بزرگنمايي:

راه ترقی- سیدسعیدرضا عاملی در همایش دیپلماسی فرهنگی افزود: مجمع جهانی صلح، گفتمانی را درحوزه صلح ‌عادلانه بوجود آورده است. چون صلح جزو عرصه هایی است که متاسفانه سوء استفاده‌های زیادی در سطح جهانی از آن می‌شود؛ در واقع صلح واقعی را دنبال کردن خارج از صلح به‌عنوان ابزار برای توسعه سلطه یک نگاه متفاوتی را می‌خواهد که انتظار هم می‌رفت جمهوری اسلامی بتواند عهده‌دار این مفهوم و این نگاه باشد.

وی اظهار داشت: ارتباطات تعاملی خارجی در حوزه فرهنگ واقعا یک قدمت طولانی دارد که شاید در کتب ادیان الهی آثار این روابط خارجی در پیام‌هایی که انبیاء الهی با فرستادگان خودشان به دیگر ملت‌ها منتقل می‌کردند، ریشه داشته باشد.  این موضوع به تنهایی خودش یک قلمروی خارجی فرهنگی بود که توسط نبی خدا صورت می‌گرفت و پیامبر اسلام این نامه‌ها و پیام‌هایی که به ایران و روم و به جاهای مختلف فرستاد باعث توسعه اسلام تا آفریقا، منطقه غرب آسیا و تا اسپانیا و دیگر نقاط شد. در واقع توسعه اسلام در جهان محصول یک سیاست خارجی فرهنگی بود.

عاملی ادامه داد: بنابراین قدمت سیاست خارجی فرهنگی به ظهور ادیان الهی باز می‌گردد. لذا این امر، ریشه‌اش در نوع تعامل انبیاء الهی با ملت‌های جهان است و به دلیل اینکه پیام ادیان الهی یک پیام جهانی بوده و اساسا خطاباتش یک خطابات جهانی است و خطابات جغرافیایی ندارد، پس خود پیام یک نوع جهانی شدن را القا و بیان می‌کند و می‌گوید من جهانی فکر می‌کنم و جهانی سخن می‌گویم.

به جای واژه «دیپلماسی» از واژه «روابط خارجی» استفاده کنیم

دبیر شورای عالی  انقلاب فرهنگی تاکید کرد: واژه دیپلماسی یک واژه انگلیسی است، لذا با یک نقص مفهومی همان واژه «روابط خارجی» را می‌توان استفاده کرد. اگر از روابط خارجی فرهنگی صحبت می‌کنیم باید خیلی راحت بتوانیم بگوییم روابط خارجی فرهنگی و اگر کتاب هم می‌نویسیم همین عنوان را برایش انتخاب کنیم که بتواند صیانت از زبان فارسی نیز صورت گیرد.

عاملی ادامه داد: اگر بخواهیم به آن روابط مردمی سیاست خارجی توجه کنیم می‌توانیم بگوییم "روابط خارجی فرهنگی تعاملی" که بتواند این رفت و برگشت را در حوزه فرهنگ با دیگر ملت‌ها به‌عنوان روابط خارجی 2 که در عرصه متفاوتی از روابط خارجی رسمی ارتباطات را دنبال می‌کند، استفاده شود.

وی اضافه کرد: نکته دوم درباره فرهنگ به مثابه رکن چهارم سیاست خارجی است، اگر نگوییم رکن اول به آن معنایی که امروز فرهنگ شناسان فرهنگ را به عنوان رکن اصلی بخش‌های اجتماعی تلقی می‌کنند. اگر بخش‌های اجتماعی را بخش اقتصاد سیاست و فرهنگ بدانیم در گذشته نیز با سیاست محوری مواجه بودیم. در دوره امپراتوری‌های بزرگ در واقع شان اجتماعی را سیاست تعیین می‌کرد، بعدها با قدرت گرفتن نظام‌های چپ در دنیا، اقتصاد به‌عنوان یک زیر بنا مطرح شد. ولی امروز همه معتقدند فرهنگ نسبت به سیاست و اقتصاد پایه اصلی است. همین بحث آزاد سازی قیمت‌ها که امروز با آن مواجه هستیم در 77 کشور اجرا شده است.

