چاپ

راه نو- روزنامه عرب زبان با اشاره به شرايط و تحولات منطقه اي و بين المللي و شکست هاي عربستان سعودي، تاکيد کرد: مواضع عربستان سعودي به علت شرايط و تحولات منطقه تغيير کرده است و اين کشور ديگر از موضع برتر به مسائل نگاه نمي کند و به دنبال گفتگو با ايران است.
روزنامه «راي اليوم» در سرمقاله خود به روابط ديپلماتيک ايران و عربستان پرداخت و نوشت: ناگهان، و بدون هيچ توضيح و تفسيري، خالد جارالله، وزير امور خارجه کويت، روز پنج شنبه اعلام کرد کشورش به ماموريت محول‌شده به آن عمل کرد و پيامي از شش کشور حوزه خليج [فارس] به رهبران ايران منتقل کرد، پيامي که اين کشورها در آن ديدگاه‌شان را درباره اختلاف‌هاي موجود دو طرف مطرح کردند و تماس هايي با تهران درباره نحوه آغاز گفت‌وگوها براي مشخص کردن زمان مناسب براي مذاکرات رسمي صورت گرفت.
اين روزنامه افزود: هنوز چيزي از درون‌مايه پيام کشورهاي حوزه خليج [فارس] به مقامات ايران مشخص نشده و البته طبيعي است که اين گونه باشد، اما واضح است که شوراي همکاري براي کاستن از شدت تنش، به ويژه بين عربستان سعودي و دولت ايران در زمينه هاي مختلف از جمله درباره جنگ نيابتي دو کشور در سوريه، يمن و عراق، و نيز درباره موضوع حجاج ايراني و عزيمت آن‌ها به اماکن مقدس و نيز درباره موضوع جزاير سه گانه ابوموسي، تنب بزرگ و تنب کوچک، تمايل به گفتگو وجود دارد از اين رو به طور رسمي کويت را مامور ايجاد کانال گفتگو با تهران کرده اند.

عربستان سعودي در پشت ميانجيگري کويت قرار دارد
بي هيچ گماني، عربستان سعودي در پشت اين ميانجيگري قرار دارد. عربستان در حلب شکست خورد و ارتش سوريه توانست اين شهر را پس بگيرد. در يمن نيز، رياض پس از دو سال هنوز نتوانسته است توفيقي به دست آورد. از سوي ديگر، ترکيه نيز به محور روسيه پيوست. با توجه به اين تحولات، چنين مي نمايد که عربستان پس از نشست ماه پيش سران کشورهاي شوراي همکاري در منامه، از کويت خواسته باشد که براي ميانجيگري با ايران اقدام کند.
درباره موضع عربستان، لازم است به چهار نکته توجه شود:
نخستين نکته اين است که در پي درگذشت حجت الاسلام هاشمي رفسنجاني، رئيس جمهور پيشين و اصلاح طلب ايران، که دوست عربستان سعودي و کانال ارتباطي مهمي براي آن بود، رياض پيام تسليتي به تهران نداد، در حالي که همه کشورهاي حوزه خليج [فارس] به جز عربستان چنين اقدامي انجام دادند. البته، ناگفته نماند که پس از اقدام مجرمانه در آتش زدن سفارت عربستان سعودي در پايتخت ايران و قطع روابط ديپلماتيک رياض با تهران، کشورهاي عربي حوزه خليج [فارس] براي اعلام هماهنگي و همبستگي با عربستان سعودي، روابط خود را با ايران قطع نکردند و برخي از آن‌ها فقط به احضار سفير ايران بسنده کردند. اين موضع کشورهاي عربي نشان داد که مواضع آن‌ها هميشه هم گون و هم‌نوا با رياض نيست.
