چاپ

راه ترقی- تغییرات اقلیم در فلات ایران تاکنون خسارت های جبران ناپذیری وارد کرده که انجام کارهای تحقیقاتی و پژوهشی و اقدام ملی برای مقابله یا سازگاری با این چالش جدی اقدامی مهم و اجتناب ناپذیر است.
اقلیم یک سامانه جامع متشکل از پنج مولفه آب کره، هوا کره، زیست کره، سنگ کره و یخ کره، است که در هم افزایی با یکدیگر هستند و ایجاد اختلال در عملکرد هر یک از مولفه ها به دلیل فعالیت های انسانی موجب بر هم خوردن این توازن و بروز تغییرات اقلیمی و پیامدهای ناشی از آن می شود و اولین جرقه تغییرات اقلیمی از زمان شروع انقلاب صنعتی و آغاز فعالیت های صنعتی بشر آغاز شد.
تغییرات اقلیم حد و مرز سیاسی و جغرافیایی نمی شناسد و تغییری جهانی محسوب می شود که تمام کره زمین درگیر آن است و راهکار مقابله یا سازگاری با تغییرات اقلیم اصلاح فعالیت های انسانی است.
به گفته کارشناسان 95 درصد علت اصلی تغییر اقلیم فعالیت انسانی مانند افزایش استفاده از سوخت های فسیلی و افزایش گاز دی اکسید کربن و به دنبال آن گرمایش جهانی است.
جوامع امروزی دچار روزمرگی شده و هم چون ماشینی از صبح تا شب مشغول فعالیت است، غافل از این که با برخی فعالیت های غیراصولی و خودخواهانه خود در توازن طبیعت اختلال ایجاد می کند و وقوع سیلاب های خشمگین، طوفان و خشکسالی های پی در پی را به خود هدیه می دهد.
آگاهی بخشی به مردم برای رفتار درست، منطقی و دلسوزانه با طبیعت نقش مهمی در پیشگیری خطرهای ناشی از تغییرات اقلیم دارد.
در دوره بلند مدت 30 ساله میزان بارش های ملایم استان سمنان بیش از 20 درصد کاهش پیدا کرده که این امر باعث خشکی سفره های آب زیرزمینی و گسترش کانون های فرسایش بادی در فلات مرکزی کشور شده است.
تغییر اقلیم یا قهر طبیعت در چند سال گذشته باعث افزایش سیلاب ها و خسارت های مالی و جانی در منطقه های شهری و روستایی کشور شده است.
سیلاب ناشی از بارش های ابتدای سال 98 در استان سمنان یک کشته برجا گذاشت و یکهزار و 700 میلیارد ریال به بخش های مختلف کشاورزی، تاسیسات و زیرساخت هایی مانند راه، برق و آب در استان خسارت وارد کرد.
به گفته مسئولان امر، 90 درصد جغرافیای استان سمنان در خطر تغییر اقلیم قرار دارد و این پدیده در این منطقه نسبت به دیگر نقاط کشور بیشتر مشاهده می‌شود.

** تغییرات اقلیم یک پدیده خزنده
یکی از سه نویسنده گزارش های تغییر اقلیم سازمان ملل متحد در ایران اظهارداشت: تغییرهای اقلیم یک تغییر جهانی و یک پدیده خزنده است و با توجه به این که تمام کره زمین درگیر آن است و اثرهای آن به دلیل تدریجی بودن ملموس نیست، اگر اقدام راهبردی برای مقابله با اثرهای آن انجام نشود در درازمدت دچار مشکل خواهیم شد.
محمد رحیمی با بیان این که میزان گازهای گلخانه ای موثر در تغییر اقلیم است، ادامه داد: آب و هوا مرز سیاسی ندارد و گازهای گلخانه ای که در هر کشور تولید می شود بر کشورهای دیگر هم اثرگذار است.
وی افزایش دما، افزایش تبخیر، تغییر الگوهای وزش باد، تغییر کیفیت آب و تغییر نوع بارش ها از نوع برفی به رگباری و به دنبال آن کاهش سطح آب های زیرزمینی و فرونشست زمین را نمونه ای از تغییر اقلیم و اثرگذاری مولفه ها بر روی یکدیگر برشمرد.

