چاپ

راه ترقی- به اعتقاد صاحبنظران امر آیین چهارشنبه سوری آخر سال در میان ایرانیان در دو سطح جداگانه برگزار و پاس داشته می شد؛ نخست سطح ملی بود که گاهی از مرزهای هویتی آریایی فراتر می رفت و سطح دوم نیز بخش اختصاصی آن بود که در میان اقوام و خرده های فرهنگ های مختلف به صورت متفاوت وجود داشت،
آن بخش عمومی و فراگیر که به صورت روشن کردن آتش و گرد آن آمدن انجام می شد در سراسر پهنه جغرافیایی ایران، قفقاز و میان ایرانیان مقیم از جمله مصر، هند و ترکیه رواج داشته و دارد، اما بخش اختصاصی آن به اقوام خاصی منحصر است و از هر گروه اجتماعی به گروه اجتماعی دیگر متفاوت است.
چهارشنبه سوری به گفته محققان در سرتاسر ایران با آیین ها و رسوم متنوعی پاس داشته می شد به عنوان نمونه در مناطق غربی و شمال غربی ایران، سنتی به نام شال اندازی وجود داشت که البته هنوز هم با کمی تغییر رواج دارد، به این شکل که بسیاری از افراد، شالی را به دست می گیرند و به خانه بزرگترها می روند، در این سنت بسیاری از صاحب خانه ها به سر شال، پول، شیرینی، میوه و آجیل می بندند و شال انداز به محض اینکه متوجه شد به شال او چیزی بسته اند به سرعت درب را باز کرده و شال خود را گرفته و به سرعت از منزل خارج می شود.
در تهران قدیم تا زمانی که در میدان ارک نقاره خانه ای بود، زنان برای دور کردن قضا و بلا از خود و خانواده به آنجا می رفتند و کوزه نو و آب ندیده ای را از بالای سر در نقاره خانه به زمین می افکندند و شکستند. زنانی هم که نمی توانستند به این میدان بروند کوزه را از سربام خانه خود به زمین می انداختند در میدان ارگ همچنین توپ بسیار قدیمی بود که صد سال بر فراز صفه ای قرار داشت و شب های چهارشنبه آخر سال افرادی که آرزو و یا خواسته ای داشتند بر فراز آن می رفتند و از زیر آن می گذشتند تا نیازشان برآورده شود.
در کردستان بازی های مخصوصی مثل هله شکنی و یا شکستن تخم مرغ وجود داشت که آن دو طرف بازی تخم مرغ های پخته خود را به هم می زدند و تخم مرغ هرکس که نمی شکست، برنده بازی بود.
در منطقه آذربایجان نیز همه خریدهای شب چهارشنبه سوری را از چهارشنبه بازار تهیه می کردند و بازارها را در این شب به شکل ویژه و خاصی تزئین و نورافشانی می کردند.
بوته افروزی به عنوان مشخصه اصلی آیین چهارشنبه سوری در کتاب جشن نوزایی آفرینش این گونه توصیف شده است: پیش از پریدن آفتاب، هر خانواده بوته های خار و گزنی را روی بام یا زمین حیاط خانه و یا گذرگاه در سه یا پنج یا هفت ` گله` کپه می کنند با پریدن آفتاب و نیم تاریک شدن آسمان، زن و مرد و پیر و جوان گردهم جمع می شوند و بوته ها را آتش می زنند، در این هنگام از بزرگ تا کوچک هر کدام سه بار از روی بوته های افروخته می پرند، تا مگر ضعف و زردی ناشی از بیماری و غم و محنت را از خود بزدایند و سلامت و سرخی و شادی به هستی خود بخشند.
با وجود خرده فرهنگ های بیشمار در آیین چهارشنبه سوری اکنون از آن فقط یک نام باقی مانده و بروز رفتارها و کنش های عجیب و غیر عقلانی، این سنت پر ریشه را به تحریف و نابودی کشانده است.
اکنون نه تنها از سنت های ساده و آرامش بخش گذشته در پاسداشت آخرین چهارشنبه سال خبری نیست بلکه ظهور هنجارشکنی ها، تار و پود این میراث فرهنگی را از هم گسسته تا آنجا که این رسم کهن حتی فرح بخشی و خاطره انگیزی را به عنوان ابتدایی ترین کارکرد خود از دست داده است و سال هاست که بار سنگین ترس و فاجعه را بر دوش می کشد.
