چاپ

راه نو- دکتر مهدي مطهرنيا، تحليلگر مسادل منطقه در تحليل خود از حمله تروريستي داعش در تهران گفت: در ارتباط با حمله تروريستي به تهران ابعاد گوناگوني از منظر جغرافياي زماني، مکاني ، بافت موضوعي، بافت موقعيتي و نتايج و پيامدها مي توان به سخن نشست. داعش محصول يک دگمتيسم نقابدار و قداستگراست و در آن تحجر به صورت سپهر تفکر وجود دارد و از طرفي ديگر نقاب قداست به چهره مي زند و تلاش دارد با آيات ، احاديث ، روايت و ايجاد متون مقدس براي حرکت خود يک پهناي پرگستره ايدئولوژيک برپا کند و زير اين چتر بزرگ قداست به عمليات خود و تحرکات فاقد مشروعيت اخلاقي و ديني خويش نقاب قداست بزند. حمله تروريستي داعش به تهران متفاوت از ديگر حملات اين گروهک به نقاط ديگر جهان بوده است. حمله به دو نماد اصلي اسلاميت و جمهوريت يعني حرم بنيانگذار انقلاب اسلامي و مجلس شوراي اسلامي از منظر زماني و نوع حمله پرسش هاي جدي را پيش مي کشد. چند روز پيش از حمله سالگرد پرشور ارتحال امام (ره) را داشتيم و از طرف ديگر در روز حمله شاهد حضور نمايندگان مجلس در جلسه علني بوديم که اين دو قطب متضاد را نشان مي دهد. از يک سو داعش بجاي اينکه به هجمه گسترده در جمعيتي وسيع توجه داشته باشد در صحن حضرت امام در آن وضعيت و با جمعيتي که مي توانست هجمه بيشتر و تلفات فزون تري را حاصل کند وارد عمل مي شود و از طرف ديگر در مجلس با تيراندازي کور در ميان جمعيت مراجعه کنندگان به مجلس عمل مي کند. لذا نشان مي دهد اصل قضيه انجام يک عمليات در تهران بوده است هر چند که اين عمليات با شيوه و روش داعش مطابق نباشد. نفس انجام عمليات در تهران پس از انتخابات پرشور 29 ارديبهشت و همراهي ملت ايران در مراسم عزاداري امام خميني و پيش از حکم تنفيذ رئيس جمهور دولت دوازدهم، حد فاصل زماني انتخاب يک عمليات دهشتناک در تهران بوده است و اين نشان مي دهد دموکراسي موجود در بهمن 57 در خرداد 76 و ارديبهشت 96 تا حدود زيادي براي لايه هاي گوناگون معارض با گسترش دموکراسي بومي شده در تهران و در گستره جغرافيايي ايران وجود دارد و تلاش کرده اين جغرافيايي زماني را به واسطه عکس العملي شديد در برابر اين موفقيت از خود نشان دهد.
وي ادامه داد: از نظر بافت موضوعي تروريسم کور مقدس گراي داعش در مسير يک حرکت بسيار خطرناک در منطقه در حال حرکت است. داعش به خوبي مي داند که جغرافياي عملياتي اين گروه در عراق و سوريه در حال تنگ تر شدن است و بايد به مجاري ديگري از حوزه بهره برداري ابزاري از اين سيستم وارد شود و مي خواهد انعکاس رواني شکست هاي خود را تا حدود زيادي مديريت کرده و از ورود به اذهان نيروهاي خود، اين شکست ها را دور کند و هر گاه نيازمند چنين جوسازي رواني است در پايتخت هاي کشورهاي اروپايي و اکنون در تهران فعاليتي را از خود بروز مي دهد تا بتواند اين فضاي رواني مناسب را براي نيروهاي خود فراهم کرده و از هم پاشيدگي دروني رواني نيروها جلوگيري کند. از منظر بافت موقعيتي داعش از چندي پيش ايران را مورد خطاب قرار داده بود. سير مبارزات ضد تروريستي در تهران به ويژه متوجه داعش در چند سال اخير به گونه اي نفرت دروني را در ميان داعش بر عليه تهران شکل بخشيده بود و اکنون در اين بافت موقعيتي ناشي از فشارهاي موجود بر داعش از يک سو و از سوي ديگر تلاش دولت هاي فرامنطقه اي براي محاصره منطقه اي تهران با حرکت هاي منازعه جويي رياض، موقعيت مناسب دانسته شده بود و اين حرکت در يک فضاي زماني و جغرافياي مکاني معنادار شکل گرفت. مجموعه اينها ويژگي هاي اين عمليات را نشان مي دهد.