**سازگاری با تغییر اقلیم نیازمند اقدام ملی و نگاه پژوهشی
دانشیار و عضو هیات علمی دانشگاه سمنان گفت: از سال 1750 میلادی همزمان با انقلاب صنعتی و آغاز فعالیت های انسانی در صنعت جرقه تغییر اقلیم زده شد و با انباشت اثرات ناشی از فعالیت انسان بر شدت تغییرات اقلیم در سال های اخیر افزوده است.
رحیمی یادآور شد : انسان توان مقابله با طبیعت را ندارد و ناچار است خود را با طبیعت در بخش های مختلف سازگار کند.
دانشیار و عضو هیات علمی دانشگاه سمنان گفت: همه کشورها برنامه اقدام ملی و در سطح محلی با نگاه پژوهشی برنامه سازگاری برای مقابله با اثرات تغییرات اقلیم دارند و در کشور ایران هم باید این برنامه تدوین شود.
وی افزایش سطح زیرکشت، زیر آب رفتن برخی مناطق نزدیک به دریا، ذوب شدن خاک یخ زده و نابودی برخی شهرها را تعدادی از فرصت ها و تهدیدهای تغییر اقلیم برشمرد.
وی تصریح کرد: قبول تغییر اقلیم نباید زمینه ای برای فرار از مسئولیت یا کم کاری برخی از سازمان ها و توجیهی برای منافع برخی اشخاص و شرکت ها ایجاد کند.
رحیمی اضافه کرد: خوشبینانه ترین پیش بینی های تغییر اقلیم هم افزایش دما و کاهش بارندگی را در 30 سال آینده نشان می دهد که ضروری است در سطح ملی اقدام های سریع، جامع نگر و دقیق برای مقابله کم بارشی و افزایش دما تعریف و عملیاتی شود.

** فراوانی سیلاب از پیامدهای تغییر اقلیم
یکی از سه عضو نویسندگان گزارش های تغییر اقلیم سازمان ملل متحد در ایران اضافه کرد: مطالعه ها نشان می دهد تغییرات اقلیم بر فراوانی وقوع سیلاب و خشکسالی اثر گذاشته است.
رحیمی افزود: برآیند بررسی مدل های اقلیمی بیانگر آن است که در آینده و تا سال 2100 میلادی مناطق خشک، خشک تر و مناطق مرطوب بر رطوبت شان افزوده می شود.
یکی از سه نویسنده گزارش های تغییر اقلیم سازمان ملل متحد در ایران گفت: بهار امسال میزان بارش ها استثنایی بود و در سال های آینده با شدت کمتر در همین بازه زمانی در کشور بارندگی رخ خواهد داد.
وی ادامه داد: ایران دارای اقلیم خشک و نیمه خشک است و با وجود بارندگی های اخیر، تابستان گرم در پیش داریم.
وی افزود: به دلیل تبخیر و تعرق بالا در تابستان میزان آب در دسترس کاهش می یابد و از هم اکنون مدیریت مصرف آب و صرفه جویی باید مدنظر قرار بگیرد.
وی تصریح کرد: بر اساس مطالعه های انجام شده بارندگی های روزهای گذشته نشان از وارد شدن کشور به ترسالی نیست و احتمال تابستان گرم و خشک نیز وجود دارد.
یکی از سه عضو نویسندگان گزارش های تغییر اقلیم سازمان ملل متحد در ایران اظهار داشت: در سال های آینده خشکسالی ادامه خواهد داشت ولی از شدت آن کاسته می شود.

**خشکسالی از پیامدهای تغییر اقلیم
دانشیار حوزه اقلیم شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان با بیان این که خشکسالی از پیامدهای تغییر اقلیم است، افزود: کشور در سال های گذشته به دلیل کاهش میزان بارندگی دچار خشکسالی های پی در پی شد، بارندگی در بهار امسال تنها نقش موثری در کاهش شدت خشکسالی داشت و این میزان بارندگی جبران کننده خشکسالی در کشور نیست.
سعید کامیابی با بیان این که خشکسالی های پی در پی خطرساز است، ادامه داد: بارندگی در سراسر کشور در روزهای گذشته از خشکسالی های پی در پی جلوگیری کرده و این روند امیدوارکننده است، چرا که خشکسالی های ممتد و چندساله خطرآفرین است.
کامیابی تصریح کرد: خشکسالی به زمانی تلقی می شود که میزان بارندگی از میانگین و حد استاندارد کمتر باشد و میزان بارندگی در استان سمنان در سال های گذشته به کمتر از 140 میلیمتر رسیده بود و امسال به دلیل بارش های اخیر وضعیت بهینه شده است.
وی با اشاره به کاهش سطح سفره آب های زیرزمینی، اظهار داشت: حجم بارندگی در روزهای گذشته تا حدودی سطح آب های زیرزمینی را تقویت کرده و نویدبخش است.
دانشیار حوزه اقلیم شناسی دانشگاه آزاد سمنان با بیان این که عوامل انسانی بیشترین نقش را در تغییرات اقلیم دارند، گفت : عوامل طبیعی مانند لکه های خورشیدی و فعالیت آتش فشان ها بر روند گرم شدن کره زمین و تغییرات اقلیمی اثرگذارند.