این در حالی است که به اذعان بسیاری از جامعه شناسان، چهارشنبه سوری مانند سایر رسوم ایرانی می تواند منشا فرهنگ سازی، شناخت گذشتگان و تقویت انسجام و همدلی اقوام مختلف کشور قرار گیرد.
در شرایطی که تنها ارمغان چهارشنبه آخر سال آمار هولناک سوختگی و مرگ شهروندان است بازگشت به اصالت جشن چهارشنبه سوری به باور کارشناسان اثرات سازنده، سودمند و جذاب بر جای خواهد گذاشت.
یافته های پژوهشی نشان می دهد که همه آیین ها و یادمان هایی که مردم ایران بر پا می داشتند که بخشی از آنها همچنان در فرهنگ این سرزمین پایدار شده است، با منش ، اخلاق و خرد نیاکان ما در آمیخته بود و در همه آنها، اعتقاد به پروردگار، امید به زندگی، نبرد با اهریمنان و بدسگالان و مرگ پرستان ، در قالب نمادها، نمایش ها و آیین های گوناگون نمایشی گنجانده شده بود، از این رو رفتار خشونت آمیز و مغایر با عرف و منش جامعه مانند آنچه که امروزه با عنوان چهارشنبه سوری شاهد آن هستیم ، در هیچکدام از این آیین ها دیده نمی شود.
هر ساله تعداد قابل توجهی از هموطنان در این شب پر مخاطره، بر اثر استفاده و تماس با مواد شیمیایی محترقه و منفجره به شدت دچار صدمات جسمی و روحی جبران ناپذیری از جمله، ضایعات پوستی، ریوی، دردهای شدید، سرگیجه، سوختگی اعضای بدن، نابینایی دائم و قطع اعضای بدن شده و در برخی موارد شدت جراحات وارده متاسفانه به مرگ فرد حادثه دیدگان منجر می شود.
آمارها حاکی از آن است سه هزار و 446 نفر در حوادث چهارشنبه سوری سال گذشته مصدوم که 52 نفرشان دچار قطع عضو شدند ، از این تعداد چهار نفر کشته شدند، استان های تهران، البرز و آذربایجان غربی بیشترین مصدوم و استان های لرستان، چهارمحال و بختیاری و هرمزگان کمترین مصدوم را داشتند.
کاهش رخداد چنین حوادث تلخ به عقیده کارشناسان، نیازمند بازگشت به سنت های کهن چهارشنبه سوری و مناسب سازی آن ها با شرایط زندگی های امروز است.
متخصصان بر این باورند چهارشنبه سوری به عنوان یکی از آیین های مشترک باستانی به بازتعریف، مدیریت خلاق و برنامه ریزی جذاب نیاز دارد.

** ضرورت معرفی و تشریح گسترده سنت های چهارشنبه سوری
استاد علوم اجتماعی و جامعه شناس، برپایی جشن چهارشنبه سوری را برای جامعه ضروری و مفید دانست و به ایرنا گفت: باید با تدبیر، جوانان را با پشتوانه فرهنگی جشن چهارشنبه سوری و با هدف پیشگیری از انحراف این آیین باستانی آشنا کرد.
محمدهمایون سپهر با بیان اینکه استادان علوم اجتماعی بر این عقیده هستند که سنت چهارشنبه سوری باقی مانده از نیاکان ایرانیان است، اظهارداست: این سنت با گذر زمان تغییر شکل یافته و اگر به خوبی از سوی فرهنگ شناسان و فرهنگ دوستان و دست اندرکاران هدایت نشود به چالش در بین جوامع ایرانی تبدیل خواهد شد.
وی به فلسفه برگزاری آیین چهارشنبه سوری در بین ایرانیان و فارسی زبانان اشاره کرد و گفت: در میان اساطیر جهان عناصر چهارگانه شامل آب، خاک، هوا و آتش بطور مشترک جزو مهمترین عناصر به شمار می روند و عنصر آتش برای ایرانیان بسیار مهم و با ارزش است بطوری که به زندگی انسانها گرما و روشنی می بخشد و از طرفی مردم معتقد بودند با روشن کردن آتش، ارواح بد از خانه دور و در مقابل ارواح خوب به آنجا وارد می شود.
