چاپ

راه نو- ابراهيم درويش، در گزارشي در القدس العربي (انگلستان) نوشت:
کارشناس موسسه کارنگي چهار سناريو را در خصوص نحوه برخورد دولت جديد آمريکا با توافقنامه هسته اي ايران بررسي و محدوديت هاي هر کدام از آنها را بررسي کرد که عبارتند از: بر هم زدن کامل توافقنامه؛ تلاش براي دستيابي به توافقنامه اي جديد؛ اجراي سخت گيرانه توافقنامه موجود؛ يا قبول توافقنامه در صورتي که به شرکت هاي آمريکايي سهم مناسب آنان داده شود.
وي معتقد است واکنش اروپا بر اساس گزينه اي که دولت آمريکا انتخاب خواهد کرد، بايد از هم اکنون آماده باشد. او مي افزايد، اروپا ابزارهايي براي حفظ توافقنامه هسته اي در اختيار دارد از جمله همکاري با چين و روسيه در اين زمينه و همکاري با «آنتونيو گوترش» دبيرکل سازمان ملل متحد و دعوت از همه طرف هاي شرکت کننده براي آن که ماهيت بين المللي و چندجانبه اين توافقنامه را مورد تأکيد قرار دهند.

ترامپ، ايران و اتحاديه اروپا: جنگ لفظي و گزينه‌هاي متعدد

-جنگ در نخواهد گرفت:
گفته مي شود وجود گفتمان تند واشنگتن و تهران به علل متعدد ضروري است. تهران مي خواهد خود را قدرتمند و متحد نشان دهد ولي واشنگتن مايل است به آمريکايي ها و کشورهاي متحد آمريکا اين پيام را برساند که دوره اوباما به پايان رسيد و به اين ترتيب دوره همگرايي با ايران تمام شد تا عرب‌ها و اسرائيل اطمينان خاطر پيدا کنند. صرفنظر از تنش هاي لفظي، دولت ترامپ که متعهد شده است توافقنامه هسته اي را پاره کند هنوز جرأت نکرده است خدشه اي به آن وارد کند زيرا مي داند اين توافقنامه، تصميمي بين المللي است و از مشروعيت شوراي امنيت برخوردار است و آزمايش هاي موشکي بخشي از توافقنامه نيست به طوري که تهران از زمان آغاز اجراي اين توافقنامه يک رشته آزمايش هاي موشکي انجام داده است. علاوه بر اين، کشورهاي بزرگ که در مذاکرات شرکت داشتند تمايلي به افزودن بند جديدي به اين توافقنامه در خصوص موشک هاي بالستيک ندارند. به اين ترتيب واشنگتن روز سوم فوريه به تحريم هاي يک جانبه متوسل شد که ماهيتي نمادين دارد. در جبهه مقابل، ايران هم هيچ انگيزه اي براي تشديد تنش و تغيير دادن وضع موجود ندارد زيرا اين توافقنامه را قراردادي بين المللي - نه آمريکايي - مي داند که منافع اقتصادي هرچند محدود براي ايران دارد و از نظر امنيتي نيز به نفع اين کشور است. ايران از روابط خود با اتحاديه اروپا که يکي از امضا کنندگان توافقنامه است استفاده کرد به طوري که صادرات نفت به اروپا از سرگرفته شد و قراردادهايي بين ايران و کشورهاي اروپايي در زمينه هاي ناوبري هوايي و داروسازي امضا شد. از اين رو، تشديد تنش ها هرچند با توجه به مشکلات منطقه نمي تواند رضايت بخش باشد ولي محدود بودن توانايي آمريکا را براي تغيير دادن ايران و مهار کردن اين کشور نشان مي دهد. واشنگتن با توجه به تجربه اش در افغانستان و عراق بعيد است که جنگي تمام عيار عليه جمهوري اسلامي به راه اندازد و ممکن است از طريق طرف سوم در صدد حمله به ايران برآيد همان گونه که صدام حسين در دهه ١٩٨٠ چنين کرد. طرفي که ممکن است براي چنين مأموريتي در نظر گرفته شود عربستان سعودي است ولي رياض تمايلي به رويارويي تمام عيار ندارد زيرا گرفتار پيامدهاي مداخله خود در يمن است. در همان حال، هرچند اسرائيل تهديد به حمله به تأسيسات هسته اي ايران کرده ولي به علت اندک بودن بخت موفقيت آن دست به چنين حملاتي نزده است. علاوه بر اين، هرگونه حمله اسرائيل با واکنش انتقام جويانه حزب الله مواجه خواهد شد. با توجه به پايبندي ايران به توافقنامه هسته اي و درخواست کشورهاي خليج [فارس] از دولت جديد آمريکا براي لغو نکردن توافقنامه هسته اي و محدود بودن رژيم تحريم ها، تشديد تنش بين آمريکا و ايران حربه اي در خدمت منافع سياسي داخلي - نه مقدمه چيني براي جنگ آينده - به شمار مي رود.

