بزرگنمايي:
دکتر محمداسماعيل اکبري در نشست خبري کنگره بين‌المللي پيشگيري از سرطان در خصوص ميزان بروز سرطان در کشور گفت: ميزان بروز سرطان حدود 140 در هر 100 هزار نفر است که در مردان و زنان کمي با هم فرق دارد.
سرطان در مردان ايراني کمي بيشتر از زنان
وي افزود: در ايران مردها کمي بيشتر نسبت به زنان به اين بيماري مبتلا مي‌شوند. اين رقم خيلي بالا نيست. حتي از آسيا و اقيانوسيه هم کمتر است و در برخي کشورها نيز پنج برابر اين رقم است. سرطان پستان بين زنان و سرطان معده بين مردان از سرطان‌هاي شايع است.
وي با بيان اينکه رشد سرطان در کشور سريع است، ميانگين رشد آن را در بعضي از سرطان‌ها 4.5 و در برخي تا شش درصد اعلام کرد و افزود: 10 هزار مورد سرطان پستان در سال داريم که حدود 25 درصد از آن منجر به مرگ مي‌شود. 75 درصد از مبتلايان به آن نيز حداقل شانس پنج سال زندگي را دارند. سرعت ابتلا به سرطان در کشور بالا است. در 15 سال آينده اين سرعت، گرفتاري بزرگي مي‌شود و نگران کننده است.
"سونامي سرطان" نداريم
اکبري با اشاره به استفاده از کلمه سونامي در رسانه‌ها در بحث سرطان گفت: سونامي به معني اتفاق ناگهاني است نه به معني زياد شدن و استفاده از آن غلط است. اين کلمه يعني براي آن برنامه‌اي نداريم؛ در حالي که مسئله سرطان براي ما بسيار روشن است و مي‌توانيم براي آن برنامه‌ريزي کنيم.
افزايش سن، سوسيس و کالباس، دخانيات و نمک از عوامل مهم ابتلا به سرطان
وي در خصوص عواملي که منجر به سرطان مي‌شوند، گفت: شايع‌ترين اين عوامل سن است. کشور ما در اوايل انقلاب حدود 56 سال اميد به زندگي داشت و الان اين عدد حدود 74 سال است و اين فاصله شرايط را براي ابتلا به سرطان ايجاد کرده است. کشور ما در حال مسن شدن است. نرخ جمعيت بالاي 60 سال در ايران 8.5 درصد است. به محض اينکه به بالاي 10 درصد برسيم، يعني پير شده‌ايم. سن 70 درصد عامل ايجاد خطر سرطان است و براي آن خيلي نمي‌شود کاري کرد.
وي افزود: يکي ديگر از اين عوامل خطر پروتئين و چربي حيواني مانده مانند سوسيس و کالباس است و به عنوان ريسک فاکتور محسوب مي‌شود. سازمان بهداشت جهاني اين ماده را خط اول ايجاد سرطان اعلام کرده است.
درصد پايين نمک سالم در کشور
رئيس مرکز تحقيقات سرطان دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي با بيان اينکه مصرف نمک يکي از فاکتورهاي مهم در سرطان‌ها به خصوص سرطان دستگاه گوارش است، ادامه داد: نمک سالم در کشور درصد پاييني دارد. سنگ نمکي که از دريا و کوه گرفته مي‌شود، ترکيبات ديگري هم دارد که بايد تصفيه يا جدا شوند. ما سه تا پنج برابر استاندارد دنيا نمک مصرف مي‌کنيم.
16 درصد زنان مبتلا به سرطان پستان، سيگار و قليان مي‌کشند
اکبري ادامه داد: در جامعه سرطان پستان، 16 درصد زنان سيگار و قليان مي‌کشند. به طور کلي 3.7 درصد زنان ايراني سيگار مي‌کشند. زنان ما در حال قلياني شدن هستند که خطر بيشتري دارد. زماني که اولين تاخير درباره مصرف دخانيات در کشور انجام شد، 1.2 درصد زنان سيگار مي‌کشيدند که در طول 10 تا 12 سال اين روند سه برابر شد. يک زن سيگاري و قلياني خطر بيشتري براي خود و خانواده‌اش نسبت به مرد خانواده دارد.