این استاد دانشگاه نسبت به آداب قاشق زنی در شب چهارشنبه سوری که بسیار مورد توجه مردم کوچه و بازار قرار داشته، اظهار کرد: ایستادن در برابر هفت خانه به نیت عدد هفت که نشانه ای مقدس است و انجام عمل قاشق زنی که یک حرکت ارتباطی بود، در حقیقت برای خبردارشدن از حال و احوال همسایه ها و آشنایی بیشتر آنان با یکدیگر انجام می شود و در مراسمی دیگر شرکت کنندگان در این آیین با ریختن خاکسترهای آتش به روان آب ها ، بدین ترتیب بین عناصر طبیعت با انسان یک پیوند برقرار می کردند.
همایون سپهر با بیان اینکه فرهنگ سازی و تشریح آیین چهارشنبه سوری به نسل جوان از جمله تدابیری است که مسئولان می توانند در زمان حاضر برای پیشگیری از انحراف این مراسم انجام می دهند، اظهار کرد: هر دوره ای نظام ارزشی خاص خود را دارد و از طرفی تمام جوانان دوران تکامل دارند و در هر دوره ارزش ها و سنت ها تغییر می کند و نظام ارزشی دگرگون می شود.
این استاد مردم شناسی و جامعه شناس گفت: نخبگان جامعه باید برای جوامع در حال گذار برنامه ریزی کنند و نسل های جوان این جوامع را با هویت خود آشنا سازند.
وی افزود: در این مسیر باید آداب و سنت ها با روش و متد جدید با هم در نظر گرفته و بدین طریق نماد های سمبلیک برای نسل جدید توضیح داده شود تا این نمادها برای نسل جدید معنا پیدا کنند.
این جامعه شناس، چهارشنبه سوری را یک سنت دیرین و جزو آداب و رسوم ایرانیان از قرن گذشته برشمرد و گفت: اجرای این سنت برای جامعه مفید و ضروری است، بنابراین می توان با برنامه ریزی و هماهنگی با نسل جوان، چهارشنبه سوری را به جای چهارشنبه سوزی که در سالهای نه چندان دور اتفاق می افتد، احیا کرد.

**چهارشنبه سوری فرصت وحدت و وفاق ملی
عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی معتقد است چهارشنبه سوری باید عاملی برای وحدت و همدلی ملی، رفع کینه و دشمنی و ایجاد دوستی باشد.
سلمان خدادادی در گفت و گو با ایرنا، اظهارداشت: بر اساس باورهای فرهنگی، کارکرد چهارشنبه سوری (آخرین شب چهارشنبه سال) باید دور ریختن کینه ها و دشمنی ها، ایجاد آشتی و همدلی و یکپارچگی میان اقشار مختلف و تجدید رابطه میان کسانی بوده که ارتباط آنها قطع شده باشد.
وی گفت: رفتارهای خشونت آمیز مورد پسند هیچ یک از جوامع دنیا نیست و ملت ها خاطره خوبی از این رفتارها ندارند، پس در این روزهای زیبا که برای ما ایرانیان بسیار سنتی است باید از هر گونه خشونت پرهیز کرد.
خدادادی اضافه کرد: باید سنت های قدیمی در چهارشنبه سوری زنده شود و از هر گونه مسائل و مباحثی که مشکلاتی را برای جامعه به وجود می آورد پرهیز شود.
عضو کمیسیون اجتماعی مجلس با بیان این که نباید اجازه دهیم چهارشنبه سوری سیاسی شود، خاطر نشان کرد: برخی عوامل بیگانه و مزدوران به دنبال این هستند که چهارشنبه سوری را سیاسی کنند، ما نباید اجازه دهیم این اتفاق بیافتد، مردم ما نباید این بهانه را به آنان بدهند.
وی تاکید کرد: با حفظ وحدت، یکپارچگی و آشتی ملی می توان مانع هر گونه سو استفاده دشمنان و مزدوران و بیگانگان شد.

**توجه به نشاط و شادی در فرهنگ ایرانی اسلامی
پروفسور حسین باهر استاد دانشگاه و عضو فرهنگستان علوم پزشکی(سلامت اجتماعی)، شادی را حق مردم دانست و گفت: چهارشنبه سوری سنتی دیرینه و ظرفیتی برای همگرایی است.
