بزرگنمايي:

محمدجواد ظريف و جان کري وزيران خارجه ايران و آمريکا و دو شخصيت محوري اين مذاکرات فريادشان بلند است به طوري که صداي آنان را در خارج از فضاي هتل «کوبورک» - محل مذاکرات- و خيمه هاي اطراف آن نيز مي توان شنيد و با چهره هاي مضطرب، نگران و پر از بيم و اميد خبرنگاران و تصويربرداران مواجه شد.

با وجود اين اما بسياري از ناظران بر اين باورند که اين تنش ها و بگو مگوها امري طبيعي است و بر فضاي کلي حاکم بر مذاکرات تاثير منفي نخواهد گذاشت و روند مذاکرات به سوي توافق نهايي و رسيدن به يک آرامش پس از توفان موجود به پيش خواهد رفت.

به باور اين گروه از ناظران که ذهنيتي مثبت نسبت به روند مذاکرات دارند وضعيت و فضاي مثبت موجود در مذاکرات روندي برگشت ناپذير دارد و توافق نهايي قطعي است.

تنش لفظي اخير بين ظريف و کري البته لبخند را بر لبان برخي «کاسبان تحريم» نشاند. «دلواپسان» چه در آمريکا و چه در صحنه سياسي ايران يا ديگر نقاط بار ديگر قيافه حق به جانب به خود گرفتند و از بي اعتمادي به طرف يا طرف هاي مقابل سخن گفتند.

با وجود اين، بيم و اميد -توامان- در پس پرده و در زير پوست اين مذاکرات وجود دارد.

اعضاي تيم مذاکره کننده هسته اي ايران بي محابا و سترگ از حقوق قانوني و انکار ناپذير کشورمان دفاع مي کنند. تمجيد از عملکرد تيم مذاکره کننده ايراني در اظهارات حسن روحاني رييس جمهوري ايران نيز موج مي زند.

رئيس جمهوري از غروري مي گويد که با خواندن متن مذاکرات و هنرمندي ديپلمات ها بدان مي بالد. روحاني همچنين گفته است: فرزندان شجاع و دلاور اين سرزمين بخوبي از عزت و حقوق مردم تا اين لحظه دفاع کرده اند و تا پايان هم اين کار را انجام خواهند داد.

پايگاه خبري «راي اليوم» هم در سرمقاله خود با اشاره به صلابت و قدرت تيم ايراني در گفت وگوهاي هسته اي، مذاکره کنندگان کشورمان را به واسطه بي باکي و پايداري شايسته احترام و الگوبرداري دانست و نوشت: گرچه برخي در کشورهاي عربي به دلايلي با ايران دشمني مي ورزند اما واقعيت اين است که ايراني ها شايسته احترام هستند؛ تيم مذاکره کننده هسته اي ايران در مذاکرات ماراتن گونه و دشوار خود با گروه 1+5 پايداري قابل توجهي نشان داده و تسليم طرف هاي مقابل نشده است. اين در حالي است که ما در مذاکرات خود بسيار شرم آور عمل کرديم و به همين دليل ما عرب ها و مسلمانان بايد از ايرانيان درس و پند بگيريم.

راي اليوم، تبليغات ضدايراني در برخي رسانه هاي عربي را بي فايده و ناشي از جهل و کوته بيني دانست و تصريح کرد که اين رويکرد با پيشرفت، فرهنگ و تمدن مغايرت دارد.

اين پايگاه خبري، همچنين با مقايسه مذاکره کنندگان عرب در طول تاريخ با مذاکره کنندگان هسته اي ايران نوشت: مذاکره کنندگان عرب اعم از مصري و فلسطيني نتوانستند در مقابل فشارهاي طرف مقابل چندان دوام بياورند. مذاکرات کمپ ديويد دو هفته و مذاکرات اسلو نيز تنها دو ماه ادامه پيدا کرد. آنان بسيار زود تسليم فشارهاي آمريکا و اسراييل شدند و در نهايت امتيازهاي راهبردي بزرگي دادند، به طوري که هم اکنون جهان عرب و جهان بايد بهاي آن را بپردازند. در مذاکرات هسته اي ايران، محمدجواد ظريف به نمايندگي از اين کشور يک تنه مقابل شش مذاکره کننده از شش قدرت بزرگ جهان ايستاده است.

در چنين فضا و گمانه زني هايي روساي دستگاه ديپلماسي قدرتمندترين کشورهاي جهان در يک سوي ميز و نمايندگان ايران همتراز و همسان در برابر آنان به گفت وگو مي پردازند. گفت وگويي سخت و نفس گير تا شايد دود سفيد از دودکش هاي کوبورگ، تنفس را آسان تر کند.

باوجود آنکه مخالفان همچنان براي بر هم زدن روند گفت وگوها و مه آلود کردن آن تلاش مي کنند، اراده و تلاش طرفين براي دستيابي به توافق جامع ستودني است و رسانه هاي بين المللي حتي تمديد پي در پي مذاکرات را نشان دهنده اراده و انعطاف طرفين گفت وگو براي رسيدن به توافق جامع مي دانند.