عاملی گفت:‌ کشورهایی موفق شدند آزادسازی قیمت‌ها را به پیشرفت کشورشان و به واقعی شدن قیمت‌ها منجر کنند که فرهنگ در آن کشورها قدرتمند بود، فرهنگ توانست مردم را با این شرایط اقتصادی نامطلوب همراه کند.

وی افزود: بنابراین فرهنگ چه به مثابه رکن اول و چه به مثابه رکن چهارم در نظر بگیریم، جایگاه مهمی در حوزه سیاست خارجی دارد. در دنیای غرب بعد از جنگ جهانی دوم این روندهای توجه به مردم رشد کرد و شاهد اتفاقات در شکل‌گیری نظام های مردم نهاد در دنیا شدیم. البته توجه داشته باشیم که دمکراسی یا مردم سالاری در جمهوری اسلامی ایران معانی متفاوتی با مردم‌سالاری در غرب دارد.

عاملی خاطرنشان کرد: بالاخره یک موقع این مردم سالاری از دل یک نظام منهای خدا بیرون می‌آید، یک موقع از یک نظام اسلامی برمی‌خیزد که کارکردها و معانیش با یکدیگر کاملا متفاوت است؛ اما اساسا شکل‌گیری این جریانات مردمی در جهان و قدرت گرفتن پویش‌های اجتماعی در سطح جهانی موجب توجه محوری‌تری به حوزه فرهنگ شد. به طوری که امروز تقریبا می‌شود گفت کم کم دنیا به سمتی در حال حرکت است که حداقل نیمی از جمعیت جهان درگیر پویش‌های اجتماعی هستند و در پویش اجتماعی که به فساد، بی‌عدالتی، تبعیض اجتماعی، وضعیت خانوادگی که بسیار نگران کننده است، اعتراض می‌کنند.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: روابط خارجی تعاملی فرهنگی چند قلمرو دارد. یک قلمرو آن مربوط به نهادهای بین الملل و تعامل با این نهادهاست و قلمرو دوم روابط با مردم را منعکس می‌کند. قلمرو سوم مربوط به روابط با دولت‌ها است. هر سه قلمرو مهم است. هم نهادهای بین المللی اهمیت دارند و هم مردم جایگاه ویژه‌ای دارند و هم دولت‌ها و ملت‌ها. این امر یعنی توسعه ارتباط با سایر کشورها در هر سه سطح بخصوص برای جمهوری اسلامی ایران که در معرض ظلم بزرگ جهانی است، اهمیت زیادی دارد. در واقع ما قربانی نگاه استعماری دنیای غرب با محوریت آمریکا در تبعیض‌هایی که روابط خارجی فرهنگی با نهادهای بین‌المللی، دولت‌ها و ملت بر محور مولفه‌های تمدن نوین اسلامی هویت‌بخش و سازنده است، علیه ایران بوجود آوردند، هستیم.

دشمنان سعی در هراسناک نشان دادن چهره انقلاب اسلامی دارند

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در ادامه اظهار داشت: ایران را با پنج هراس، به کشور هراسناک تبدیل کرده‌اند و چهره انقلاب اسلامی که یک انقلاب برخاسته از مردم با نگاه آزادگی و مبارزه با ظلم صورت گرفته است، در تصویر هراسناک از جمهوری اسلامی پنهان شده است. یکی از این پنج هراس، «جمهوری اسلامی هراسی» است. یعنی جمهوری اسلامی ایران را با یک مقوله‌ هراسناک در سطح جهانی بازنمایی کردند و در این مسیر ادامه می‌دهند.  

عاملی افزود: دولت‌های غربی چند وقت یک بار به شهروندان شان  اعلام می‌کنند مسافرت به ایران را توصیه نمی‌کنیم. مگر ایران چه خبر است که مسافرت را به این کشور توصیه نمی‌کنید. ایران یک محیط امن است برای زندگی کردن، یک منطقه زیبا برای گردشگری است و گردشگر خارجی هیچ مشکلی در فضای ایران ندارد.

وی همچنین گفت: هراس دوم «انقلاب هراسی» است که بصورت گسترده‌ای بوجود آمده است. انقلاب را با ترور و با مقابله با دیگران پیوند زده‌اند؛ این درحالی است که واژه انقلابی در حقیقت صیانت از خانواده و عدالت است. هراسی که درباره مقاومت ایجاد کرده‌اند در واقع هراس مهندسی شده‌ای است که دشمنان جامعه انسانی آن را ایجاد می‌کنند. هدف از انقلاب هراسی، جلوگیری از انقلاب‌های بعدی است.