وی افزود: نشاط و شادی در فرهنگ غنی ایرانی و در موازین اسلامی تقبیح نشده و آتش در ادیان و آیین های مختلف دنیا، نقش مثبتی دارد و گرمابخش است.
این استاد دانشگاه با بیان این که شادی مقوله ای جمعی و گروهی است، ادامه داد: اجازه ندهیم که مقولات اجتماعی، سیاسی و خارجی شود بلکه باید زمینه بروز نشاط جمعی در جامعه را فراهم کنیم.
پروفسور باهر یادآور شد: برای توسعه جامعه در ابعاد مختلف و بهره مندی از ظرفیت های اجتماع، باید فرصت شادی جمعی بویژه برای جوانان فراهم باشد و البته وجود نیروهای نظارتی، آرامش و امنیت را تضمین می کند.
عضو کارگروه سلامت اجتماعی با اشاره به کارکرد رسانه ها، فرهنگ سازی در بروز نشاط و شادی در جامعه را مهم دانست و افزود: صدا و سیما و سایر رسانه های گروهی همچنین نهادهای مدنی فعال در عرصه های حقوق شهروندی، نقش آگاهی بخش دارند و باید به شهروندان اطلاعات عمومی در زمینه های مختلف ارائه دهند.

** چهارشنبه سوری، تبلیغ برای ارزش های ملی اسلامی
عضو هیات علمی دانشگاه در گفت و گو با ایرنا اظهارداشت: چهارشنبه سوری به عنوان یک عنصر فرهنگی ریشه دار باید مدیریت شود.
به گفته وی این آیین فرصتی است تا عقاید و ارزش های اسلامی و ملی خود را تبلیغ کنیم.
محمدباقر آخوندی پیشنهاد کرد که آیین چهارشنبه سوری با مدیریت سطوح رسمی کشور در مکان های خاص برگزار شود تا هم نکات ارزشی بیان و هم موجب صله رحم و صمیمیت مردم شود.
وی ادامه داد : اگر آیین چهارشنبه سوری با مدیریت دولت و دستگاه های ذیربط اجرا شود امکان سوء استفاده به بیگانگان در بهره برداری سیاسی از این مراسم را نمی دهد.
آخوندی بیان کرد: مراسم چهارشنبه پایان سال سابقه طولانی در ایران قبل از اسلام داشته و یک عنصر فرهنگی است.
وی اظهارداشت: مردم با انجام این آیین خود را ایرانی دانسته و اگر کسی شرکت نمی کرد بر او خرده می گرفتند و در واقع خانواده ها زمینه برگزاری این آیین را فراهم می کردند.
وی یادآور شد: در مقطعی از زمان برخوردهای نامناسبی با این آیین در کشور انجام شد که همین موضوع زمینه سوء استفاده و بهره برداری از این آیین را فراهم کرد.

* چهارشنبه سوری، گذار اجتماعی
یک جامعه شناس و عضو هیات علمی دانشگاه در این خصوص به ایرنا گفت: مراسم چهارشنبه سوری از قدیم موجب شکل دهی اجتماعی انسانی می شده که به صورت محلی زمینه ساز همبستگی و پیوندهای محلی است که امروزه از آن به عنوان سرمایه های اجتماعی یاد می شود.
غلامرضا حسنی درمیان افزود: برگزاری مناسک این سنت یک گذار اجتماعی بوده که افراد در پی شرکت در آن تحت تاثیر جامعه پذیری قرار می گرفتند و نوعی دوستی، همدلی، شادی و نشاط و تجربه لذتبخش با هم بودن در این گردهمایی را در خاطرات خود ثبت می کردند، این کارکرد همگرایی و گردهمایی دقیقا همان کارکرد و هدف چیدن سفره هفت سین است.
وی ادامه داد : این گذارها در شکل گیری فرهنگ بطور تاریخی تاثیر داشته است اما در طول تاریخ برخی سنتها و مناسک به انحراف رفته و جنبه های آسیبی در آن شکل گرفته و یا افزایش یافته است.