اکبري همچنين در خصوص تغييرات ژنتيکي در خانواده کساني که سيگار مي‌کشند يا از سوسيس و کالباس استفاده مي‌کنند، گفت: کسي که سوسيس و کالباس مي‌خورد ممکن است سرطان نگيرد اما بايد مطمئن باشد اين خطر حتما در جايي بروز مي‌کند. ما در قبال آيندگان خود مسئوليت داريم. کسي حق ندارد بگويد من براي خودم آزاد هستم. بايد مراقب باشيم؛ چرا که اين بيماري مي‌تواند به بچه‌ها و حتي چند نسل بعد ما نيز منتقل شود.
وي درباره تاثير عوامل معنوي و رواني مثل استرس‌هاي مزمن در افزايش احتمال ابتلا به سرطان گفت: براي بيمار شدن و سالم شدن چهار راه هورموني، ايمني، نورولوژيک و رواني و معنوي وجود دارد. در بحث مسائل رواني يعني ما مي‌توانيم با خلق و خوي خود بيماري را ايجاد يا مديريت کنيم. استرس‌هاي مزمن يکي از عوامل مهم ايجاد سرطان است. اگر کسي توانست آن‌را کنترل کند به خودش کمک بزرگي کرده است.
ايران، دومين کشور مصرف کننده لوازم آرايش
اکبري با بيان اينکه بسياري از داروها و روش‌هاي درماني هم مي‌توانند خطرساز باشند، افزود: ما بعد از عربستان با وجود 22 الي 23 ميليون نفر زن بالغ، دومين کشور مصرف کننده لوازم آرايش هستيم. مواد آرايشي چه جنس خوب و چه جنس بد آن ضرر دارد. اما بحث ضد آفتاب‌ها فرق مي‌کند. هرچيزي که به پوست زده شود و فيزيولوژي آن را به هم بزند گرفتاري ايجاد مي‌کند.
وي ادامه داد: ما در ايران معادل همه اروپا هورمون‌هاي زنانه مصرف مي‌کنيم، در صورتي که آنها براي بيماران مصرف مي‌کنند و ما براي جوان‌تر و زيباتر شدن.
پارازيت‌ها خطرناک هستند
رئيس مرکز تحقيقات سرطان با اشاره به تاثير امواج الکترومغناطيس بر بدن گفت: هيچ کس در دنيا حق ندارد بگويد موج الکترومغناطيس مفيد است؛ در حالي که اين امواج در قلب، مغز، خلق و خو و ... با هر درجه‌اي تاثير مي‌گذارد و مضر است. اما بحث سرطان‌زايي جداي از اين موارد است. تا امروز ثابت نشده اين موج سرطان‌زا است.
وي ادامه داد: شانس ابتلا به سرطان در کساني که در منبع توليد اين امواج کار مي‌کنند، بالاتر مي‌رود که به آن سرطان شغلي گفته مي‌شود. مثل کساني که به طور دائم با مواد رنگي در ارتباط هستند. احتمال سرطان مثانه در اين افراد بالا است.
بحث حمايت تسکيني براي بيماران سرطاني فراموش شده است
اکبري در خصوص بحث حمايتي و تسکيني در بيماران سرطاني گفت: ما در مراقبت از سرطان دو بحث تشخيص و درمان را داريم که در اين دو چيزي از دنيا کم نداريم. اما بحث حمايتي و تسکيني صد در صد فراموش شده است.