عاملی در ادامه بیان کرد: هراس سومی  که راجع به ایران اسلامی ایجاد می‌شود، راجع به خود اسلام است، «اسلام هراسی» مفهومش شناخته شده است، از دهه نود مرحوم کلیم صدیقی همایشی را برای اولین بار برگزار کرد که معنی و مفهوم این واژه بیان شد. بعد از آن در این حوزه‌ها  غربی‌ها مطالب زیادی نوشتند. اسلام هراسی به عنوان یک مفهومی که امروزه منشا ظلم‌های زیادی به مسلمانان به عنوان اقلیت اجتماعی در کشورهایی که به عنوان اقلیت زندگی می‌کنند؛ شده است.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی خاطر نشان کرد: بعد از 11 سپتامبر چقدر حمله به مساجد و افراد شد. به یاد دارم در انگلیس به جوان پاکستانی که دشداشه عربی به تن داشت و بعد از فارغ التحصیلی سوار اتوبوس شده بود، با خوشحالی از اینکه با دوستانش جشنی بگیرد. چند تا جوان در اتوبوس وی را به بن‌لادن بن‌لادن خطاب کردند و جوان برای اینکه درگیری پیش نیاید از اتوبوس خارج شد و متاسفانه آن چند جوان او را تعقیب کردند و با چوب آنقدر بر سر او زدند که گردن به پایین فلج شد. وی با یک حالت صحبت منقطعی به خبرنگاران گفت من کاری نمی‌خواستم بکنم، من آمده بودم در کشور شما درس بخوانم و امروز می‌خواستم جشن فارغ التحصیلیم را بگیرم. ولی اسلام هراسی منشا حملات زیادی به مسلمانان شده است. این هراس سومی هست که راجع به ایران و جمهور اسلامی ایجاد می‌کند.

عاملی افزود: هراس چهارم «شیعه هراسی» است، شیعه هراسی باز جنبه‌ای است که در فضای امروز کاملا قابل مشاهده است. شما نام عاشورا را بزنید در جستوجوگرهای فضای مجازی ببینید که چه چیزهایی می‌آید، به اصطلاح قمه‌زنی و خشونت خون‌آلود را به نمایش می‌گذارد و عاشورا را با چهره خونین که محصول خودزنی است به نمایش می‌گذارند. تصویر عاشورا، با آن حماسه الهی و انسانی و مبارزه با ظلم، به این صورت نمایش داده می‌شود. تبعیض در الگوریتم گوگل به گونه‌ای طراحی می‌شود که یک نوع معادله تساوی بین عاشورا و قمه زنی برقرار شود.

وی اضافه کرد: تبعیض پنجمی که در مورد جمهوری اسلامی شده، رفتارهای خاصی است که در ایران عزیز به منظور ترس‌آفرینی برجسته‌سازی می‌شود و این رفتارها واقعا معرف شخصیت این ملت و شخصیت این مردم نیست. آقای اکبر احمد کتابی نوشته بود، تحت عنوان اسلام در جهان، این کتاب وقتی می‌آمد در ایران تنها فقر ایران را نمایش می‌داد، بدبختی ایران را نمایش می‌داد، در حالی که این واقعیت ایران نیست. ایران در این سال‌ها رشد و پیشرفت زیادی داشته است. اینکه رهبر معظم انقلاب در بیانیه گام دوم انقلاب عنوان می‌کنند، در بخش اول ظرفیت‌هایی که جمهوری اسلامی ایجاد کرده است را در پیشرفت علم و فناوری و توسعه، خدمات بهداشت و درمان، در استقلال ایران، در مقاومت مقابل ظلم و صیانت از خانواده است. ایجاد این هراس‌ها برای امیدهراسی و پایین آوردن اعتماد به نفس ملی است.

عاملی ادامه داد: هدف دوم ایران هراسی، فرو ریختن جامعه ایران از درون است. ترس هولناکی را در مردم ایجاد کنند که اعتماد ملی و سرمایه اجتماعی تضعیف شود. در این نگاه تصویرسازی‌های هولناک و سیاه، به‌عنوان یک ابزار رسانه‌ای دائما استفاده می‌شود و هدف سوم ایجاد فضای تهدید و زمینه‌سازی برای خشونت و مشروعیت بخشیدن به خشونت علیه ایران و ملت شریف ایران است.  

