بزرگنمايي:
پسيل
پسته، براي اولين بار در سال 1946 ميلادي از باغات پسته ايران گزارش و اين
آفت تقريبا در تمام نقاط پسته کاري ايران مشاهده شده است. اين آفت علاوه
بر ايران از سوي کشورهاي همسايه چون ارمنستان، ترکيه، عراق، ترکمنستان و
همچنين يونان گزارش شده است.
طغيان اين آفت در باغات پسته کشور در هفته گذشته گزارش شده است، به گونه‌اي که گويي در استان‌هاي پسته‌خيز برف زمستاني باريده است.
آفت پسيل پسته بر درختان پسته
پسيل پسته که در اصطلاح به آن «شيره خشک» مي‌گويند، آفت کليدي
باغ‌هاي پسته کشور است. حشره پسيل معمولا در اواخر اسفند و با گرم شدن هوا
از پناهگاه‌هاي زمستان‌گذران خارج شده و بلافاصله پس از متورم شدن و باز
شدن جوانه‌هاي پسته شروع به فعاليت، تغذيه و تخم‌گذاري مي‌کنند.
طغيان جمعيت اين حشرات همزمان با شروع مغز بستن پسته و يا پس
از آن است که موجب اختلال در روند پر شدن مغز پسته مي‌شوند و در صورت خسارت
شديد، اين آفت علاوه بر خسارت به کيفيت و کميت محصول، موجب ريزش برگ‌ها و
حتي جوانه‌هاي گل و برگ سال آينده درختان پسته نيز مي‌شوند.
حشره پسيل در باغات پسته
حشره پسيل پسته داراي دشمنان طبيعي متعددي چون «زنبور
پسيلافاگوس»، «بالتوري»، «سن‌هاي شکاري»، «کنه‌هاي شکاري» و انواع
کفشدوزک‌ها هستند و محققان پژوهشکده پسته درصدد هستند که با استفاه از اين
حشرات شکارگر، مبارزه بيولوژيکي را عليه اين حشرات اجرايي کنند.
مقاومت به سم چالش اصلي پسيل
امان الله جوانشاه، رئيس پژوهشکده پسته با
اشاره به آفت پسيل پسته، اظهار کرد: پسيل يک آفت قديمي در کشور است؛ به
گونه‌اي که اين آفت در سال‌هاي 1340 تا 1350 در کشور گزارش شده؛ ولي امروزه
اين آفت به يک آفت درجه اول در باغات پسته تبديل شده است.
وي با تاکيد بر اينکه از سال‌هاي گذشته مبارزه با اين آفت
انجام شده است، يادآور شد: بخش خصوصي با اخذ تائيديه‌هاي لازم از سازمان
حفظ نباتات سمومي را براي مبارزه با اين آفت به کشور وارد کردند که ميان
پسته‌کاران توزيع شده است.
جوانشاه در عين حال مقاومت به سموم را از چالش‌هاي مبارزه با
اين آفت دانست و اظهار کرد: آفت پسيل در طول سال چندين نسل را توليد
مي‌کند، از اين رو اين آفت به سادگي در برابر سموم شيميايي مقاوم خواهد شد؛
به گونه‌اي که عمري که براي سموم پسيل پسته تعيين مي‌شود، ميان 3 تا 5
سال است.
رييس پژوهشکده پسته با اشاره به شيوع آفت پسيل در باغات کشور،
خاطرنشان کرد: اين امر به اين دليل است که معمولا کارايي اين سموم از سال
سوم به بعد دچار چالش مي‌شود. اين دليل باعث شده که مبارزه با اين آفت با
دشواري همراه باشد و هرسال شاهد وارد شدن خسارات نسبتا شديد به باغات پسته
هستيم.
وي با تاکيد بر ضرورت توجه به نوع مبارزه با اين آفت، تاکيد
کرد: در صورتي که با اين آفت به درستي مبارزه نشود، مي‌تواند به محصول دو
سال باغات پسته لطمه وارد کند؛ چراکه اين آفت شيره و مواد غذايي درخت را
خارج مي‌کند و اين امر موجب خواهد شد که جوانه گل براي سال بعد ريزش کند و
اين امر موجب مي‌شود که خسارات به باغات را در دو سال شاهد باشيم.
جوانشاه با تاکيد بر اينکه خسارات اين آفت در خصوص ارقام حساس
بيشتر است، اظهار کرد: رقم «اکبري» به عنوان يک رقم حساس در برابر آفت
پسيل مطرح است و مواجهه با اين آفت، موجب کاهش فتوسنتز برگ و ساخت مواد
غذايي در گياه مي‌شود و از اين طريق درخت به شدت ضعيف خواهد شد.