اين استاد دانشگاه در ادامه افزود: نيروهاي امنيتي ايران در سال هاي گذشته به عنوان يکي از نيروهاي پيشرو و برتر توانسته اند زمينه هاي ايجاد فضاي امنيتي مناسب را در ايران فراهم کنند به گونه اي که ايران در وسط معرکه پر بحران خاورميانه و ستيزش هاي کور و تروريسم بسيار شديدي که در منطقه هزينه هاي بسيار زيادي را متوجه کشورهاي درون منطقه اي و فرامنطقه اي کرده است تاکنون توانسته است خود را محافظت کند. در ميان اين همه تلاش، موفقيت نسبي يک تلاش در انجام عمليات امري پذيرفته شده از نظر منطق تحليل اطلاعاتي وامنيتي است اما در عين حال بررسي و کاوش در ابعاد گوناگون چگونگي به فعليت رسيدن برنامه تروريستي در حرم امام خميني و مجلس شوراي اسلامي بايد مد نظر قرارگاهايي قرار گيرد که مسئوليت تامين امنيت تهران را بر عهده داشته اند. مسئوليت تامين امنيت تهران به نهادهاي خاصي با فرماندهي خاص سپرده شده است و ديگر نيروها در چارچوب اين فرماندهي عمل مي کند. لذا امروز اين نهادها بايد با بررسي و نقد مسيرهاي انجام اين عمليات نقاط ضعف را پيدا و زمينه هاي تقويت نقاط مثبت و جلوگيري از اين نقاط ضعف را در درون آناليز خود باز يافته و در آينده زمينه هاي بروز چنين حوادثي را بگيرند.حتي در وضعيتي اندک يعني از منظر تعداد تلاش هايي که انجام مي شود و با موفقيت رو به رو نمي شود و در حجم زياد اين تلاش ها يک تلاش مي تواند مانند اين امر هزينه هاي بسياري را فراهم کند، اين نيز موجب شود تا در آينده شاهد اين معاني نيز نباشيم.
مطهرنيا در خصوص ماهيت عاملان حمله تروريستي تهران گفت: انواع مختلف داعش که اسم مي گذاريم در يک مرکزيت بنام دولت اسلامي عراق و شام مطرح است و وجوه گوناگوني از کمک هاي متفاوت با سرورهاي مختلف در جوامع گوناگون آنها را ياري مي کند. آنچه که هم اکنون عرصه عمليات را انجام داده داعش آمريکايي، داعش عربي، اسرائيلي نبوده است.اجراي اين عمليات با افرادي بوده که در درون ايران و داراي هويت ايراني بوده اند. لذا نسبت دادن آنها به بيرون، از اين جهت که با بيرون ارتباط و از آنها کمک پيدا کرده اند يک واقعيت است اما اگر بخواهيم با اين اسامي نقطه ضعف هاي دروني و امکان نيروگيري داعش و شکل گيري يک داعش ايراني را در درون نفي کنيم، صورت مسئله را حذف کرديم و در آينده بايد منتظر تبعات چنين نگرش هايي در جامعه ملي خود باشيم. واقعيت اين است که انجام دهندگان اين ماموريت در مجلس و حرم امام تبعه ايران بودند. اگرچه گفته مي شود اينها در مسافرت هايي که به سوريه و يمن داشتند با داعش بيروني ارتباط پيدا کرده و از آنها آموزش ديدند اما اين امکان که در درون کشور در ميان لايه هايي از مردم امکان پيوستن به داعش وجو دارد هم اکنون به اثبات رسيده است و اين حرفي است که تحليلگران در 5 سال اخير بر آن پاي مي فشردند که سيستم آن را نفي مي کرد اما اکنون به وضوح در اين عمليات نام 5 ايراني را مي بينيم.
وي در ارتباط با سناريوهاي محتمل مرتبط با حمله تروريستي داعش در تهران گفت: از منظر اطلاعاتي و امنيتي سناريوهاي متفاوتي را مي توان ترسيم و سناريوهاي بديل گوناگوني را در برابر آنها تصوير کرد. يکي از مهمترين سناريوهاي موجود روي کار آمدن آيت الله مايک يا فرمانده تاريکي در سازمان سيا به عنوان مسئول ميز ايران بود که پس از ده روز از روي کار آمدن او، يک عمليات تروريستي در تهران اتفاق افتاد. اين به عنوان يک فرضيه و سناريو ممکن است مدنظر قرار گيرد و بايد به آن توجه کرد. انجام اين عمليات تروريستي به موازات اصطکاک ميان عربستان و قطر و قبل از آن سفر ترامپ به عربستان و تلاش در باب ايجاد يک وحدت بنيادي در ميان کشورهاي عربي –اسلامي بر ضد تهران در چارچوب محاصره منطقه اي آن اتفاق افتاد. همه اينها مواردي است که بايد کنار يکديگر قرار گيرد و فرضيه هاي متفاوتي را شکل دهد اما هيچ کسي نمي تواند به طور قاطع بگويد که يکي از اينها درست است مگر اطلاعاتي منتشر يا کشف شود که در چارچوب اين اطلاعات اين فرضيه ها آزمايش و يکي از آنها بيش از ديگر فرضيه ها به اثبات برسد لذا گفتن اين تحليل ها به عنوان فرضيه ها و سناريوها به ما کمک مي کند اما نمي توان بر مبناي هر کدام از اين سناريوها به طور کامل حکمي را صادر کرد اما بايد سناريوهاي بديل آنها را طراحي تا بتوان آنها را به نفع خود مديريت کرد.