- مبارزه با تروريسم:
ممکن است ترامپ وارد جنگي تمام عيار شود به ويژه که نخستين تصميم او پس از آغاز دوره رياست جمهوري‌اش، يعني موافقت با عمليات هدف قرار دادن پايگاه القاعده در يمن با شکست سختي مواجه شد. «پاتريک کاکبرن» در مقاله اي در «اينديپندنت» به تاريخ ١٠ فوريه به اين ديدگاه تمايل دارد ولي معتقد است چنين جنگي اکنون روي نخواهد داد بلکه يک يا دو سال ديگر آغاز خواهد شد. با توجه به تأکيد دولت آمريکا بر مبارزه با تروريسم و له کردن گروه داعش، اين سناريو محور بحث و جدل ها باقي خواهد ماند. ايران به رغم موضع تند آمريکا در برابر آن،‌ بازيگري مهم در جنگ با جهادي ها به شمار مي رود. از اين رو ديويد ايگناتيوس در شماره نهم فوريه روزنامه «واشنگتن پست» نوشت جمهوري اسلامي متحد عملي آمريکا در جنگ با سازمان داعش محسوب مي شود و در صورتي که شبه نظاميان مورد حمايت تهران، تفنگ هايشان را به سوي آمريکايي ها نشانه روند، جنگ با جهادي ها پيچيده خواهد شد. وي راهبرد ترامپ را ناواضح دانست و افزود او بايد با بازيگران زيادي به ويژه محور جديد روسيه، ترکيه و ايران تعامل کند. از اين رو تشديد تنش و تحريم ها، تنها تأکيدي بر خصومت کابينه‌اي متشکل از ايدئولوژي‌گرايان و تندروها [کابينه ترامپ] با ايران است و اين سئوال را مطرح مي کند که آيا اروپا پشت سر چنين دولتي حرکت خواهد کرد؟ «کوريولوس اديبار» از موسسه کارنگي (تاريخ ٣١ ژانويه) معتقد است راه حل هاي متعددي درخصوص سياست هاي مربوط به ايران وجود دارد. او در اين باره به نيروهايي اشاره مي کند که در شکل دادن به سياستي در داخل آمريکا - کاخ سفيد، وزارت خارجه، دستگاه اطلاعاتي، و وزارت دفاع - ايفاي نقش خواهند کرد.

- گزينه ها:
اين نويسنده چهار سناريو را بررسي و محدوديت هاي هر کدام از آنها را بررسي کرد که عبارتند از: بر هم زدن کامل توافقنامه؛ تلاش براي دستيابي به توافقنامه اي جديد؛ اجراي سخت گيرانه توافقنامه موجود؛ يا قبول توافقنامه در صورتي که به شرکت هاي آمريکايي سهم مناسب آنان داده شود. واکنش اروپا بر اساس گزينه اي که دولت آمريکا انتخاب خواهد کرد، بايد از هم اکنون آماده باشد. او معتقد است اتحاديه اروپا به عنوان يکي از طرف هاي اين توافقنامه بايد براي سناريوي پنجم که قوي ترين سناريو است آماده باشد. او مي گويد، اختلافات آمريکا و اروپا فقط به ايران محدود نمي شود بلکه دو طرف درباره ناتو، مهاجرت از خاورميانه، تلاش هاي روسيه براي تأثير گذاشتن بر اروپا، مسائل مربوط به آب و هوا و پيامدهاي خارج شدن انگليس از اتحاديه اروپا با يکديگر اختلاف دارند. او مي افزايد، اروپا ابزارهايي براي حفظ توافقنامه هسته اي در اختيار دارد از جمله همکاري با چين و روسيه در اين زمينه و همکاري با «آنتونيو گوترش» دبيرکل سازمان ملل متحد و دعوت از همه طرف هاي شرکت کننده براي آن که ماهيت بين المللي و چندجانبه اين توافقنامه را مورد تأکيد قرار دهند. اتحاديه اروپا بايد تلاش هاي خود را براي دفاع از اين توافقنامه افزايش دهد.