اجراي طرح مبارزه بيولوژيکي در سال جاري
رييس پژوهشکده پسته با تاکيد بر اينکه براي مبارزه با اين آفت
شايد نتوان راه حل شيميايي قطعي معرفي کرد، ادامه داد: بر اين اساس سموم
بيولوژي به عنوان يکي از روش‌هاي مناسب براي مقابله با اين آفت در نظر
گرفته شده که واردات آن در دست بررسي است؛ چراکه نياز به اخذ تائيديه‌هاي
خاصي است.
وي از احتمال تست شدن اين سم بيولوژيکي در سال جاري خبر داد و
گفت: سم بيولوژيکي معمولا از يک موجود زنده مانند باکتري و يا ويروسي
توليد شده که آفت نسبت به آنها حساس هستند.
جوانشاه از اجراي طرح‌هايي در زمينه رهاسازي حشرات شکارگر
براي مقابله بيولوژيکي آفت پسيل خبر داد و گفت: طغيان اين آفت موجب وارد
شدن خسارات اقتصادي زياد به پسته‌کاران شده است؛ از اين رو اين روش‌ها هر
چند که هزينه‌هاي زيادي دارد و آفت را به طور 100 درصدي از بين نبرد، ولي
مورد توجه کشاورزان قرار گرفته است؛ چراکه اين روش يک روش پايدار است و سطح
زيان آفت را کمتر از آستانه زيان قرار مي‌دهد.
وي با تاکيد بر اينکه در اين زمينه بخش خصوصي توجه ويژه‌اي به
اين حوزه داشته است، افزود: در پژوهشکده پسته پيشنهاداتي از سوي بخش خصوصي
در زمينه پرورش حشرات شکارگر ارائه شده است که مورد استقبال ما قرار گرفت و
اين طرح در حال انجام است.
جوانشاه حشرات «بال توري»ها و برخي از گروه‌هاي زنبورها و
کفشدوزک‌ها را از جمله حشرات شکارگر پسيل نام برد و اظهار کرد: علاوه بر آن
پژوهشکده پسته نيز مطالعات متعددي در زمينه مبارزه بيولوژيکي با اين آفت
اجرايي کرده است.
ساخت دستگاهي براي حذف آفت پسيل از باغات پسته
جوانشاهي با بيان اينکه آفت پسيل داراي سن‌هاي مختلفي است،
افزود: حشرات بالغ اين آفت قادر به پرواز هستند و به همين دليل مقابله با
آن سخت است؛ چراکه از طريق پرواز مي‌تواند به راحتي از باغي به باغ ديگر
برود و تخم‌گذاري کند.
به گفته وي از آنجايي که ميزان توليد مثل اين حشره زياد است، مي‌تواند آلودگي را در سطح باغات گسترش دهد.
رييس پژوهشکده پسته با تاکيد بر اينکه در دو زمان شاهد طغيان
حشرات بالغ هستيم، ادامه داد: در دو فصل زمستان و بهار (اواخر اسفند ماه و
اوايل فروردين) زمان آغاز طغيان حشرات بالغ است و اگر در اين دو زمان حشرات
بالغ کنترل شوند، خسارات ناشي از پسيل کاهش مي‌يابد.
وي از اجراي طرح جديد ديگري در زمينه مبارزه بيولوژيکي با آفت
پسته خبر داد و در اين باره توضيح داد: در اين طرح که پيشنهاد اوليه آن از
سوي بخش خصوصي به پژوهشکده پسته ارائه شده است، درصدد هستيم دستگاهي در
اين زمينه طراحي و ساخته شود.
جوانشاهي با اشاره به جزئيات اين دستگاه يادآور شد: اين
دستگاه يک مکنده قوي است که کل درخت حرکت مي‌کند و قادر است به صورت هوشمند
جهت حرکت خود را به سمت بخش‌هايي که آفات تجمع کرده‌اند، تغيير دهد و با
مکش اقدام به جمع‌آوري آفت از سطح باغات پسته خواهد کرد.
به گفته وي، زماني که جمعيت حشرات بالغ در دو فصل زمستان و بهار کاهش يابد، از طغيان اين آفت جلوگيري خواهد شد.