وی تاکید کرد: روابط خارجی فرهنگی باید بتواند این فضا را تغییر دهد، این فضای هراس را به فضای مثبت در جهان تبدیل کند، باید بتوانیم این فضای نگرانی را در جهان تحت تاثیر ارتباطات موثر، عوض کنیم و این نیازمند سیاست‌های راهبردی برای روابط فرهنگی خارجی است. در ارتباطات بیان می‌شود که ارتباطات سالم زمانی است که ارتباط‌گر و ارتباط‌گیر در یک فضا قرار گیرند. اگر اینها در دو فضا قرار گیرند اختلال ارتباطی است و آن نگرانی‌ها در اختلال ارتباطی، شکل می‌گیرد. دنیای استعمار تلاش می‌کند، فضای ارتباطات سالم با جمهوری اسلامی ایران را خدشه‌دار کند.

عاملی درباره فرآیند معکوس تولید رسانه‌ای دروغین گفت: در بازنمایی وقتی فرد با دروغ بزرگ مواجه می‌شود جریان اعتماد رسانه‌ای کاملا معکوس می‌شود، تا زمانی که مردم این را راستگویی تلقی می‌کنند، تاثیرش را می‌گذارد، به مجرد اینکه یک تصویر نمایش داده شود که دروغ بزرگ برملا شود، صحنه دیگری را به‌وجود می‌آورد و عرصه دیگری را برای تعامل ایجاد می‌کند که مبتنی بر عدم اعتماد خواهد بود. لذا باید دروغ بزرگ دشمنان انقلاب در صحنه رسانه‌ای بر ملاشود.

وی با تاکید بر اینکه تعامل فرهنگی جمهوری اسلامی ایران با سایر کشورها در درجه اول نیازمند هدف‌گذاری است، عنوان کرد: در خیلی جهات فاقد هدف راهبردی و تعین بخش و هویت بخش هستیم.

عاملی با بیان اینکه هدف‌گذاری در روابط خارجی تعاملی فرهنگی باید متمرکز بر مولفه‌های تمدن نوین اسلامی باشد، یعنی همان مساله‌ای که رهبر انقلاب در بیانیه گام دوم انقلاب به آن تاکید کرده‌اند، افزود: تمدن نوین اسلامی چه عناصری دارد که قابل اهمیت است؟ رهبر معظم انقلاب مسیرهایی را در آن هفت راهبرد بیانیه ایجاد کرده‌اند که این مسیرها کاملا دقیق است. مسیر اول علم و پژوهش است. اسلام بنیانش بر علم و پژوهش است، تمدن نوین اسلامی بنیانش بر علم و دانش است. 

وی در ادامه توضیح داد: اما عنصر دومی که ایشان برجسته می‌کنند عنصر معنویت و اخلاق است. این نظام ما چقدر با ارزش‌های  معنوی با جهان حرف زده است؟ چقدر با نظام اخلاقی با جهان تعامل کرده است؟ وقتی وارد عرف کار سیاست خارجی می‌شوید، این عرف یک پوسته و یک بطن دارد که در بطن آن دکترین آن دکترین قدرت است و به هیچ عنوان دکترین اخلاق نیست؛ دکترین قدرت بر مبنای گزاره "هرچه زور داری، حق داری" تعریف شده است. یعنی بنیانش این است که حق را زور تعیین می‌کند. بخش سوم فرمایش مقام معظم رهبری اقتصاد است و بخش چهارم که مورد تاکید ایشان است عدالت و مبارزه با فساد است .

عاملی گفت: در واقع همه احکام بشری به عدالت مربوط می‌شود در واقع عدالت مولفه کانونی تمدن نوین اسلامی است. ما روابط خارجی خود را برمبنای عدالت باید تنظیم کنیم نه بر مبنای آنکه با کسانی که خودشان هم ظالم هستند ائتلاف ایجاد کنیم. واقعیت این است که با ظالم نمی‌شود ائتلاف کرد. راهبرد پنجمی که رهبری به آن اشاره کردند حوزه استقلال و آزادی است و راهبرد ششم نیز عزت ملی روابط خارجی و مرز گذاشتن با دشمن است. در واقع عزت ملی و روابط خارجی بر مبنای مرز گذاشتن با دشمن تعریف می‌شود. راهبرد هفتم مورد تاکید مقام معظم رهبری سبک زندگی اسلامی و پرهیز از سبک زندگی غربی است. این مولفه ها و جایگاه تمدن نوین اسلامی خود دارای هویت معنادار و دارای جاذبه‌های جهانی است. در واقع نقاط موفق جهان امروز مرتبط با این مولفه‌هاست.

