یک فرد وجود دارد که تحت عنوان افت تحصیلی از آن نام می برند و ترکیبی از دو شاخص تکرار پایه و ترک تحصیل است. تکرار پایه با تغییر شیوه ارزشیابی در دوره ابتدایی به حداقل رسیده است و عده کمی هستند که سال تحصیلی را که یکبار آموزش دیده اند دوباره تکرار کنند.
اما ترک تحصیل کمی شایع تر است و مسایل جدی تری همچون موقعیت جغرافیایی، شرایط اقتصادی، فرهنگی و موضوعات مختلف اما متفاوت دیگر دارد.
باقرزاده دلیل عمده برای ترک تحصیل و بازماندن را دلیل اقتصادی عنوان کرد و اظهار داشت: در پژوهشی که توسط وزارت کار از سرشماری کودکان خارج از مدرسه صورت گرفت و همچنین پژوهشی که از سوی نهضت سواد آموزی با این عنوان که «چرا کودکان از تحصیل باز می مانند» منتشر شد، نشان داد که حدود 60 درصد دلایل به فقر اقتصادی مربوط می شود. بخصوص هنگامی که فقر و معولیت با هم باشند یعنی فرد دچار یک عارضه جسمی و از خانواده ضعیفی هم باشد.
وی در توضیح این موضوع افزود: در دو سال گذشته، 10 هزار معلول را تحت آموزش قرار دادیم که در علت شناسی بی سوادی این افراد مساله فقر و معلولیت در اولویت نخست قرار دارد.

**تاثیر 35 درصدی مسایل اجتماعی و فرهنگی بر ترک تحصیل
معاون وزیر، جنس دیگر موانع بازماندن از تحصیل را از جنس اجتماعی و فرهنگی دانست و ادامه داد: به عنوان نمونه بیکاری، مهاجرت، اعتیاد والدین، طلاق آنان، ازدواج زودهنگام، حاشیه نشینی، وجود مدارس مختلط در مناطق روستایی و اعزام معلم مرد برای کلاس هایی که دختران در آن حضور دارند از جمله موانع دیگر است که نزدیک به 30 درصد دلیل ترک تحصیل را دربر دارد.
باقرزاده خاطرنشان کرد: مسایل مربوط به وضعیت مدرسه، فاصله مسافتی، وضعیت فیزیکی، گرمایشی و سرمایشی، موقعیت مکانی و یا برخوردهایی که در مدرسه با بچه ها می شود هم نزدیک به 5 درصد در ترک تحصیل تاثیر می گذارد.
به بیان وی، دلایلی هم فردی است که به انگیزه فرد برای درس خواندن، وضعیت جسمی، آمادگی او برای آموزش و تحصیل و بسیاری مسایل دیگر مربوط به حوزه فردی مربوط می شود. اما نکته قابل توجه این که خوشبختانه دلایلی که در کنترل نظام آموزشی باشند سهم کمی از ترک تحصیل و خروج از مدرسه را به خود اختصاص می دهند.

**یکدست صدا ندارد
باقرزاده در ادامه این گفت و گو، ضمن اشاره به این که برطرف کردن دلایل و موانع بازماندن از تحصیل و شناسایی این افراد تنها از عهده آموزش و پرورش برنمی آید، گفت: مطابق قانون، نهضت سواد آموزی ماموریت ندارد کودکان زیر ده سال را آموزش بدهد و آن از جمله وظایف معاونت آموزش ابتدایی محسوب می شود اما از آن جا که آموزش و پروش به تنهایی قادر به این کار نیست، در چند سال گذشته تلاش کردیم به جای این که اجازه بدهیم افراد به سن 10 سال تمام برسند و بعد آنان را تحت پوشش قرار داده و آموزش بدهیم، یک مداخله زودهنگام تر داشته باشیم.
وی ادامه داد: بر همین مبنا، دانش آموزی که در شرایط تحصیل در دوره ابتدایی است اما به دلیل مسایل اقتصادی یا دلایل دیگر نمی تواند وارد مدرسه شود، تحت پوشش قرار دادیم تا موانع ورود به مدرسه را تا اندازه ای برطرف کنیم.
وی خاطرنشان کرد: برای این کار مصوبه قابل قبولی از دولت گرفته ایم تا موانع حضور در مدرسه که شامل هزینه های کتاب، لوازم التحریر، بیمه، پوشاک یا ایاب و ذهاب است را با هماهنگی بخش های مختلف برطرف کنیم.
رییس نهضت سواد آموزی یادآور شد: با این وجود طرحی را تهیه کردیم که نزدیک به چهارسال از اجرای آن می گذرد و آن آموزش کودکان آسیب پذیر 10 تا 19 سال است و ترجیح ما این است که سن پایین تر را هم تحت پوشش قرار دهیم.
وی در تعریف کودکان آسیب پذیر تاکید کرد: کودکانی که دچار معلولیت های جسمی هستند یا افرادی که ما به عنوان کودک کار آن ها را می شناسیم و مجبور هستند تا برای تامین مایحتاج خانواده در طول روز کار کنند و به همین دلیل امکان حضور روزانه در مدرسه را ندارند. لازم دیدیم که سازو کار مشخصی برای آنان تعبیه کنیم تا هر وقت وقت آزاد داشتند درس بخوانند. همچنن کودکان بدسرپرست که والدین دارند اما مسوولیت پذیر نیستند را هم تحت پوشش قرار دادیم.
«با همه این تلاش ها، 98 درصد کودکان دارای شناسنامه و هویت می توانند وارد مدرسه شوند و دو درصد از آنانی که شناسنامه ایرانی دارند نمی توانند وارد مدرسه شوند. ضمن این که در مورد افرادی که شناسنامه ندارند هم اطلاعات دقیقی در دسترس نیست.»
باقرزاده در مورد دانش آموزان اتباع خارجی هم گفت: بنابرآخرین سرشماری عمومی نفوس و مسکن، حدود دوازده درصد اتباع خارجی زیر 19 سال بیسواد هستند که همین موضوع بر نرخ بیسوادی کشورما هم اثر می گذارد و آن را پایین می آورد.