** ارتباط بارش های اخیر و تغییر اقلیم در هاله ای از ابهام
دانشیار حوزه اقلیم شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان گفت: بین بارندگی هفته های گذشته و تغییرات اقلیم رابطه مستقیم وجود دارد اما وجود ارتباط معنایی بین بارش های اخیر و تغییرات اقلیم در هاله ای از ابهام است و نیاز به بررسی تحقیقات دارد.
کامیابی با بیان این که بین متخصصان اختلاف نظر وجود دارد، اضافه کرد: برخی کارشناسان و پژوهشگران بارندگی هفته های گذشته را ناشی از تغییر جریان های فصلی می دانند که ارتباط معنایی با تغییر اقلیم ندارد و روند خشکسالی در کشور استمرار می یابد.
وی ابراز داشت: برخی دیگر از پژوهشگران بارش های اخیر را ناشی از تغییرات اقلیم و جابه جایی مراکز فشار می دانند که نتیجه این تغییرات، بارندگی در سال های آینده به ویژه در فصل بهار است.
به گفته کامیابی، رفتار انسان در بروز تغییرات اقلیم موثر است و زمانی که بشر با فعالیت های خود شرایط طبیعی و نظم طبیعت را برهم می زند بروز تغییرات اقلیمی دور از انتظار نیست.
دانشیار حوزه اقلیم شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان با بیان این که حجم بارندگی در روزهای اخیر تنها از شدت خشکسالی کاسته است، گفت: جبران خشکسالی در گرو تداوم بارندگی در چند سال آینده است.

**مقابله با تغییر اقلیم با اقدامات فرابخشی در سطح بین المللی
به گفته دانشیار دانشگاه آزاد سمنان برای مقابله با تغییر اقلیم باید اقدامات فرابخشی صورت گیرد چرا که تغییر اقلیم در تمام ابعاد توسعه کشور اثرگذار است.
وی بیان داشت : برای مقابله با تغییر اقلیم باید در سطح بین المللی اقدام شود ولی برخی دولت ها و سیاست مداران بزرگ چون از سرمایه گذاران بخش سوخت فسیلی جهان هستند مانع برنامه ریزی برای مقابله با تغییر اقلیم می شوند.

** افزایش پدیده های جوی از پیامدهای تغییر اقلیم
سرپرست اداره کل هواشناسی سمنان گفت: افزایش دما و پدیده های جوی و حدی مانند ثبات شدیدترین شرایط گرما و سرما و تغییرات ناگهانی دما از جمله پیامدهای تغییر اقلیم است که تبعات مختلفی در بخش های مختلفی برای زیست انسان دارد.
ایرج مصطفوی در خصوص پیش بینی شرایط دمایی تابستان 98، افزود: گرمترشدن یک تا یک و نیم درجه سانتی‌گرادی دمای هوا در تابستان امسال با توجه به مقیاس متوسط بلندمدت، چشمگیر و متاثر از تغییرات اقلیم است که افزایش مصرف آب و تبخیر بیشتر را در پی دارد.
وی به افزایش دمای هوا نسبت به بلندمدت در سال های اخیر اشاره و بیان کرد: متوسط دمای هوای استان سمنان از ابتدای مهر 97 تا بیست و ششم فروردین 98 نیم درجه نسبت به متوسط بلندمدت افزایش داشته است.
سرپرست اداره کل هواشناسی سمنان اظهارداشت: افزایش دما سبب افزایش تبخیر و نیز مصرف آب در بخش های آشامیدنی و کشاورزی می شود.
وی تصریح کرد: میانگین دمای استان سمنان در سال آبی گذشته 12.1 درجه سانیگراد بود که با کاهش یک درجه سانتیگرادی به 11.1 درجه سانتیگراد در سال آبی 97-98 رسیده است.
سرپرست اداره کل هواشناسی استان سمنان یادآور شد: مردم استان برای مواجه نشدن با مشکل کم آبی در فصل تابستان باید صرفه جویی در مصرف آب را سرلوحه خود قرار داده و بهینه سازی مصرف آب در بخش کشاورزی نیز همچنان مدنظر قرار گیرد.