در اين ميان باراک اوباما رييس جمهوري آمريکا از عزم اين کشور براي «دستيابي به يک توافق خوب» سخن گفته و از نمايندگان دمکرات مجلس سناي اين کشور خواسته است تا پايان مذاکرات صبوري پيشه کنند.

«گري پورتر» روزنامه نگار و تحليلگر آمريکايي نيز با اشاره به تمديد مهلت پاياني مذاکرات به نقل از يک منبع ايراني نوشته است: به نظر مي رسد که ايران و آمريکا بر سر نکات عمده توافقنامه در خصوص لغو تحريم هاي يکجانبه و شوراي امنيت سازمان ملل به توافق رسيده اند.

پورتر در مقاله خود به موضع نيرومند ايران اشاره کرد و نوشت که شکاف آشکاري در ميان ساير کشورهاي شرکت کننده در اين مذاکرات ديده مي شود و پنج عضو ثابت شوراي امنيت يعني آمريکا، روسيه ، چين، انگليس و فرانسه را بر آن داشته تا در يک نشست فوق العاده موضوع لغو تحريم هاي نظامي را مورد بحث و بررسي دوباره قرار دهند.

وي نتيجه گيري کرده است که همين شکاف بي ترديد به حل اين مساله کمک خواهد کرد و بزرگترين مانع توفيق اين مذاکرات را از ميان برخواهد داشت.

اين روزنامه نگار و تحليلگر مسائل سياسي سخنان روز شنبه «يوکيا آمانو» رييس آژانس بين المللي انرژي هسته اي که گفته بود «کارشناسان آژانس با کمک و همکاري ايران قادر خواهند بود تا دسامبر امسال گزارش برنامه هاي هسته اي ايران را تکميل کنند» را يکي ديگر از تحولاتي ذکر کرده که به برداشتن يک مانع بزرگ ديگر از سر راه توافق اين مذاکرات کمک کرده است.

«ريچارد دالتون» سفير سابق انگليس در ايران هم گفته است: «توافق هسته اي بين ايران و قدرت هاي جهان دير يا زود حاصل مي شود».

آيت الله اکبر هاشمي رفسنجاني هم در مصاحبه با گاردين بازگشايي سفارت آمريکا در تهران را «غيرممکن» ندانسته و گفته است مذاکرات هسته اي «تابوي» گفت وگوي رودررو با آمريکا را شکسته و توافق مي تواند «گامي بزرگ» رو به جلو باشد. رييس مجمع تشخيص مصلحت نظام با بيان اينکه «مذاکره رو در رو بهتر از صحبت از راه دور از طريق رسانه هاست»، افزوده است: ايران بسيار جدي است. اگر طرف هاي مقابل هم به همين ميزان جدي باشند، قطعا توافق به دست مي آيد. اينکه ايران مستقيما با آمريکا صحبت مي کند، اقدام خوبي است. ما يک تابو را شکسته ايم.

برخي در اين ميان پا را فراتر نهاده و تئوري ها و گمانه زني هاي ديگري را مطرح مي کنند و معتقدند توافق حاصل شده و از تلاش ها براي «گشايش هاي اقتصادي پس از لغو تحريم ها» و «ترسيم ايران پسا تحريم» سخن مي گويند و مي افزايند با لغو تحريم ها، بخشي از پول هاي بلوکه شده ايران نيز آزاد خواهد شد و اين مي تواند منشأ سرمايه گذاري، افزايش توليد کالا و افزايش رشد اقتصادي و در نتيجه کاهش بيکاري شود.

کره جنوبي روز پنجشنبه ابراز اميدواري کرد که کشورهاي 1+5 بتوانند با کنار گذاشتن موانع و اختلافات احتمالي، با ايران به توافق نهايي دست يابند.

«نه کوانگ ايل» سخنگوي وزارت امور خارجه کره جنوبي اعلام کرد: به محض برداشته شدن تحريم ها، کره و ديگر کشورهاي جهان روابط اقتصادي با ايران را گسترش خواهند داد. شرکت هاي کره اي هم تاکيد کرده اند به دنبال اين توافق سرمايه ها و نيروهايشان را روانه بازار ايران خواهند کرد تا در اجراي طرح هاي زيربنايي سهم شاياني کسب کنند.

مطبوعات جنوب شرق آسيا هم که طي روزهاي گذشته توجه ويژه اي به مذاکرات هسته اي ايران و کشورهاي 1 +5 داشتند، تمديد مذاکرات را نشان دهنده انعطاف طرفين گفت وگو جهت رسيدن به توافق جامع ارزيابي کردند.

رسانه هاي بين المللي در گزارش هاي مختلف خود اعلام کردند که براي رسيدن به توافقي که خواسته هاي همه طرفين گفت وگو را در بر داشته باشد، نيازمند چند روز بررسي بيشتر است که با تمديد آن شرايط تحقق آن در حال فراهم شدن است.