وي افزود: ما حتي گاهي مريضي را که تا چند هفته آينده ممکن است جان خود را از دست دهد، در ICU مي‌خوابانيم که کار اشتباهي است. هيچ بخشي را نداريم که بحث حمايتي و تسکيني را بر عهده گيرد. پرستاران محور اين قضيه هستند و پزشکان مشاوران آن. در اين زمينه آيين نامه‌اي سال‌ها پيش به تصويب رسيده، اما هنوز اجرايي نشده است.
اکبري اظهار کرد: اين مراقبت‌ها دو بخش دارد که نقاهت خانه‌ها و مراقبت در منزل هستند و دنيا به سمت مراقبت در منزل پيش مي‌رود. وجود بخش حمايتي و تسکيني از ضروريات سرطان است. هرجايي که درمان سرطان انجام مي‌شود، بايد اين سيستم را داشته باشد. اين حمايت‌ها براي بيماراني که الان هم سرپا هستند، لازم است.
اکبري در خصوص تاثير عملکرد سازمان‌هاي مردم نهاد در حوزه سرطان گفت: مردم با هر نيتي که باشند، کارهاي بزرگي انجام مي‌دهند. من روي هم رفته از NGOهاي سرطان راضي هستم. در کشور ما حوزه فيزيکي مثل ساختن مراکز درماني و غيره شروع شده، اما هنوز جاي کار دارد. اما اين فعاليت‌ها در حوزه تحقيقات کم است.
وي در ادامه با اشاره به آمار 2.8 درصدي سرطان در کودکان گفت: ما در مورد مراقبت از کودکان سرطاني خيلي عقب بوديم، اما امروز بهتر شده‌ايم و هنوز جا دارد که بيشتر روي آن کار کنيم.
اکبري درباره غربالگري انواع سرطان در کشور گفت: غربالگري فقط بايد براي گروه تعريف شده جمعيتي انجام شود و اين امر حتما حاکميتي است. بايد تا آخر خط انجام شود و هدف آن مراقبت از سرطان باشد. حتما بايد ثبت شود و بر اساس پروتکل باشد نه سليقه‌اي. با اين ملاحظات هنوز شرايط غربالگري سرطان پستان و دهانه رحم در کشور مهيا نيست.
غربالگري ماموگرافي نيازمند 18هزار ميليارد تومان اعتبار
وي ادامه داد: ما 18 هزار ميليارد تومان پول دولتي مي‌خواهيم که فقط غربالگري ماموگرافي را راه بيندازيم. آن هم به شرطي که تمام دستگاه‌ها و متخصصان خوب کار کنند و شرايط آن همه جا در دسترس باشد. 47 درصد گزارشات راديولوژيک با پاتولوژيک فرق دارد.
در ادامه اين نشست، دکتر حميدرضا ميرزايي، دانشيار دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي گفت: تقريبا 90 درصد هزينه و بودجه داروهاي سرطاني در مورد بيماران متاستازيک است که شايد عملا تا حد زيادي علاج واقعي براي آنها مهيا نباشد.80 درصد داروهايي که استفاده مي‌شود به افزايش طول عمر آنها کمک نمي‌کند.
وي ادامه داد: سرطان جزو کشنده‌ترين بيماري‌هاي مزمن است. قبل از ابتلا به بيماري و هم در مراحل پيشرفته اقدامات مديريتي ارزش بيشتري دارد. در مورد پيشگيري از سرطان مي‌شود اقدامات خوبي انجام داد و به کنترل آن کمک کرد. تا سال‌ها پيش سرطان سومين عامل مرگ جهاني بود و امروز در حال سبقت گرفتن است و در چند سال آينده در کشورهاي اروپايي تبديل به عامل اول مي‌شود. به نظر مي رسد اين اتفاق در ايران هم خواهد افتاد.
هشتمين کنگره آسيا و اقيانوسيه در حوزه سرطان و همچنين کنگره بين‌المللي ثبت سرطان و زيرساخت‌هاي برنامه جامع کنترل سرطان از 10 تا 12 آبان ماه در دانشکده پزشکي دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي برگزار مي‌شود.