این جامعه شناس ادامه داد : با مدیریت این مراسم، برگزاری سالم و صحیح آن می توان مناسک را منسجم تر برگزار کرد و مردم در کنار یکدیگر در آرامش به سر ببرند لذا به شکل جدی می تواند علاوه بر بازسازی این مراسم جنبه های آسیبی و انحرافی آن را گرفت تا شاهد آثار مثبتش باشیم.
وی اضافه کرد : با مشخص شدن مکانهایی به منظور برگزاری چنین آیینی در نظام شهری علاوه بر اینکه می توان در محدوده تعریف شده کنترلی روی جنبه های آسیبی داشت، می توان نسبت به آموزش نسل جوان اقدام کرد.
حسنی معتقد است رها شدن برگزاری این مراسم در سطح شهر مخاطرات زیادی به همراه دارد ضمن اینکه منفعت طلبها همیشه در بازار اقدام به تهییج و جوسازی برای برگزاری چنین مراسمی دارند و ضمن کنترل بازار می توان با متمرکز برگزار کردن مراسم چهارشنبه آخر سال از وقوع حوادث ناگوار جلوگیری کرد.
وی ادامه داد: حضور خانواده ها به خصوص والدین با بچه ها در کاهش مخاطرات و انجام فعالیت های ناهنجار توسط نوجوانان و جوانان تاثیر بسزایی دارد، نوجوانان و جوانان به دلیل اینکه دارای شور، هیجان و ریسک پذیری بالایی هستند با حضور والدین از برخی اقدامات خودداری می کنند و همین امر علاوه بر کاهش خطرات موجب افزایش تعاملات بین نسلی و تجربه شادیهای مشترک میان اعضای خانواده و در نهایت کاهش گسست بین نسلی خواهد بود.

** ضعف در برنامه ریزی و تبلیغات منفی، سد راه اصالت آیین ها
یک پژوهشگر جشن های ایرانی و میراث فرهنگی بر این اعتقاد است که چهارشنبه سوری یکی از جشن های ملی ایرانیان برای پیشواز از نوروز است که باید همگان در حفظ و حراست از اصالت این آیین بکوشیم.
شاهین سپنتا در گفت و گو با ایرنا افزود : ضعف در برنامه ریزی و تبلیغات منفی موجب شده که این آیین شادی بخش بتدریج جای خود را به جنگ و گریز خیابانی و ترقه‌ زدن توسط برخی نوجوانان و جوانان بدهد، اما واقعیت این است که اینگونه اعمال‌، با اصالت جشن چهارشنبه ‌سوری در تضاد است.
این پژوهشگر اظهارداشت: هم مردم و هم مسئولان وظیفه دارند در راستای ترویج و پاسداشت فرهنگ ملی و ممانعت از ورود بدعت ها و ناهنجاری ها برای برگزاری این آیین ها بکوشند و این فرصت های بی نظیر را به کانون صلح و شادی و مهر و دوستی برای همه ایرانیان تبدیل کنند.
وی با بیان اینکه برگزاری و گرامیداشت هر یک از آیین های ملی از جمله چهارشنبه سوری، تاثیر بسیاری در شاد کردن فضای جامعه دارد، گفت: باید با مطالعه و بررسی تاریخچه مراسم چهارشنبه سوری و اطلاع رسانی به نوجوانان و جوانان از بروز رفتارهای ناشایست از جمله استفاده از مواد محترقه و ایجاد صداهای مهیب جلوگیری شود.
این پژوهشگر جشن های ایرانی هشدار داد: اگر فضای جشن های ایرانی همچون چهارشنبه سوری مورد تهدید قرار بگیرد نشاط و شادابی در جامعه کنار می رود و افسردگی جایگزین آن می شود و همین امر سبب ناکامی جامعه خواهد شد.
وی با بیان اهمیت برگزاری جشن های ایرانی از جمله چهارشنبه سوری گفت: اینگونه جشن ها زبان مشترک مردم ایران است که می تواند همبستگی ملی را بین اقوام مختلف ایرانی ایجاد و تقویت کند.

** اصفهان در اسارت هنجار شکنان چهارشنبه آخر سال
هنوز چند روزی به وقت این آیین کهن مانده اما از گوشه و کنار اصفهان خبر می رسد زخم عمیق جسارت های بی آتیه بار دیگر لرزه بر آرامش شهر انداخته است.
انفجار ترقه های دست ساز روز دوشنبه در روستای دشتی براآن جنوبی در منطقه شرق اصفهان موجب مصدومیت و سوختگی یک نفر شد.