«گلوبال تايمز» نشريه حزب حاکم چين در گزارشي نوشت: ظاهرا براي آنکه اختلافات کاملا حل و فصل شود و طرفين به يک توافق خوب و جامع برسند، چند روز ديگر در وين خواهند ماند. خبرگزاري چيني «شين هوا» نيز در گزارشي آورده است که اين بخش از گفت وگوها را بايد مهمترين، پيچيده ترين و حساس ترين بخش از مذاکرات توصيف کرد.

«کوريا تايمز» يکي از نشريات پرتيراژ کره جنوبي نيز گزارش کرده تمديد مهلت گفت وگوها نشانه اي از انعطاف در ميان طرفين گفت وگو و نويد بخش رسيدن به توافق کامل است. به هيچ وجه نبايد نگران بود، فاصله هايي ميان تقاضاهاي طرفين وجود دارد که بايد با تمديد زمان در باره آن بحث شود.

«ژاپن تودي» نيز گزارش داد: مساله کيفيت گفت وگوها اهميت بيشتري از زمان دارد، لذا طبيعي است که روزهاي بيشتري به اين رويداد مهم اختصاص داده شود. تلويزيون ژاپن هم گزارش کرده است که مسايل باقيمانده از 13 سال قبل پيچيدگي هاي خاص خود را دارد و بايد از لحاظ حقوقي و فني و با اراده سياسي لازم مورد بحث قرار گيرد.

از سوي ديگر، گزارش ها همچنين از نااميدي صهيونيست ها از شکست مذاکرات حکايت دارد.

رسانه اسراييلي «هاآرتص» پيش بيني کرد: مذاکرات ميان ايران و کشورهاي 1+5 با هدف حصول توافق هسته اي در دقيقه 90 به نتيجه خواهد رسيد.

در اين شرايط آنچه مشخص است اينکه تيم هسته اي ايران يک تنه در برابر قدرت هاي جهاني با زبان منطق و ديپلماسي سخن مي گويد، زياده خواهي را منع مي کند و کوتاه آمدن در برابر حقوق مشروع ايران را محال مي داند. نه مرعوب رقباست و نه از هيمنه آنان باکي دارد.

با چنين نگاه و منش و رفتاري و به اذعان و گزارش بسياري از کارشناسان و رسانه ها بخش اعظم اختلافات حل شده و تتمه آن نيز که در دو يا سه مورد اصلي و نزديک به هفت مورد اختلافات جزئي تر خلاصه مي شود، نيز امکان شدن حل دارد.

آنچه با همه پيچيدگي ها و حساسيت هاي مذاکرات در اين مرحله مشهود و علني است، اينکه مذاکرات به مرحله بي بازگشت خود رسيده در ساعات و روزهاي پاياني بايد تکليف آن مشخص شود. موارد اختلافي مشخص و خواست طرفين نيز هويداست و اين نکته هم که هيچ يک از طرفين نمي خواهند بعد از تلاش هاي فراوان و نتيجه بخش و عبور از يک چالش طولاني مدت به نقطه صفر و فضايي مبهم و مشوش رهنمون شوند، کتمان نشدني است.

اعضاي تيم هسته اي ايران بارها اعلام کرده اند همه اين تلاش ها براي آن است که تنها توافقي خوب که حق و حقوق و عزت ملت ايران در آن لحاظ شده باشد را خواهند پذيرفت.

گزارش ها نشان مي دهد طرفين از سخت ترين پيچ ها گذر کرده اند و خواسته هاي نامعقول و غيرقابل تحققي نيز مطرح نشده که برهم زننده ساختار کلي مذاکرات تاکنون باشد و اکنون غربي ها بايد مشخص کنند که مي توانند از پيش فرض هاي تصنعي و نامتوازن گذر کنند و تصميم هاي سرنوشت ساز و البته نه چندان سخت را بگيرند؟

اکنون به صراحت مي توان گفت که مذاکرات به سخت ترين، حساس ترين و چالش برانگيزترين بخش خود رسيده اما اين امر باوجود ايجاد دلهره و نگراني با حصول پيشرفت ها توام بوده است. پنجره گفت وگوها باز است و به گفته «موگريني» قرار نيست اين پنجره را ببنديم و يک پنجره ديگر باز کنيم.

پنجره موجود رو به روشني و نور است. به نظر مي رسد کار کارستان تيم مذاکره کننده هسته اي لابي هاي سختکوش ضد مذاکرات را مايوس ساخته و روياي «توافق تک شاخ» مورد نظر جنگ طلبان که مبتني بر «برچيده شدن تاسيسات هسته اي ايران، پايان دادن به برنامه هسته اي، پايان يافتن غني سازي اورانيوم و ...» بود، بر باد رفته است. هر چند آنان مصمم هستند در مراحل بازبيني توافق اتمي با ايران در کنگره، شرايطي را ايجاد کنند که اعضاي سنا و مجلس نمايندگان عليه اين توافق راي دهند.

«کليف کپچن» متخصص امور ايران و رئيس موسسه مشاوره ارزيابي خطر گروه اوراسيا مي گويد: «مذاکره با ايران چالشي خاص است، زيرا با دولتي مغرور و ايدئولوژيک و رهبري روبه رو هستيد که معتقد است ايران بدون توافق هم به مشکلي برنخواهد خورد».