بزرگنمايي:

راه نو- سید عباس عراقچی روز سه شنبه در همایش مخاطرات زیست محیطی و امنیت منطقه ای در غرب آسیا اظهار کرد: باید به مقوله آب و مسایل زیست محیطی در چارچوب امنیتی در منطقه غرب آسیا نگاه کنیم و موضوعی برای دیپلماسی شود.
وی افزود: در کنار مساله آب باید بحث تجارت هوشمند و بحث های مربوط به آب مجازی که مقوله دیگری در منطقه است مورد توجه قرار گیرد و کشورها باید به سمت تجارت هوشمند و واردات و صادرات هوشمند بروند.
عراقچی ادامه داد: هر کشوری در حوزه هایی که مزیت دارد، باید در خصوص تولید کالا با توجه به میزان مصرف آب و میزان نیاز به آب برای آنها تصمیم گیری کند.
وی تاکید کرد: در منطقه غرب آسیا اکنون آب به یک کالای استراتژیک تبدیل شده و لازم است برخورد استراتژیک در مورد آن صورت گیرد .
عراقچی گفت : بحث محیط زیست در خاورمیانه به طور مستقیم با بحث آب مرتبط است البته مسایل دیگری هم وجود دارد اما معضل عمده ای که وجود دارد و عمده مشکلات منطقه از آن ناشی می شود، بحث کمبود آب است.
وی خاطرنشان کرد که 85 درصد منطقه غرب آسیا خشک و نیمه خشک محسوب می شود؛ در سال 1955 سه کشور منطقه به عنوان کشور خشک شناخته شدند، در سال 1999 این تعداد به 12 کشور رسید و در سال 2025 سایر کشورها از جمله ایران به این تعداد افزوده شده و کل این منطقه، طبق استانداردها و معیارهای بین المللی رسما منطقه ای خشک شناخته خواهد شد‌.
وی افزود: یک پنجم جمعیت جهان در این منطقه ساکن است درحالی که فقط یک چهارم آب های شیرین دنیا در این منطقه قرار دارد.
وی با بیان این که عوامل مختلفی به این بحران دامن می زند، توصیح داد: بحث تغییرات اقلیمی مانند کاهش مستمر بارش و نزولات آسمانی، افزایش جمعیت، افزایش صنعتی شدن، بالارفتن استانداردهای زندگی و نیاز بیشتر به آب و مصرف بی رویه آب و الگوهای نادرست استفاده از آب ازجمله این موارد است.
وی به عنوان مثال از میزان مصرف آب در ایران یاد کرد و گفت: میزان مصرف آب در ایران 70 درصد بالاتر از استانداردهای جهانی است و این مساله شامل سایر کشورهای منطقه نیز می شود.
معاون وزیر امورخارجه کشور به موصوعاتی مانند کمبود بودجه برای ساختن سدها، مدیریت منابع، سیاست های رژیم صهیونیستی در راستای افزایش شهرک سازی ها ، افزایش مهاجرت و سرقت آب توسط این رژیم اشاره کرد و گفت: این مسایل کل منطقه را دچار بحران آبی بسیار خطرناکی کرده است که در آینده بسیار خطرناکتر خواهد شد.
عراقچی افزود: اختلافات عرضی و مرزی ، چالش های امنیتی، درگیری های اجتماعی، درگیری های قومی و بین کشوری، جنگ ها، تهدیدات امنیت غذایی، تهدید امنیت سلامت، عدم اشتغال، فقر و مهاجرت به کشورهای دیگر مسایلی است که در پی کمبود آب و بحران در منطقه شاهد آنها خواهیم بود.
وی همچنین به تبعات زیست محیطی که به دنبال کمبود آب حاصل می شود، اشاره کرد و گفت: پدیده ریزگردها از این جمله است که ارتباط مستقیم با کمبود آب و خشک شدن تالاب ها و هورها دارد و ما نیز در منطقه شرق و غرب کشور شاهد آن هستیم ؛ خشک شدن هامون ها در شرق و هورها در غرب کشور پدیده ریزگردها را تشدید می کند و ما شاهد تبعات آن هستیم.
وی افزود: کشورهایی مانند اردن، سوریه، مصر، یمن، عراق و کشور ما به نوعی با بحران کمبود آب مواجه هستند و این بحران ها در آینده شدیدتر خواهد شد.
عراقچی ادامه داد: در کنار این مسایل، بی ثباتی در منطقه و جنگ هایی که اکنون درجریان است و تنش هایی که وجود دارد، تقابل منافع ملی، عدم اطمینان کشورها به یکدیگر، سیاست های خارجی متفاوت، دخالت های خارجی و پدیده تروریسم در منطقه وجود دارد که ملغمه ای در غرب آسیا به وجود آورده که شرایط مطلوبی را نه اکنون و نه برای آینده رقم می زند.