مدیر حوادث و فوریت های پزشکی استان اصفهان در این خصوص به ایرنا گفت : در این حادثه که ساعت 12 و 41 دقیقه بعدازظهر دوشنبه رخ داد یک جوان 23 ساله از ناحیه سر، صورت، سینه و دست ها دچار سوختگی شد.
غفور راستین افزود: این جوان در داخل منزل به ساخت این ترقه ها اقدام کرده بود که موجب مصدومیت خود شد.
همچنین یکشنبه شب یک جوان 20 ساله در سگزی مزرعه شور اصفهان به دلیل انفجار مواد محترقه در داخل دستانش دچار قطعی دست ها و نیز سوختگی در جه دو سر و صورت و آسیب به چشم ها شد و برای تکمیل مراحل درمانی به بیمارستان الزهرا(س) اصفهان منتقل شد.
مدیر حوادث و فوریت های پزشکی استان اصفهان درباره آسیب های چهارشنبه آخر سال گذشته بیان کرد: در حوادث شب چهارشنبه آخر سال گذشته در این استان 56 نفر مصدوم و از این تعداد 12 نفر در مراکز درمانی استان اصفهان بستری و بقیه به شکل سرپایی مداوا شدند.
غفور راستین اظهارداشت: در جریان این آسیب دیدگی ها یک جوان دچار قطعی انگشتان دست شد و 20 نفر از مصدومان حوادث چهارشنبه سوری نیز به دلیل آسیب از ناحیه چشم به بیمارستان فیض منتقل شدند.
راستین تصریح کرد: 29 نفر براثر سوختگی ناشی از استفاده یا برخورد مواد محترقه و منفجره با بدنشان به بیمارستان سوانح و سوختگی امام موسی الکاظم (ع) منتقل شدند که از این تعداد 6 نفر از جمله سه پسر 6، 8 و 13 ساله، یک مرد 33 ساله و دو دختر 10 و 16 ساله بستری شدند.
وی ادامه داد: همچنین یک دختر 11 ساله در کاشان از ناحیه گونه دچار پارگی و در مبارکه نیز یک زن 53 ساله دچار پارگی فمور ران پا براثر انفجار آمپول های تزریقی داخل آتش شدند.
به گزارش ایرنا، به نقل از معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، حوادث چهارشنبه آخر سال 95 نیز در این استان 113 مصدوم و یک کشته برجا گذاشت.سال گذشته 10 نفر در جریان حوادث شب چهارشنبه آخر سال در اصفهان دستگیر شدند که این میزان با توجه به آمار 31 نفری دستگیرشدگان در سال 95 کاهش یافته و نشان دهنده احترام مردم به قانون و توجه به هشدارهای پلیس است.
راستین گفت: بیشتر دست و صورت حادثه دیدگان آسیب می بیند یعنی اساسی ترین ارگان های بدن که علاوه بر زیبایی، نقش زیادی در عملکرد بدن دارند و متاسفانه هر ساله تعدادی از حادثه دیدگان جزو معلولان قرار می گیرند.
مدیر مرکز حوادث و فوریت های پزشکی استان اصفهان افزود: بیشترین حادثه دیدگان در رنج سنی 15 تا 25 سال هستند و متاسفانه به طور معمول افرادی که هیچ دخل و تصرفی در مواد محترقه و انفجارها ندارند و بیشتر رهگذرها دچار سانحه و حادثه می شوند.
به گفته وی مواد محترقه و بمب های دستی که نام ترقه را گرفتند بیشتر ترکیبی از مواد منفرجه، شیشه و تکه های آهن قراضه است که با زدن آن به خودرو یا بین جمعیت یا به دیوار و ساختمان و شیشه های آپارتمان و غیره صدمات جبران ناپذیری را برای شهروندان بر جای گذاشته و حتی در مواردی انفجارهای بزرگ مشکلات روانی برای سالمندان، زنان باردار و نوزادان ایجاد کرده است.
وی از مردم خواست با رعایت اصول ایمنی از آسیب زدن به خود و دیگران خودداری و حوادث چهارشنبه سوری را جدی بگیرند، همچنین از نگهداشتن مواد محترقه و ترقه ها در جیب شلوار یا کیف و حتی کمد و پرتاب کردن ترقه ها به سمت خودروها و یا به سوی جمعیت و یا پمپ بنزین ها و شیشه آپارتمان ها خودداری کنند.