جوانشاهي با تاکيد بر اينکه اين روش يک روش مبارزه بيولوژيکي
است که مقاومت به سموم در اين آفت حذف مي‌شود، ادامه داد: علاوه بر آن با
جلسه‌اي که با حضور کشاورزان و محققان داشتيم، ضوابط کاري تنظيم براي
مقابله با آفت پسيل پسته تدوين شده که اين ضوابط براي تائيد به سازمان حفظ
نباتات ارسال شده است.
روش‌هاي مقاوم‌سازي درختان پسته
رييس پژوهشکده پسته در خصوص اينکه آيا مي‌توان با روش‌هاي کشت
بافت و يا انتقال ژن ارقام مقاوم به آفت پسيل توليد کرد يا خير، توضيح
داد: در صورتي که يک رقم مقاوم به پسيل داشته باشيم، شايد بتوان آن را از
طريق انتقال ژن تکثير کرد.
وي در عين حال اضافه کرد: در حال حاضر رقم مقاومي که براي اين
آفت در کشور وجود دارد، ارزش تجاري بالايي ندارند؛ از اين رو با اين ارقام
نمي‌توان محصول پسته مناسبي را توليد کرد.
استان‌هاي خسارت ديده از پسيل
جوانشاهي با تاکيد بر اينکه در فصل گرم سال طغيان حشرات را
شاهد خواهيم بود، گفت: زماني که حشرات بالغ مي‌شوند، شروع به تخم گذاري
مي‌کنند و با يک فاصله وقتي که همه باغات پسته آلوده مي‌شوند، شروع اين آفت
طغيان مي‌کند.
به گفته وي، بسته به ميزان دماي هر منطقه معمولا طغيان اين آفت در اواخر خرداد و تير آغاز مي‌شود.
وي با بيان اينکه در استان‌هايي که پسته‌کاري متداول است اين
آفت ديده شده است، ادامه داد: در سال‌هاي گذشته سمي براي از بين بردن حشره
پسيل پسته به نام سم «موونتو» معرفي شد و اين سم در برخي استان‌ها هنوز
کارايي لازم را براي از بين بردن اين آفت دارد، ولي اولين نشانه‌هاي مقاومت
آفت به اين سم در استان خراسان رضوي در شهرهايي چون فيض آباد و تربت گزارش
شد.
جوانشاهي با بيان اينکه خسارات ناشي از اين آفت در خراسان
رضوي بالا است، خاطرنشان کرد: علاوه بر آن باغات پسته استان‌هاي کرمان،
يزد، فارس و دامغان و همه استان‌هاي کشور با اين آفت درگير هستند.
جوانشاه انتشار اين آلودگي در سطح باغات پسته کشور را به دليل
پرواز حشره بالغ پسيل ذکر کرد و گفت: از آنجايي که قدرت پروازي بالايي
دارند، قادر هستند که توسط باد جابجا شوند.
تاکيد بر ضرورت رعايت اصول مبارزه شيميايي
رييس پژوهشکده پسته با تاکيد بر ضرورت توجه بيشتر به اصول
مبارزه با اين آفت، تاکيد کرد: در صورتي که سمپاشي‌ها با استفاده از سموم
موجود به موقع انجام شود و تنها از يک سم استفاده نشود، مي‌توان جمعيت حشره
پسيل را کاهش داد و خسارت را کنترل کرد.
وي با بيان اينکه کشاورزان از اينکه هيچ راهکاري براي مبارزه
با اين آفت وجود ندارد، نگران نباشند، گفت: کشاورزان حتي مي‌توانند با
استفاده از سموم موجود اين آفت را از بين ببرند؛ ضمن آنکه اميدواريم تا
پايان سال چندين سم چه در زمينه مبارزه بيولوژيکي و چه مکانيکي و چه مبارزه
شيميايي براي پسيل پسته معرفي کنيم.
توضيح محققان در خصوص باقيمانده سم در محصول پسته
رييس پژوهشکده پسته در پاسخ به اين سوال که آيا استفاده از
سموم شيميايي براي مبارزه با اين آفت نگراني در خصوص باقيمانده سم در محصول
پسته ايجاد نخواهد کرد، گفت: به طور کلي اگر در هر نوع کشتي، اصول علمي
رعايت نشود، مشکل باقيمانده سموم را در محصولات خواهيم داشت.
وي با تاکيد بر اينکه اين مساله در مصرف کودهاي شيميايي نيز
مطرح است، خاطرنشان کرد: زماني که بر اساس توصيه‌هاي کارشناسي اقدام شود و
کشاورز رعايت کند، باقيمانده سموم نمي‌تواند يک مساله نگران‌کننده باشد.