چاپ

راه نو- صالح السيد باقر، در گزارشي در راي اليوم (انگلستان) نوشت:
ادامه تنش آفريني عربستان سعودي و امارات و بحرين عليه قطر نشان مي‌دهد اين کشورها به چيزي کمتر از تسليم شدن دوحه در برابر همه خواسته هايشان راضي نخواهند شد و در رأس اين خواسته‌ها،‌ اخراج اخوان المسلمين از قطر و پايان دادن به هرگونه حمايت از آن، تعطيل کردن شبکه الجزيره، و قطع روابط با ايران قرار دارد. از آنجا که برخي از اين خواسته ها از مؤلفه هاي قدرت قطر به شمار مي‌رود، دست کشيدن از آنها به اين معنا است که دوحه به تحت الحمايه رياض تبديل مي‌شود همان طور که پيش از سال ١٩٩٥ بود ولي دوحه چنين چيزي را کاملا مردود مي‌داند.
پافشاري قطر بر حفظ مؤلفه هاي قدرت خود موجب مي‌شود فشار و محاصره ادامه پيدا کند. اين کشور با متمرکز شدن بر تاثير محاصره بر جامعه قطر، بيهوده مي‌کوشد از برگه عواطف بشردوستانه استفاده کند ولي وجدان جهاني به ويژه وجدان سازمان هاي بين المللي صرفا زماني بيدار مي‌شود که منافع قدرت هاي بين المللي ايجاب کند، از اين رو دوحه پيش از آن که اوضاع وخيم شود و محمد بن سلمان جانشين وليعهد سعودي تصميم به ماجراجويي جديدي بگيرد، بايد به فکر برگه هاي تاثيرگذارتر ديگري براي پايان دادن به بحران باشد.
ناظران سياسي درک مي‌کنند که چرا دولت قطر تظاهر مي‌کند مايل نيست ايران وارد اين بحران شود،‌ زيرا دوحه نمي خواهد اتهام هم پيماني با ايران که طرف مقابل مطرح مي‌کند ثابت شود. در همان حال دوحه نمي خواهد قدرت هاي جهاني ضدنظام ايران و در رأس آنها آمريکا را تحريک کند. با اين حال، برگه ايران قدرتمندترين برگه در دسترس قطر از جمله برگه ترکيه به شمار مي‌رود.
عوامل متعددي موجب مي‌شود برگه ترکيه تاثير گذار نباشد از جمله اين که آنکارا ثابت کرده است منافعش بر هر چيز ديگري اولويت دارد از اين رو اگر منافعش به خطر بيفتد به آساني عقب نشيني مي‌کند. بنابراين اگر فرض کنيم عربستان سعودي، ترکيه را را تهديد کند قابل پيش بيني است که آنکارا از ايفاي هر نقشي به نفع دوحه عقب نشيني کند. همچنين انتقاد اصلي عليه دوحه يعني پناه دادن و حمايت از اخوان المسلمين، درباره آنکارا نيز صدق مي‌کند و همين مسئله بر هر حرکتي که ترکيه در اين چارچوب انجام دهد سايه مي افکند.
اما درباره برگه ايران، عربستان سعودي به بهره برداري از اتهام هم پيماني قطر با ايران عليه دولت قطر ادامه مي‌دهد چه دوحه براي نزديک شدن به تهران محافظه کارانه عمل کند چه نکند، چه قطر تظاهرکند با ايران فاصله دارد چه نکند، چه شبکه الجزيره برنامه هاي ضدايراني پخش کند يا نکند. همچنين ضرورتا اين گونه نيست که استفاده قطر از اين برگه، موجب تحريک برخي قدرت هاي بين المللي و در رأس آنها آمريکا خواهد شد بلکه ممکن است نتايج عکس دهد و اين قدرت ها به حل بحران روي آورند تا اجازه ندهند ايران و قطر بيشتر به هم نزديک شوند.
در اينجا يادآوري مي شود که درخواست قطر از ايران براي ميانجي گري به منظور حل بحران، ضرورتا به اين معنا نيست که تهران زنگ هشدار را عليه اين يا آن کشور به صدا در خواهد آورد و شروع به اعزام نيروهايش به قطر خواهد کرد تا از دولت و ملت اين کشور دفاع کند. بلکه مسئله کاملا برعکس است زيرا به نظر نمي رسد ايراني ها به گزينه نظامي علاقه داشته باشند بلکه گزينه اول و آخر آنها، گزينه سياسي و ديپلماتيک است.
تجربيات متعدد، موفقيت آميز بودن شيوه ها و ابزارهايي را که تهران براي حل مشکلات دشوار به کار مي گيرد به اثبات رسانده است و شايد پرونده هسته اي در رأس اين تجربيات قرار داشته باشد. ايران در برابر شش قدرت جهان قرار گرفت و بيش از دو سال و نيم در يک سوي ميز مذاکره نشست و همه قدرت هاي ياد شده نيز در طرف ديگر ميز نشستند، و در نهايت با تلاش تهران،‌ اين قدرتها برنامه هسته اي ايران را به رسميت شناختند و با ادامه يافتن آن موافقت کردند.
همچنين ايران نقش مهمي در موضوع حل بحران سوريه ايفا کرد و اکنون همه طرف ها و در رأس آنها سازمان ملل متحد اذعان مي کنند که نقش آفريني ايران براي پيشرفت در حل بحران چه در مذاکرات آستانه يا مذاکرات ژنو، ضروري بوده و هست.
قطعا دولت رئيس جمهور حسن روحاني به دنبال تقويت اين ديدگاه است که ايران صلح طلب است نه جنگ طلب از اين رو از همه امکانات و ابزارهاي خود براي حل بحران قطر استفاده خواهد کرد. به اين ترتيب حرکت ايران در اين زمينه پيش از آن که به نفع قطر باشد، به نفع ايران خواهد بود.
همان طور که در مقاله قبلي اشاره کردم، به نفع تهران نيست که دوحه در بحران با رياض و ساير کشورها شکست بخورد زيرا پيروزي رياض در اين بحران، آن را تشويق خواهد کرد بحران هاي ديگري ايجاد کند و دست به ماجراجويي هاي جديدي بزند. علاوه بر آن، چه بسا بحران قطر راهي باشد تا تهران از طريق آن مشکلات خود را با عربستان سعودي به صفر برساند و در همان حال ممکن است رياض از ميانجي گري ايران براي حل مشکلاتش با اين کشور استفاده کند به ويژه که ما به موسم حج نزديک مي‌شويم و بعيد نيست اين پرونده، نخستين پرونده اي باشد که ايران و عربستان براي بستن کامل آن تلاش ‌کنند.