چاپ

راه نو- روزنامه بريتانيايي گاردين در گزارشي به اسراري ناگفته از اعدام خبرنگار ايراني آبزور به دست حکومت صدام پرداخته است:
در اين اسناد نکاتي ديده مي‌شود که ظاهرا نشان مي‌دهد دولت مارگارت تاچر، نخست وزير وقت بريتانيا به دليل نگراني از آسيب ديدن روابط تجاري آن کشور با عراق، از اعمال فشار زياد بر حکومت عراق اجتناب کرده بود. فرزاد بازفت، خبرنگار هفته‌نامه بريتانيايي آبزور، در 15 مارس سال 1990 به دستور صدام حسين، رهبر وقت عراق اعدام شد؛ اعدامي که اعتراض‌ها و واکنش‌هاي گسترده بين‌المللي به دنبال داشت. اما دولت تاچر با وجود آنکه بارها به طور علني وعده داده بود که اقدامي جدي براي جلوگيري از اعدام اين خبرنگار 31 ساله صورت خواهد داد، از اعمال هرگونه تحريمي عليه دولت عراق اجتناب کرد.
در آن زمان داگلاس هرد، وزير خارجه وقت بريتانيا در پارلمان اعلام کرد که بريتانيا سفير خود را از عراق فرا مي‌خواند و سفر مقامات بريتانيايي به عراق هم به حال تعليق در مي‌آيد، با اين حال او افزود که لندن روابط ديپلماتيک خود را با بغداد قطع نخواهد کرد.
او گفت که اين تصميم به دليل نگراني دولت بريتانيا از سرنوشت 2000 شهروند بريتانيايي ساکن عراق اتخاذ شده است. اما يادداشت‌هايي از اعضاي کابينه دولت تاچر که تازه‌ از طبقه بندي خارج شده است، نشان مي‌دهد که دولت بريتانيا در آن زمان نگران صدمه خوردن منافع تجاري آن کشور در عراق بوده است.
اين اسناد توسط آرشيو ملي بريتانيا و بعد از تغيير مقررات مربوط به مدارک دولتي طبقه‌بندي شده در دسترس عموم قرار داده شده است.
بر اساس مقررات جديد، دوره ممنوعيت دسترسي به اسناد دولتي در بريتانيا از 30 سال به 20 سال کاهش يافته است.
يادداشت‌هاي دولتي که در دسترس عموم قرار گرفته است، در سال 1990 يعني دو سال بعد از مرگ بيش از 3000 کرد در حمله شيميايي حکومت صدام حسين و چند ماه پيش از حمله عراق به کويت نگارش شده‌اند. بر اساس اين يادداشت‌ها، وزراي بريتانيايي اگرچه به “بي‌رحم” بودن حکومت صدام حسين اذعان داشتند، اما همچنان سرنوشت منافع اقتصادي بريتانيا در عراق، يکي از دغدغه‌هاي اصلي آنها بوده است.
نورمن لامونت که آن زمان معاون وزير خزانه داري بريتانيا بود، در يکي از اين يادداشت‌ها به داگلاس هرد، وزير خارجه وقت نوشته بود که اعمال تحريم‌هاي تجاري يا مالي بر عراق،”تاثيري بر مواضع دولت عراق نخواهد داشت” و در عوض “به صنايع بريتانيا لطمه‌اي بيش از حد” وارد خواهد کرد.
داگلاس هرد در پاسخ به يادداشت آقاي لامونت اذعان مي‌کند که “رفتار حکومت عراق افکار عمومي را عميقا شوکه کرده است”، اما در ادامه مي‌افزايد که او هم موافق است که “بريتانيا منافع تجاري قابل توجهي در عراق دارد که بايد از آنها محافظت کند.”
نورمن لامونت که بعدها به مقام وزارت خزانه‌داري رسيد به هفته‌نامه آبزرور گفته است که جزئيات وقايع 27 سال پيش را به خوبي به ياد ندارد، اما بعيد مي‌داند که تصميمات او تاثيري بر اقدامات و رفتار دولت عراق در آن زمان داشته است.
او گفت: “من اصلا به ياد نمي‌آورم که در اين ماجراي ناراحت‌کننده دخالتي داشته باشم، اما به خوبي به خاطر دارم که چقدر از مرگ غم‌انگيز اين مرد جوان شوکه شدم.”
آقاي لامونت افزود: “آن موقع بحث بود که چقدر او (فرزاد بازفت) به بريتانيا مربوط مي‌شود، چون او گذرنامه ايراني داشت و مهمتر از همه شهروند بريتانيا نبود.”

فرزاد بازفت چرا به عراق سفر کرد؟
فرزاد بازفت که در سال‌هاي دهه هشتاد ميلادي از ايران به بريتانيا مهاجرت کرده بود در ماه اوت سال 1989 به عنوان خبرنگار هفته‌نامه آبزرور به همراه عده‌اي خبرنگار ديگر به دعوت صدام حسين، به عراق سفر کرد تا انتخابات در مناطق کردنشين عراق را پوشش دهد. اين ششمين سفر اين خبرنگار ايراني به عراق بود.
همزمان با سفر آقاي بازفت به عراق، گزارش‌هايي در مورد انفجار سهمگيني در پايگاه نظامي حله در جنوب بغداد منتشر شد. ظن آن مي‌رفت که آن زمان حکومت عراق در حال کارکردن روي موشک‌هاي بالستيک و توليد مخفيانه سلاح‌هاي شيميايي بود. شايع شده بود که اين انفجار صدها کشته به بار آورده بود. اين خبر توجه فرزاد بازفت را جلب کرد و او براي اينکه از امکان وجود ارتباط ميان اين انفجار و فعاليت‌هاي دولت عراق در توليد سلاحهاي کشتارجمعي اطلاعاتي به دست بياورد با کمک دافنه پريش، پرستار بريتانيايي شاغل در عراق دو بار پنهاني به محل انفجار رفت و ضمن عکسبرداري نمونه‌هايي از خاک محل انفجار جمع‌آوري کرد.
فرزاد بازفت سرانجام در فرودگاه بغداد، در حالي که منتظر پروازش به لندن بود، بازداشت و به سلولي انفرادي در زندان ابوغريب منتقل شد.
گفته مي‌شود او در زندان تحت شکنجه قرار گرفت. در اول نوامبر سال 1989، شش هفته بعد از دستگيري، آقاي بازفت در برابر دوربين‌هاي تلويزيوني ظاهر شد و به جاسوسي براي اسراييل اعتراف کرد.
سرانجام فرزاد بازفت در 10 مارس 1990 در يک محاکمه يک روزه در پشت درهاي بسته، به اعدام محکوم شد.
حکم اعدام او 5 روز بعد اجرا شد. دافنه پريش نيز به پانزده سال زندان محکوم شد، اما بعداً در پي تلاش‌هاي کنث کائوندا رئيس جمهور زامبيا از بند رهايي يافت.
رابين کيلي سرکنسول بريتانيا در بغداد آخرين کسي بود که پيش از اعدام با فرزاد بازفت ديدار کرد. او مي‌گويد: “ با چشماني گودافتاده و با نگاهي بي‌روح به من نگريست که البته جاي تعجب ندارد، تعدادي پيام کتبي و شفاهي داشت که از من مي‌خواست به دوستان و همکارانش برسانم. پشت سرهم تکرار مي‌کرد که به جز خبرنگاري کنجکاوانه کاري نکرده است.”
بعد از آنکه فرزاد بازفت به دار آوريخته شد، مقام‌هاي عراق جسد او را در صندوقي چوبي قرار دادند و براي خانواده‌اش در بريتانيا فرستادند.