وی گفت: کشور ما در این منطقه پرآشوب از ثبات و آرامش برخوردار است البته امنیت یک کالای جمعی است و کشوری نمی تواند تصور کند که با تامین امنیت داخلی خود می تواند در یک منطقه ناامن زندگی امن داشته باشد؛ بنابراین باید به امنیت به عنوان یک کالای دسته جمعی باید توجه شود.
وی درخصوص بحران کمبود آب گفت: این بحران زمینه تنش و منازعه و درگیری را در منطقه فراهم می کند اما تجربیات بین المللی به ما نشان می دهد که بحران و کمبود آب و مشکلات مالی بیشتر از ان که موجب منازعه و درگیری در دنیا شود، سبب همکاری شده است یعنی مواردی که از همکاری بین کشورهای مختلف در حوزه اب و حوزه های مشترک آبی وجود دارد به مراتب بیشتر از مواردی است که ما در تاریخ شاهد جنگ به خاطر آب بوده ایم.
عراقچی درخصوص توافقات بین المللی صورت گرفته در حوزه آب اظهار کرد: اولین توافق مشترک در این حوزه در مورد رودخانه راین در قرن 19 بود و پس از آن ما شاهد پیمان ها و قراردادها و توافقنامه هایی درحوزه آب هستیم که برای تقسیم منابع آبی و حوزه های آبی مشترک و برای مدیریت کشتی رانی و استفاده از آب شکل گرفته است.
وی افزود: در مورد ایران نیز 2 توافق مهم مربوط به هیرمند در شرق و اروندرود در غرب کشور داریم که بسیار پراهمیت است؛ برای هیرمند بیش از 60 سال بین ایران و افغانستان مذاکره شده و برای اروندرود مصائبی بر دوکشور گذشته، اما کماکان یک توافق معابر است و مدیریت حوزه اروندرود بین ایران و عراق طبق آن صورت می گیرد.
وی اظهار کرد:260 حوزه رودخانه فرامرزی در دنیا وجود دارد و در قالب اینها کشورها به نوعی از همکاری برای تقسیم منابع آبی و مدیریت آن، جلوگیری از درگیری و استفاده از این منابع برای همکاری رسیده اند.
عراقچی با اشاره به منطقه خاورمیانه گفت: سوال مطرح این است که در منطقه پرآشوب ما آب می تواند موضوعی برای همکاری باشد یا باید انتظار درگیری و منازعه در این زمینه را داشت.
وی گفت: در این زمینه دیپلماسی می تواند موثر باشد و ما به مقوله دیپلماسی اب در منطفه خاورمیانه به شدت نیاز داریم.
معاون وزیر خارجه ادامه داد: موضوع دیپلماسی آب در این منطقه در واقع تبدیل شدن آب از یک بحث مناقشه به بحث همکاری است؛ البته این کار بسیار سختی است که اب را به موضوع همکاری تبدیل کنیم.
وی افزود: حوزه های مختلفی است که باید در آنها وارد شد و باید توسط مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی شروع شود؛ هدف اول در این زمینه همکاری موسسات تحقیقاتی منطقه برای دستیابی به الگوهای همکاری درحوزه اب است.
به گفته عراقچی، یکی از مهمترین مقوله ها در زمینه کمبود آب مساله تاب آوری است؛ در مورد کمبود آب دو رویکرد وجود دارد که یکی تامین اب از منابع خارجی یا دسترسی به منابع جدید اب است اما مساله مهمتر تاب آوری ایت.
وی توصیح داد: تاب آوری به این معنا مدنظر است که همین میزان آب را درست مصرف کنیم و در مقابل شرایط کمبود آب مقابله و شرایط مطلوبی ایجاد کنیم.
وی گفت : باید الگوهای مصرف را اصلاح کنیم و میزان استفاده از آب را بهینه کنیم؛ به این موضوعات مهم کمتر توجه می شود درحالی که بیشتر کشورها در این زمینه تبحر یافته اند و می توان از این تجربیات در داخل استفاده کرد و آن را موصوعی برای منطقه کرد.
وی گفت: موضوع تاب اوری باید درمنطقه موردتوجه قرار گیرد و کشورها بتوانند با یکدیگر به سمت اصلاح الگوهای کشت و مصرف آب بروند تا استفاده از آب را به مرحله بهینه برسانند.
عراقچی خاطرنشان کرد: در منطقه برای مدیریت حوزه های آبی در سه حوزه آبی اصلی رود اردن، دجله و فرات و نیل و حوزه های کوچکتر باید تفاهم نامه همکاری شکل بگیرد.
همایش یک روزه مخاطرات زیست محیطی و امنیت متطقه ای در غرب آسیا امروز با حصور جمعی از صاحب نطران این حوزه در دانشگاه تهران برگزار شد.