روابط خارجی فرهنگی با نهادهای بین‌المللی، بر محور مولفه‌های تمدن نوین اسلامی سازنده است

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه روابط خارجی فرهنگی با نهادهای بین‌المللی، دولت‌ها و ملت بر محور مولفه‌های تمدن نوین اسلامی هویت‌بخش و سازنده است، گفت: ظرفیت‌های فضای مجازی برای اقناع و پرکردن خلاء ارتباط فیزیکی و دروغ‌زدایی نسبت به جمهوری اسلامی ایران و معرفی ارزش‌ها و دستاوردهای آن بسیار مهم و راهبردی است.

عاملی همچنین با بیان اینکه ظرفیت‌های فضای مجازی در حوزه روابط فرهنگی خیلی می‌تواند کمک کند، افزود: متاسفانه بخش آسیب‌های فضای مجازی را بیشتر گرفتارش هستیم، درواقع ظرفیت‌های فضای مجازی برای اقناع و پر کردن خلاء ارتباط فیزیکی و خلاء‌هایی که دروغ‌هایی که به جهان درباره جمهوری اسلامی ایران گفته شده را می‌تواند پر کند.

وی افزود: چرا این ظرفیت مهم است؟ به دلیل اینکه این فضا ماهیتی دارد که فرامکانی و فرازمانی است بنابراین بحث جهانی بودن روابط خارجی‌مان در این فضا تامین می‌شود. محیط این فضا شبکه‌ای و خوشه‌ای است که بسیار قدرتمند است که نیازمند کار نرم افزاری قدرتمندی هستیم که بتواند ظرفیت برای این نوع تعامل ایجاد کند.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی خاطر نشان کرد: شورای عالی انقلاب فرهنگی در نقشه مهندسی فرهنگی چندین راهبرد کلان مرتبط با سیاست خارجی فرهنگی دارد که یکی مربوط به روابط خارجی فرهنگی است. از جمله راهبرد کلان 11 که طراحی، تدوین و ترویج گفتمان جهانی شدن با رویکرد جهانی شدن عدالت و انتظار صلح بوده که این‌ها مفاهیم کاملا پویا و اثر گذار در حوزه فرهنگی روابط بین الملل است.

وی افزود: در اقدام 24 راهبرد کلان 11 طراحی، تدوین و ترویج الگوهای همگرایی پیشرفت و تمدن‌سازی اسلامی با مشارکت نخبگان جهان اسلام و براساس آموزه‌های اسلامی را داریم و همچنین در اقدام سوم راهبرد کلان 11 آموزش، تربیت و افزایش کمی و کیفی مستمر منابع انسانی مستعد و متعهد و مناسب با نیازهای رسانه‌ای تبلیغی و ارتباطی رسانه‌ای در حوزه ملی و فراملی و به کارگیری آن‌ها برای تقویت جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی است.

عاملی اضافه کرد: در اقدام چهارم راهبرد کلان 11 دوباره معرفی، تدوین و گفتمان سازی فرهنگ در سطح جهان مبتنی بر اسلام ناب محمدی و معرفی آرمان‌ها و گفتمان انقلاب اسلامی و شخصیت و اندیشه‌های امام خمینی و مقام معظم رهبری است.

وی گفت: در اقدام 16 راهبرد کلان 11 به حمایت از کیفیت و افزایش خدمات و محصولات بومی و همسوی کشورهای مقصد در عرصه پنج گانه تبلیغی دینی و رسانه‌ای محیط مجازی علمی آموزشی و فرهنگی هنری با تاکید بر عموم جامعه برای پیروان مکتب اهل بیت(ع) و در اقدام 18 راهبرد کلان 9 به مقوله صادرات صنایع فرهنگی تاکید شده است.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی همچنین اظهار داشت:در سند جامع روابط بین المللی علم و فناوری که مورد تاکید رهبر معظم انقلاب بوده نیز به ظرفیت‌های زیادی اشاره شده است که می‌تواند به محتوای روابط خارجی برحوزه فرهنگ کمک کند.