راستین از آماده باش صد درصد تمامی بیمارستان ها به ویژه بیمارستان سوانح سوختگی ، بیمارستان فیض ، الزهرا، کاشانی و بیمارستان امین در کلانشهر اصفهان خبر داد و گفت: شهروندان به هنگام مواجه با حادثه اولین کاری که می کنند با تماس با آتش نشانی و اورژانس، از قرار گرفتن در کنار آتش خودداری و از انجام اقدامات خودسرانه برای درمان مصدومین پرهیز کنند.
وی گفت: مصدومینی که چشم آنها آسیب دیده تنها یک لیوان یکبار مصرف را به صورت برعکس روی چشم آنها قرار داده که از وارد شدن آسیب بیشتر به چشم پیشگیری کنند.
راستین با اعلام اینکه مردم از هر گونه دستکاری کردن سوختگی و یا گذاشتن دارو و پماد به محل سوختگی خودداری کنند افزود: لازم است اطرافیان در صورت امکان مصدوم را از محل آتش خارج کنند.

**اعتقاد جامعه شناسان به پاسداشت انباشت های فرهنگی
استاد جامعه شناسی دانشگاه اصفهان با بیان اینکه چهارشنبه سوری از نادر آیین هایی زیبا و مشترک بین اقوام ایرانی است که حفظ و انتقال صحیح آن به نسل های جدید توسط بزرگترها لازم است، افزود: چهارشنبه سوری در تاریخ کهن ایرانیان از جمله مراسم خاص برای استقبال از بهار و جشن های نوروزی و به عنوان یک نماد عالی از نقش بندی هنرمندانه معرفت، هنر و تجربه انسانی که بر تارک ایران بلند می درخشد.
فخری رضایی با اشاره به نگاه جامعه شناختی به آیین چهارشنبه سوری گفت: نگاه جامعه شناختی، مثبت و رو به آینده است و درمجموع نظری بر پاسداشت انباشتگی فرهنگی دارد.
این جامعه شناس افزود: آتش بازی اگر بدرستی صورت بگیرد می تواند لحظات زیبایی را خلق کند و تا حد زیادی از صدمات و تلفات ناشی از آن بکاهد و این کار نیازمند برنامه ریزی و توجه به مقتضیات روز است.
وی، پریدن از روی آتش و استفاده از مواد محترقه در سال های اخیر را مساله ای مشکل آفرین برای خانواده های ایرانی دانست و گفت: مهم ترین علت وجود برخی معضلات ناشی از چهارشنبه سوری در کشور ایران، آگاهی نداشتن مردم و کمبود فضاهای فرهنگی تفریحی است.
این تحلیلگر مسائل اجتماعی ادامه داد: کنار کشیدن بزرگترها، نبود برنامه و مقابله به جای مفاهمه و انفعال به جای ابتکار از جمله عواملی است که فرصت چهارشنبه سوری را با تهدید و تنش تبدیل کرده است.
رضایی با اشاره به راههای مقابله با حوادث در چهارشنبه سوری گفت: ساده ترین راه مقابله با بی اخلاقی های شایع در روزهای های منتهی به چهارشنبه آخر سال، احتیاط است و در این راستا شهروندان باید از ابزارهای آتش بازی و انفجاری دوری کنند و شادی های بی خطر و پایدارتری را جایگزین آن کنند.
وی، هدایت این مراسم به بیرون از شهر و در محیط های آماده و دارای امکانات امنیتی و درمانی را راهکار مناسب دیگری در این زمینه برشمرد.
این جامعه شناس با اشاره به وظایف دستگاه ها در این زمینه گفت: سیاست ایجاد شادی و نشاط در جامعه یکی از مهم ترین وظایف شهرداری، نیروی انتظامی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، آموزش و پرورش و صدا و سیما است.
وی یادآور شد: این دستگاه ها باید با آموزش و نهادینه کردن اخلاق، حقوق شهروندی و گرایش به شادی های واقعی و تأمین امکانات لازم مانند پارک های تخصصی و خانوادگی، سیاست واحدی را برای ایجاد نشاط اجتماعی فراهم آورند.