نکته دوم اين است که عربستان به طور رسمي از مسئولان سازمان حج ايران دعوت کرد تا درباره تدابير لازم براي مراسم حج آينده گفتگو کنند. سيد علي قاضي عسکر، نماينده ولي فقيه در امور حج ايران از دريافت اين دعوتنامه خبر داد و اعلام کرد هيئت ايراني روز 23 فوريه آينده براي گفتگو با مقامات عربستان درباره اين موضوع عازم اين کشور خواهد شد. درست است که عربستان به بيش از شصت کشور چنين دعوتنامه اي ارسال کرده است، اما اگر رياض خواهان ادامه بحران با ايران بود، چنين دعوتنامه اي به آن ارسال نمي کرد.
سومين نکته استقبال گرم از ميشل عون، رئيس جمهور لبنان، در سفر به رياض بود که پس از برعهده گرفتن مسئوليت خود به عنوان رئيس جمهور، کشور عربستان را به عنوان اولين مقصد سفر خود انتخاب کرد. مواضع ميشل عون به «محور پايداري»، يعني ايران و سوريه نزديک است. ميشل عون از متحدان سرسخت حزب الله به شمار مي رود، گروهي که عربستان سعودي آن را بازوي نظامي و سياسي ايران در لبنان مي داند. استقبال گرم عربستان از ميشل عون نشان مي دهد که عربستان تمايل به گشودن کانال هاي گفتگو و کاستن از ميزان ضرر و زيان دارد.
چهارمين نکته، مخالفت مسئولان عربستان سعودي و مهم ترين آن‌ها شاهزاده ترکي فيصل، با سياست هاي جديد دونالد ترامپ رئيس جمهور جديد آمريکاست. وي مخالفت خود را با لغو توافق‌نامه هسته اي واشنگتن با ايران اعلام کرد؛ زيرا چنين اقدامي ممکن است سبب تنش در منطقه و مسابقه تسليحات هسته اي و چه بسا جنگ منطقه اي شود. اين موضع ترکي فيصل مغاير با موضع عربستان سعودي است که يک سال پيش در زمان امضاي توافق‌نامه به شدت مخالف آن بود و درباره آن ابراز نااميدي کرد.
شايد عربستان ترجيح داد که از طريق کويت با ايران وارد گفتگو شود، زيرا زماني که در موضع خود در داخل سازمان کشورهاي توليد کننده نفت (اوپک) نرمي و انعطاف نشان داد، کارآمد بودن چنين رويکرد و گفتگويي را دريافت. عربستان بدون اينکه پافشاري کند که ايران نيز بايد سقف توليد نفت خود را کاهش دهد، خود به کاهش نيم ميليون بشکه نفت در روز اقدام کرد، زيرا پافشاري عربستان طي هشت ماه سبب شد که کشورهاي توليد کننده نفت به علت کاهش قيمت نفت خام بيش از صد ميليارد دلار ضرر کنند.
عربستان به علت کاهش درآمدهاي نفتي اش، مانند گذشته در موضع برتر قرار ندارد تا با اتخاذ مواضع تند، شروط خود را تحميل کند. به قدرت رسيدن دونالد ترامپ رئيس جمهور جديد آمريکا شرايط را براي رياض تغيير داد. ترامپ خواستار گرفتن ماليات از عربستان و ديگر کشورهاي حوزه خليج [فارس] به علت تامين امنيت آن‌ها شد. او همچنين از طرح شکايت عليه عربستان سعودي در دادگاه هاي آمريکا و متهم کردن رياض به تروريسم و دست داشتن آن در حملات يازده سپتامبر به مرکز تجارت جهاني به شدت حمايت کرد. البته واشنگتن چنين مواضعي را با درصد اندکي درباره ايران نيز دارد؛ زيرا نيات خصمانه خود را درباره ايران و مخالفت با توافق‌نامه هسته اي يا در بهترين شرايط تعديل ‌آن، پنهان نکرده است.
موفقيت يا شکست ميانجيگري کويت در وهله اول به ميزان انعطاف موضع عربستان سعودي و ميزان همراهي دولت ايران با آن بستگي دارد، اما آنچه مسلم است اين است که حصول موفقيت در اين خصوص، سبب گشايش در برخي مسائل از جمله مسئله سوريه و يمن خواهد شد و ايران نيز به تحريم زيارت حج پايان خواهد داد.